Το τέλος των κανόνων στη Μέση Ανατολή

Του Κώστα Ράπτη

Μέσα σε ένα 24ωρο o Ισραηλινός πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου δέχθηκε τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, προειδοποίησε τους συμπατριώτες του ότι θα πρέπει να μεταμορφωθούν σε μια "σούπερ Σπάρτη” και διέταξε την έναρξη της ολομέτωπης επίθεσης στην πόλη της Γάζας των 700.000 εγκλωβισμένων κατοίκων. Είχε προηγηθεί η διαβεβαίωσή του ότι "δεν θα ιδρυθεί παλαιστινιακό κράτος", ό,τι και αν σημαίνει αυτό και για το μέλλον της Δυτικής Όχθης του Ιορδάνη.

Από την άλλη πλευρά, η αραβο-ισλαμική συνάντηση κορυφής στην Ντόχα κατέληξε σε ισχυρή φραστική καταδίκη της πρόσφατης ισραηλινής επιδρομής εναντίον στελεχών της Χαμάς επί καταριανού εδάφους, χωρίς ωστόσο να την συνοδεύσει με ουσιαστικά πρακτικά μέτρα.

Την ίδια στιγμή, στην Ευρώπη η τάση προς προαναγγελία της αναγνώρισης παλαιστινιακού κράτους ενισχύθηκε με την προσθήκη του Λουξεμβούργου, ενώ στην Ισπανία η κυβέρνηση Σάντσεθ ανακοίνωσε την ακύρωση και δεύτερου εξοπλιστικού συμβολαίου με το Ισραήλ, ανεβάζοντας τις απώλειες εσόδων της σε σχεδόν ένα δισ. ευρώ. Παράλληλα, επιτροπή που συστάθηκε από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ κατέληξε για πρώτη φορά στο συμπέρασμα ότι το Ισραήλ έχει προβεί σε πράξεις "γενοκτονίας”.

Τι δηλοί ο συνδυασμός όλων αυτών των εξελίξεων;

Τα περί "σούπερ Σπάρτης" δεν ειπώθηκαν μόνο εν σχέσει προς το πολεμικό ήθος που θα πρέπει να διέπει την ισραηλινή κοινωνία (με τις προφανείς συνέπειες για τις ελευθερίες και το κράτος δικαίου που μέχρι πρότινος ένα σημαντικό τμήμα της υπερασπιζόταν σθεναρά), αλλά και την απομόνωση, διπλωματική και οικονομική, την οποία ρητά αναμένει ο Νετανιάχου, προτείνοντας τη στροφή σε μια "οικονομία της αυτάρκειας". Πρόκειται, βέβαια, για παραπλανητικό όρο, στον βαθμό που δίχως την αμερικανική πολιτική, στρατιωτική και οικονομική στήριξη το εβραϊκό κράτος απλώς δεν είναι βιώσιμο – με διαρρηγμένες μάλιστα τις σχέσεις του με όλο τον περίγυρο.

Αλλά η αμερικανική στήριξη είναι δεδομένη – αυτό ακριβώς είναι και το νόημα της επίσκεψης Ρούμπιο σε μια τόσο λεπτή συγκυρία. Πρόκειται ουσιαστικά για "πράσινο φως" της Ουάσιγκτον τόσο στην εθνοκάθαρση της Γάζας όσο και στην σχεδιαζόμενη προσάρτηση της Δυτικής Όχθης. Μάλιστα για την υλοποίηση αυτής της επιλογής η κυβέρνηση Τραμπ εμφανίζεται πρόθυμη να πληρώσει υψηλό κόστος στο εξωτερικό, ίσως και στο εσωτερικό (όπως δείχνει και η συζήτηση στον διαδικτυακό "λαό" της αμερικανικής δεξιάς σχετικά με το Ισραήλ, στο φόντο της υπόθεσης Έπστιν και ιδίως μετά την δολοφονία του Τσάρλι Κερκ).

Το κόστος αφορά καταρχήν την περιφερειακή τάξη πραγμάτων την οποία φιλοδοξούσαν να εγκαθιδρύσουν οι ΗΠΑ στην περιοχή με τις "Συμφωνίες του Αβραάμ" κ.ο.κ., στηριζόμενες σε φιλικά αραβικά καθεστώτα. Όμως αφότου για πρώτη φορά ένα από αυτά βρέθηκε στο στόχαστρο ισραηλινής επιθετικής ενέργειας (με δηλώσεις Ισραηλινών ιθυνόντων ότι το πλήγμα στο Κατάρ θα μπορούσε να επαναληφθεί και με δημοσιεύματα να αναφέρουν ότι είχαν εξετασθεί και αντίστοιχες ενέργειες επί αιγυπτιακού ή τουρκικού εδάφους) το σύνολο των κρατών της περιοχής δέχθηκε μήνυμα συναγερμού, ενώ η αμερικανική αξιοπιστία βυθίστηκε στο ναδίρ.

Μεγάλο μέρος της επίσκεψης Ρούμπιο στο Ισραήλ αφιερώθηκε βέβαια στο να πάρει η αμερικανική πλευρά επικοινωνιακές αποστάσεις ασφαλείας από την επιδρομή κατά της Ντόχα, για την οποία είναι δύσκολο να καταλήξουμε αν είχε προκαταβολικά εγκριθεί από την Ουάσιγκτον (όπερ συνιστά παγίδευση όχι μόνο των διαπραγματευτών της Χαμάς, αλλά και του συμμάχου Κατάρ) ή απλώς γίνεται εκ των υστέρων ανεκτή, από μία κυβέρνηση ανίκανη να βάλει φρένο στον Νετανιάχου.

Σε κάθε περίπτωση, η φιλοδοξία εγκαθίδρυσης μιας νέας περιφερειακής αρχιτεκτονικής δίνει τη θέση της σε μια πολιτική χάους, η οποία μόνο ταπεινώσεις και αποσταθεροποίηση επιφυλάσσει στα κράτη της περιοχής, πλην Ισραήλ, ακόμη και αυτά που μέχρι πρότινος αποτελούσαν πυλώνες της αμερικανοκεντρικής τάξης πραγμάτων.

Όμως η στρατιωτική αδυναμία τους (εξαιρουμένης της Τουρκίας), ο φόβος του ισραηλινού πυρηνικού οπλοστασίου και κυρίως οι πολλαπλές εξαρτήσεις των ιθυνόντων τους από τη Δύση (και το Ισραήλ) καθιστούν εξαιρετικά αμφίβολη την προβολή κάποιας ουσιαστικής αντίστασης από μέρους αυτών των κρατών, όπως έδειξε και η σύνοδος της Ντόχα.

Άρα δεν μένει παρά να πάρει το Ισραήλ και τη ρεβάνς από το Ιράν για τον "Πόλεμο των Δώδεκα Ημερών". Οι ενδείξεις ότι κάτι τέτοιο μπορεί να μην αργεί δεν πρέπει να υποτιμηθούν.