DW: Γιατί είναι σημαντική η Υπερδνειστερία για τη Ρωσία;

Το τελευταίο διάστημα η Μολδαβία βρίσκεται ολοένα και περισσότερο στους τίτλους της επικαιρότητας – και μαζί με αυτήν το ίδιο και η Υπερδνειστερία. Η τελευταία αναφέρεται συχνά ως μία περιοχή που πρόσκειται στο Κρεμλίνο και που δεν τυγχάνει ευρείας διεθνούς αναγνώρισης. Τι είναι όμως στην πραγματικότητα η Υπερδνειστερία; Και τι επιδιώξεις έχει η Μόσχα στην περιοχή;

Γνωρίζοντας την Υπερδνειστερία

Η Υπερδνειστερία είναι "η γη πέρα από τον Δνείστερο", στην ανατολική κοίτη του ποταμού Δνείστερου. Στα τέλη του 18ου αιώνα προσαρτήθηκε από τη Ρωσική Αυτοκρατορία, ενώ αργότερα αποτέλεσε τμήμα της Αυτόνομης Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μολδαβίας εντός της Σοβιετικής Ουκρανίας.

Σήμερα η Υπερδνειστερία είναι μια λωρίδα γης μήκους περίπου 200 χιλιομέτρων και πλάτους σε ορισμένα σημεία μόλις λίγων χιλιομέτρων, αποτελώντας περίπου το 10% της μολδαβικής επικράτειας. Στην Υπερδνειστερία ζουν περίπου 360.000 άνθρωποι. Σύμφωνα με απογραφή του 2015, το 29,1% δηλώνουν Ρώσοι, το 28,6% Μολδαβοί, το 22,9% Ουκρανοί, ενώ το 14% δεν δηλώνει καμία εθνοτική ταυτότητα. Οι μετακινήσεις από και προς την Υπερδνειστερία ελέγχονται, ο ντόπιος πληθυσμός παρακολουθείται και οι δημοσιογράφοι συνήθως απαγορεύεται να επισκεφτούν επισήμως την περιοχή.

Η σύγχρονη ταραχώδης ιστορία

Από το 1980 και έπειτα η Υπερδνειστερία έχει βιώσει πολλές ταραχώδεις διαμάχες στο εσωτερικό της, όπως για παράδειγμα μεταξύ μεταρρυθμιστών και ορθόδοξων κομμουνιστών. Οι δεύτεροι ήταν εκείνοι που ανακήρυξαν κιόλας το 1990 τη δημιουργία της νέας Σοβιετικής Δημοκρατίας δίπλα στον Δνείστερο, τη λεγόμενη "Υπερδνειστεριακή Δημοκρατία", αποσχιζόμενοι έτσι από τη Μολδαβία με τη βοήθεια της Ρωσίας. Η Υπερδνειστερία ωστόσο δεν αναγνωρίζεται διεθνώς ως ανεξάρτητο κράτος – ούτε καν από τη Ρωσία.

Οι αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ της νόμιμης μολδαβικής κυβέρνησης και των αυτονομιστών, οι οποίες έλαβαν χώρα τη δεκαετία του 1990, δεν αποτέλεσαν στην πραγματικότητα έναν εμφύλιο πόλεμο, μιας και η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού δεν υποστήριζε τους αυτονομιστές. Οι τελευταίοι κατάφεραν να διατηρηθούν στην εξουσία με ρωσική υποστήριξη τόσο σε υλικό όσο και σε ανθρώπινο δυναμικό.

Η σημασία της Υπερδνειστερίας

Οι αυτονομιστές διατήρησαν και επέκτειναν μία σοβιετικού τύπου δικτατορία. Στο "Ανώτατο Σοβιέτ" εκπροσωπείται μόνο ένα κόμμα (η "Ανανέωση", με 29 έδρες) και υπάρχουν και τέσσερις "ανεξάρτητοι" βουλευτές. Από το 2016 πρόεδρος είναι ο πρώην αξιωματικός του στρατού Βαντίμ Κρασνοσέλσκι. Ελεύθερα ΜΜΕ δεν υπάρχουν, ενώ τα ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματα καταπατώνται συστηματικά. Από το 1992 έχουν συλληφθεί πολλοί πολιτικοί αντιφρονούντες.

Η Υπερδνειστερία λειτουργεί κυρίως ως στρατιωτική βάση και κέντρο επιχειρήσεων των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών και κρατικών δομών, αλλά και ως κόμβος για ξέπλυμα χρήματος. Ακόμα και εκλογικές νοθείες στη Μολδαβία πραγματοποιήθηκαν μέσω παραρτημάτων ρωσικών τραπεζών στην Υπερδνειστερία.

Η περιοχή ελέγχεται ουσιαστικά από μια ολιγαρχική ομάδα γύρω από τον πρώην αξιωματικό της KGB Βίκτορ Γκουσάν, ο οποίος φέρεται να εργάζεται ακόμη για τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες. Το 1993 συνίδρυσε τον όμιλο εταιρειών Sheriff, ο οποίος κατέχει σχεδόν μονοπωλιακή θέση σε όλους τους τομείς της οικονομίας.

Η Υπερδνειστερία αποτελεί σημαντική ρωσική στρατιωτική βάση και πιθανό ορμητήριο για επιθέσεις στη νοτιοδυτική Ουκρανία ή κατά της Μολδαβίας. Εκεί βρίσκονται περίπου 1.500 Ρώσοι στρατιώτες. Στο χωριό Κομπάσνα υπάρχει τεράστιο σοβιετικό οπλοστάσιο με περίπου 20.000 τόνους πυρομαχικών και όπλων.

Η Ρωσία παρεμποδίζει την επανένταξη της Υπερδνειστερίας στη Μολδαβία. Από τις αρχές του 2025 με τη διακοπή της μεταφοράς ρωσικού αερίου μέσω Ουκρανίας "έκλεισε" και η κύρια πηγή χρηματοδότησης της Υπερδνειστερίας. Πάντως, παρ' ότι γίνεται λόγος για πιθανή κατάρρευση του καθεστώτος, η κυβέρνηση της Μολδαβίας δεν ενδιαφέρεται για κλιμάκωση της κατάστασης – και ούτως ή άλλως δεν διαθέτει και τα στρατιωτικά μέσα για κάτι τέτοιο.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς

Πηγή: Deutsche Welle