Τετάρτη, 01-Οκτ-2025 08:19
Έκλεισε το ομοσπονδιακό κράτος των ΗΠΑ (shutdown), σε "αργία" εκατοντάδες χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι - Αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις Τραμπ-Δημοκρατικών

Το ομοσπονδιακό Κογκρέσο δεν κατάφερε να περάσει νέο νομοσχέδιο χρηματοδότησης μέχρι την προθεσμία που έληγε τα μεσάνυχτα της Τρίτης προς την Τετάρτη (ώρα ανατολικών ΗΠΑ), προκαλώντας το πρώτο shutdown του ομοσπονδιακού κράτους στις Ηνωμένες Πολιτείες εδώ και σχεδόν επτά χρόνια – και το τρίτο κατά τη διάρκεια των δύο θητειών προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ, όπως μεταδίδει το πρακτορείο Bloomberg.
Το Γραφείο Προϋπολογισμού του Λευκού Οίκου έδωσε εντολή στις ομοσπονδιακές υπηρεσίες να ενεργοποιήσουν τα σχέδια αντιμετώπισης χρηματοδοτικού κενού, σταματώντας τη λειτουργία του κράτους πλην των απολύτως απαραίτητων υπηρεσιών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αναστολή εργασίας για εκατοντάδες χιλιάδες δημοσίους υπαλλήλους και τη διακοπή πολλών δημόσιων υπηρεσιών.
Με τα δύο κόμματα, Ρεπουμπλικανικό και Δημοκρατικό, να βρίσκονται σε αδιέξοδο σχετικά με τις επιδοτήσεις στην υγειονομική περίθαλψη και την προσπάθεια να διαμορφώσουν το πολιτικό τοπίο ενόψει των ενδιάμεσων βουλευτικών εκλογών του 2026, η διακοπή λειτουργίας του ομοσπονδιακού κράτους ενδέχεται να παραταθεί. Σύμφωνα με το Bloomberg Economics, εάν το shutdown διαρκέσει τρεις εβδομάδες, το ποσοστό ανεργίας θα μπορούσε να αυξηθεί από το 4,3% (στοιχεία Αυγούστου) στο 4,6%-4,7%, καθώς οι αναγκαστικά αδειούχοι εργαζόμενοι θα καταμετρώνται προσωρινά ως άνεργοι.
Ο Τραμπ έχει αφήσει να εννοηθεί ότι η κυβέρνησή του θα χρησιμοποιήσει το shutdown για να προχωρήσει σε μαζικές απολύσεις εργαζομένων πέραν των προσωρινών αδειών, που εκτιμάται ότι αφορούν περίπου 750.000 υπαλλήλους. Η εξέλιξη αυτή θα μπορούσε να εντείνει τις οικονομικές συνέπειες του λουκέτου και να επεκτείνει τη διάρκειά τους και μετά το πέρας του.
Ήδη, περίπου 150.000 εργαζόμενοι αποχώρησαν από την ομοσπονδιακή υπηρεσία έως την 1η Οκτωβρίου μέσω προγραμμάτων εθελούσιων παραιτήσεων που προσφέρθηκαν στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας DOGE του Έλον Μασκ. Σε συνδυασμό με προηγούμενους γύρους πρόωρων συνταξιοδοτήσεων και απολύσεων, δεν αποκλείονται τοπικές υφέσεις, ιδίως στην περιοχή της ομοσπονδιακής πρωτεύουσας Ουάσινγκτον.
Παρά το γεγονός ότι μέρος των απωλειών από τα shutdowns ιστορικά ανακτάται μετά τη λήξη τους, δεν συμβαίνει το ίδιο με το σύνολό τους. Η Επιτροπή Προϋπολογισμού του Κογκρέσου εκτίμησε πως το shutdown του 2018-2019 (το μεγαλύτερο στην ιστορία των ΗΠΑ, διάρκειας 5 εβδομάδων) στέρησε από την οικονομία περίπου 3 δισ. δολάρια σε μη ανακτήσιμη οικονομική δραστηριότητα, από μια συνολική απώλεια 11 δισ. δολαρίων.
Η παύση λειτουργίας των υπηρεσιών σημαίνει επίσης καθυστερήσεις στη δημοσίευση βασικών οικονομικών στοιχείων, όπως η έκθεση για την αγορά εργασίας από το Γραφείο Στατιστικών Εργασίας, η οποία ήταν προγραμματισμένη γι΄ αυτή την Παρασκευή. Η ομοσπονδιακή κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ (Federal Reserve) παρακολουθεί στενά τα εν λόγω στοιχεία ενόψει πιθανών αποφάσεων για τα επιτόκια, γεγονός που σημαίνει ότι θα πρέπει να λειτουργήσει με ελλιπή δεδομένα κατά τη διάρκεια του shutdown.
Οι Δημοκρατικοί και οι Ρεπουμπλικάνοι παραμένουν αμετακίνητοι σχετικά με το αν πρέπει να συμπεριληφθούν πολιτικές ρυθμίσεις – όπως ζητήματα υγειονομικής περίθαλψης – στο προσωρινό νομοσχέδιο χρηματοδότησης.
Οι Ρεπουμπλικάνοι, που χρειάζονται τουλάχιστον οκτώ Δημοκρατικούς στη Γερουσία για να εγκρίνουν το νομοσχέδιο, δηλώνουν πως θα διατηρήσουν τη Γερουσία σε συνεχή συνεδρίαση (πλην της ημέρας του Γιομ Κιπούρ), επαναφέροντας την πρότασή τους προς ψήφιση μέχρι οι Δημοκρατικοί να υποχωρήσουν. "Πρέπει να απελευθερώσουν τον όμηρο", δήλωσε ο επικεφαλής της Ρεπουμπλικανικής πλειοψηφίας στη Γερουσία, Τζον Τιούν.
Ο ηγέτης των Δημοκρατικών στη Γερουσία, Τσακ Σούμερ, δέχεται ισχυρές πιέσεις από την προοδευτική πτέρυγα του κόμματος για να εκμεταλλευτεί τη σπάνια ευκαιρία μοχλού πίεσης που προσφέρει το shutdown, προκειμένου να αποσπάσει παραχωρήσεις από την κυβέρνηση Τραμπ.
Το νομοσχέδιο των Ρεπουμπλικανών που εγκρίθηκε από τη Βουλή στις 19 Σεπτεμβρίου προέβλεπε χρηματοδότηση έως τις 21 Νοεμβρίου, χωρίς σημαντικά πρόσθετα. Έχει απορριφθεί δύο φορές στη Γερουσία, καθώς δεν συγκέντρωσε την απαιτούμενη υποστήριξη από Δημοκρατικούς. Ένα εναλλακτικό σχέδιο των Δημοκρατικών, που περιλαμβάνει αυξημένη χρηματοδότηση για την υγεία και κοινωνικές υπηρεσίες ύψους 1,5 τρισ. δολαρίων, απέτυχε επίσης.
Χωρίς συμφωνία, οι επιδοτήσεις φόρου για τα ασφάλιστρα μέσω του Obamacare θα λήξουν στις 31 Δεκεμβρίου. Περίπου 20 εκατομμύρια ασφαλισμένοι θα μπορούσαν να δουν απότομες αυξήσεις στα ασφάλιστρά τους, με σχετικές ειδοποιήσεις να αποστέλλονται αργότερα μέσα στον μήνα. Μια ομάδα μετριοπαθών Ρεπουμπλικανών άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο διαπραγμάτευσης για επέκταση του προγράμματος, πιθανόν με νέα εισοδηματικά κριτήρια.
Μετά από συνάντηση τη Δευτέρα στο Οβάλ Γραφείο, ο Τραμπ άφησε να εννοηθεί ότι μπορεί τελικά να επιτευχθεί συμφωνία για το Obamacare. Παράλληλα, επανέλαβε την απειλή για μαζικές απολύσεις κατά τη διάρκεια του shutdown και δημοσίευσε βίντεο-παρωδία με τεχνητή νοημοσύνη, το οποίο εμφάνιζε τον ηγέτη των Δημοκρατικών στη Βουλή των Αντιπροσώπων Χακίμ Τζέφρις με σομπρέρο – πράξη που καταγγέλθηκε ως "ρατσιστική" από τον ίδιο.
"Χρησιμοποιεί τους Αμερικανούς ως πιόνια", δήλωσε ο Σούμερ, προσθέτοντας ότι ο Τραμπ έχει πλέον αναλάβει πλήρως την "ιδιοκτησία" των απολύσεων.