Σε αμοιβαία και ομόλογα μετακινήθηκαν €9 δισ. καταθέσεων - Σε αναζήτηση καλύτερων αποδόσεων οι καταθέτες

Του Νίκου Κωτσικόπουλου

Σημαντικές μετατοπίσεις στο απόθεμα των καταθέσεων παρατηρούνται και φέτος, καθώς τα επιτόκια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας συνεχίζουν να μειώνονται. Όχι μόνον οι επιχειρήσεις, αλλά και τα νοικοκυριά κατευθύνουν κεφάλαια σε εναλλακτικές τοποθετήσεις, αναζητώντας καλύτερες αποδόσεις, με τα έντοκα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου και τα μερίδια Αμοιβαίων Κεφαλαίων να αποτελούν τους προτιμητέους προορισμούς.

Από τραπεζικές πηγές καταγράφεται, άλλωστε, τα τελευταία 2-3 χρόνια η αυξανόμενη δημοφιλία των Target Maturity. Πρόκειται για μερίδια Αμοιβαίων τα οποία επενδύουν σε καλάθια ομολόγων και σταθερών τίτλων που δημιουργούν όλες οι τράπεζες και τα οποία έχουν υψηλότερες αποδόσεις από τις προθεσμιακές καταθέσεις σε βάθος πενταετίας και εσχάτως και τριετίας. Αυτά αποδίδουν ως μερίσματα στους μεριδιούχους τους τόκους των τίτλων.

Σύμφωνα με στοιχεία από τους χρηματοπιστωτικούς λογαριασμούς, οι καθαρές τοποθετήσεις από εγχώρια νοικοκυριά σε έντοκα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου και σε μερίδια επενδυτικών οργανισμών το 2024 ανήλθαν σε περίπου 9 δισ. ευρώ. 

Στα μερίδια αυτά περιλαμβάνονται τα Αμοιβαία Κεφάλαια, τα κεφάλαια των εταιρειών επενδύσεων χαρτοφυλακίου, καθώς και τα κεφάλαια των εταιρειών επενδύσεων σε ακίνητη περιουσία. 

Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, οι ελληνικές επιχειρήσεις πέρυσι προτιμούσαν κυρίως τα έντοκα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου ή και πιο μακροπρόθεσμα χρεόγραφα, όπως, π.χ., τα δεκαετή ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου. Αντίθετα, τα νοικοκυριά προτιμούσαν περισσότερο τα μερίδια των Αμοιβαίων Κεφαλαίων. Σε κάθε περίπτωση, οι ελληνικές επιχειρήσεις μετέφεραν πέρυσι σε αυτούς τους τίτλους συνολικό ποσό περίπου 1,9 δισ. ευρώ.

Η τάση αναζήτησης αποδόσεων συνεχίζεται φέτος

Πάντως, η μεταφορά μέρους των καταθέσεων σε Αμοιβαία ή έντοκα γραμμάτια, που έγινε αισθητή πέρυσι, είναι μια τάση που έχει διατηρηθεί και φέτος, αν δεν έχει γίνει εντονότερη κιόλας, διότι, ενώ οι καταθέσεις δείχνουν να έχουν κορυφώσει και να κάνουν "πλάτωμα", αντίθετα οι εισροές σε εναλλακτικές σταθερές επενδύσεις και χρεόγραφα συνεχίζουν να αυξάνονται, όπως καταγράφεται στο πρώτο τετράμηνο της χρονιάς μέχρι το τέλος Απριλίου, που υπάρχουν επίσημα στοιχεία. 

Η επιτάχυνση η οποία παρατηρείται στη μεταφορά κεφαλαίων στο πρώτο τετράμηνο φέτος, σε σχέση με πέρυσι, φαίνεται ότι σχετίζεται με τη γενική αιτιολόγηση που δίνει η ΤτΕ στο φαινόμενο: Τα επιτόκια υποχωρούν. Και πράγματι φέτος τα επιτόκια υποχώρησαν κι άλλο, οπότε είναι πιθανό προθεσμίες που έληγαν στις καταθέσεις να έγιναν ο καταλύτης για την αναζήτηση εναλλακτικών υψηλότερων αποδόσεων, σύμφωνα με πηγές του κλάδου.

Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι, ενώ το επίπεδο των καταθέσεων νοικοκυριών είναι αυξημένο, αν συγκριθεί σε ετήσια βάση, από πέρυσι (Απρίλιος 2024 προς Απρίλιο 2025), ωστόσο στο πρώτο τετράμηνο υποχωρεί σε σχέση με το επίπεδο καταθέσεων του Δεκεμβρίου 2024. 

Βεβαίως, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας, καθώς οι καταθέσεις παραμένουν σε υψηλότατα επίπεδα και ανανεώνονται από τις εισπράξεις των επιχειρήσεων, τον τζίρο τους και τον δανεισμό τους. Αντίθετα, υπάρχει επιβράδυνση στην αυξητική τάση των εισοδημάτων, λέει η ΤτΕ, όμως και οι καταθέσεις των νοικοκυριών παραμένουν γενικά σε υψηλά επίπεδα.

Υψηλότερα από πέρυσι, αλλά υποχωρούν λίγο οι καταθέσεις

Ειδικότερα, το γενικό επίπεδο των καταθέσεων, που έφθασε στα υψηλά πενταετίας τον Δεκέμβριο 2024, στα 203,62 δισ. ευρώ, υποχώρησε σταδιακά στα 198,36 δισ. ευρώ τον Απρίλιο, αλλά είναι υψηλότερα από το επίπεδο του Νοεμβρίου 2024. 

Καταθέσεις και repos επιχειρήσεων και νοικοκυριών ήταν στα υψηλά πενταετίας τον Δεκέμβριο, στα 195,5 δισ. ευρώ, και τον Απρίλιο υποχώρησαν σταδιακά στα 191 δισ. ευρώ, αλλά παραμένουν υψηλότερα από τον Φεβρουάριο.

Επίσης, και οι καταθέσεις προθεσμίας, αν και παραμένουν υψηλά, υποχωρούν τους πρώτους μήνες φέτος. Σύμφωνα με την ΤτΕ, έπειτα από συνολική ετήσια αύξηση κατά 8,6 δισ. ευρώ το 2024, στο πρώτο τετράμηνο του 2025 οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα κατέγραψαν σωρευτική υποχώρηση κατά 4,9 δισ. ευρώ, η οποία ήταν εντονότερη σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι (4,2 δισ. ευρώ), και το υπόλοιπο των ιδιωτικών καταθέσεων διαμορφώθηκε τον Απρίλιο του 2025 σε 198,4 δισ. ευρώ.

Την ίδια περίοδο οι καταθέσεις των νοικοκυριών κατέγραψαν σωρευτική μείωση κατά 1,2 δισ. ευρώ, έναντι μείωσης κατά 1,5 δισ. ευρώ το ίδιο διάστημα πέρυσι. Στο τετράμηνο οι ροές ήταν αρνητικές, αλλά συγκριτικά με πέρυσι η εικόνα ήταν καλύτερη. 

H εξέλιξη των καταθέσεων των νοικοκυριών είναι συνεπής με τη σημαντική επιβράδυνση της ανόδου του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών το προηγούμενο έτος, σχολιάζει η ΤτΕ. Επιπλέον, "η διατήρηση του πραγματικού επιτοκίου καταθέσεων σε αρνητικό επίπεδο τα τελευταία τρία και πλέον έτη έχει ενθαρρύνει τη μετατόπιση σημαντικού ύψους αποταμιευτικών πόρων από λογαριασμούς καταθέσεων προς άλλες αποταμιευτικές επιλογές, οι οποίες προσφέρουν καλύτερες αποδόσεις".

Νοικοκυριά και επιχειρήσεις

Οι επιχειρηματικές καταθέσεις μειώθηκαν κατά 3,8 δισ. ευρώ τους τέσσερις πρώτους μήνες του 2025, έναντι μείωσης κατά 2,6 δισ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2024, κυρίως λόγω της έντονης αρνητικής εποχικότητας που χαρακτηρίζει τις καταθέσεις αυτές στις αρχές κάθε έτους. 

Σε ετήσια βάση, συγκρίνοντας με το 2024, ο ετήσιος ρυθμός ανόδου των επιχειρηματικών καταθέσεων, που είχε ήδη επιταχυνθεί πέρυσι, διατηρήθηκε τους πρώτους μήνες του 2025 σε υψηλά επίπεδα. Αυτό, λέει η ΤτΕ, "αντανακλά τη σημαντική ενίσχυση της πιστωτικής επέκτασης προς τις επιχειρήσεις το διάστημα αυτό". 

Επίσης, τα ταμειακά διαθέσιμα των επιχειρήσεων υποστηρίχθηκαν από την αύξηση του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων και των ταξιδιωτικών εισπράξεων το 2024, που διατηρήθηκε και στο πρώτο τετράμηνο φέτος. 

Ο κύριος όγκος της καταθετικής βάσης των τραπεζών απαρτίζεται από ρευστά διαθέσιμα που τηρούνται σε λογαριασμούς διάρκειας μίας ημέρας (75% των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα).

Κατά τους τέσσερις πρώτους μήνες του 2025 η υποχώρηση των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα προήλθε, όπως και πέρυσι, κυρίως από τις καταθέσεις μίας ημέρας (-2,8 δισ. ευρώ), αντανακλώντας την εποχικότητα των επιχειρηματικών καταθέσεων. Σε μικρότερο βαθμό, η υποχώρηση των καταθέσεων προήλθε από τις καταθέσεις προθεσμίας (-2,1 δισ. ευρώ). Ως ποσοστό, η πτώση των καταθέσεων προθεσμίας, που είναι και λιγότερες, είναι μεγαλύτερη.