Στεγαστική Κρίση: Μικρότερα τα σπίτια που μπορούν να αγοράσουν ή να νοικιάσουν τα νοικοκυριά

Του Νίκου Ρουσάνογλου

Εμφανείς στο επίπεδο διαβίωσης είναι οι συνέπειες της στεγαστικής κρίσης που έχει πλήξει μεγάλο μέρος των νοικοκυριών της χώρας τα τελευταία χρόνια, ως αποτέλεσμα της μεγάλης αύξησης των τιμών πώλησης κι ενοικίασης κατοικιών, σε αντιδιαστολή με το εισόδημα των πολιτών. Πριν από μερικούς μήνες, έρευνα της Metron Analysis για λογαριασμό του Συλλόγου Μεσιτών Αθηνών-Αττικής, είχε δείξει ότι οι Έλληνες μένουν πλέον σε σπίτια που δεν καλύπτουν τις ανάγκες τους και δεν τους ικανοποιούν. Συγκεκριμένα, παρατηρείται απόκλιση κατά 25 τ.μ., ανάμεσα στην πραγματικότητα και την ιδανική κατάσταση που θα ήθελαν τόσο οι ιδιοκτήτες, όσο και οι ενοικιαστές. Με βάση τις απαντήσεις που δόθηκαν, οι ενοικιαστές μένουν σε 69 τ.μ., αντί για 94 τ.μ. που θα επιθυμούσαν και οι ιδιοκτήτες μένουν σε 96 τ.μ., αντί για 119 τ.μ.

Το στοιχείο αυτό επιβεβαιώνει και η Eurostat. Συγκεκριμένα, το ποσοστό των ενοικιαστών που υποχρεώνεται να μείνει σε σπίτι μικρότερο των πραγματικών του αναγκών ανέρχεται στο 33% (2024). Δηλαδή, ένας στους τρεις ενοικιαστές ουσιαστικά νοικιάζει ακίνητο που δεν είναι ιδανικό για τον ίδιο και τις ανάγκες του. Αν υπολογίσει κανείς ότι ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, το κόστος ενοικίασης είναι υψηλό, σε σχέση με το εισόδημα, αντιλαμβάνεται τους λόγους για τους οποίους έχει προκληθεί μεγάλη δυσφορία έως και αγανάκτηση από πολλούς ενοικιαστές. Η Eurostat μετρά το σχετικό ποσοστό με βάση τον δείκτη συνωστισμού που επιμελείται και αφορά όσους ανθρώπους μένουν σε σπίτι, στο οποίο αντιστοιχεί λιγότερο από ένα δωμάτιο για κάθε ενήλικα ή ζευγάρι κι ένα δωμάτιο για κάθε ζευγάρι παιδιών, ηλικίας έως 12 ετών.

Όπως φαίνεται βέβαια, επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης, ιδίως των ενοικιαστών, παρατηρείται και σε επίπεδο Ε.Ε., όπου το ποσοστό συνωστισμού ανερχόταν στο τέλος του 2024, στο 24,5% των ενοικιαστών, έναντι 20,4% που ήταν πριν από μία δεκαετία. Ουσιαστικά δηλαδή, ως αποτέλεσμα της αύξησης των ενοικίων, όλο και περισσότεροι ενοικιαστές καλούνται να συμβιβαστούν με ακίνητα μικρότερης επιφάνειας και στην Ευρώπη. Στην Γερμανία, την πλουσιότερη οικονομία της Ευρώπης, το ποσοστό συνωστισμού διαμορφώνεται σε 18,5% από 11% το 2014 και στην Ισπανία σε 20% από 12% το 2014.

Στην ίδια έρευνα της Metron Analysis αναφερόταν επίσης, ότι σε ποσοστό 40% οι ενοικιαστές αναφέρουν ότι τα ενοίκια είναι υπερτιμημένα, ενώ οι περισσότεροι θεωρούν ότι οι τιμές των ενοικίων δεν ανταποκρίνονται στην αξία των ακινήτων. Επίσης, το 58% αξιολογεί αρνητικά την σημερινή οικονομική κατάσταση της χώρας, ενώ το 51% εκφράζει αρνητικές προσδοκίες ως προς τις οικονομικές συνθήκες το επόμενο διάστημα. Μεταξύ όσων νοικιάζουν (34%), το 37% θεωρεί ότι το ύψος των ενοικίων έχει αυξηθεί πολύ κι ένα πρόσθετο 37% ότι έχει αυξηθεί μεν, αλλά λίγο.

Αντίστοιχα είναι και τα συμπεράσματα έτερης έρευνας της Alpha Bank για την προσιτότητα της στέγης, που δημοσιεύτηκε νωρίτερα εντός του 2025. Σύμφωνα με αυτήν, το 52% των ενοικιαστών δηλώνει ότι καταβάλλει πάνω από το 30% του μηνιαίου εισοδήματός του για την πληρωμή του ενοικίου του. Επιπλέον, το 28% των ενοικιαστών απάντησε ότι οι υπόλοιπες δαπάνες στέγασης -πέραν του ενοικίου- αποτελούν πάνω από το 30% του διαθέσιμου εισοδήματός τους σε μηνιαία βάση. Ποσοστό άνω του 50% σημειώνει και ότι είχε αύξηση στο ενοίκιό του τα τελευταία δύο χρόνια. Ειδικότερα, το 45% των ερωτηθέντων ανέφερε αυξήσεις ενοικίων έως και 10%, το 30% μεταξύ 10% και 20% και περίπου το 25% δήλωσε ότι το ενοίκιό τους αυξήθηκε κατά 20% ή περισσότερο. Παράλληλα, το 60% του συνόλου των ερωτηθέντων αναμένει περαιτέρω αύξηση των ενοικίων και των τιμών κατοικιών μέσα στην επόμενη πενταετία.

Στην τελευταία πανελλαδική έρευνα της RE/MAX Ελλάς για τις προτιμήσεις και τις τάσεις στα ενοίκια κατοικιών το 2025, επισημαίνεται ότι ένας στους δύο ενδιαφερόμενους νοίκιασε διαμέρισμα έως 50 τ.μ. κατά την διάρκεια του τελευταίου έτους. Την χειρότερη εικόνα εμφανίζει η Θεσσαλονίκη, όπου 8 στους 10 μίσθωσαν ακίνητα το πολύ μέχρι 75 τ.μ. (και 63,1% έως 50 τ.μ.), ενώ στην Αττική, το αντίστοιχο ποσοστό ήταν μόλις 29%, κυρίως λόγω της έλλειψης προσφοράς μικρών διαμερισμάτων και λιγότερο επειδή δεν υπάρχει ζήτηση.