Μείωση χρέους προς τρεις κατευθύνσεις έως το 2027

Του Τάσου Δασόπουλου

Ανάπτυξη σταθερά υψηλότερη από τον μέσο όρο της Ε.Ε., υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα και ταχεία αποπληρωμή παλαιότερου, ακριβού χρέους, η οποία θα επιβραβευθεί από οίκους αξιολόγησης με αναβαθμίσεις που θα οδηγήσουν την Ελλάδα στο κατώφλι της βαθμίδας "Α" μέχρι το τέλος του 2027, είναι το σχέδιο για το χρέος για την επόμενη τριετία.

Με βάση τα σημερινά δεδομένα, ο σχεδιασμός του ΥΠΕΘΟ είναι να υπάρξει μια μέση ετήσια αποκλιμάκωση του χρέους κατά 7% του ΑΕΠ έως το 2027 και 5,5 % του ΑΕΠ από το 2028 και μετά, με βάση συντηρητικές εκτιμήσεις. Η ετήσια μείωση προκύπτει αν στο ονομαστικό ΑΕΠ κάθε χρονιάς (δηλαδή το πραγματικό ΑΕΠ συν τον ετήσιο πληθωρισμό) προστεθεί και το πρωτογενές πλεόνασμα των Προϋπολογισμών. Για παράδειγμα, το 2024 η ανάπτυξη αναμένεται να φτάσει το 2,2%, ο ετήσιος πληθωρισμός το 2,9% και το πρωτογενές πλεόνασμα το 2,5% του ΑΕΠ, συνεπώς το χρέος φέτος σε σύγκριση με το 2023 θα μειωθεί κατά 7,6% του ΑΕΠ. Αντίστοιχα, το 2025 η πραγματική ανάπτυξη θα είναι 2,3%, ο ετήσιος πληθωρισμός 2,4% και το πρωτογενές πλεόνασμα 2,4%. Άρα, το χρέος θα μπορέσει να μειωθεί κατά 7,1% του ΑΕΠ. 

Η μέση ετήσια μείωση είναι σημαντικά υψηλότερη από το 1% του ΑΕΠ που προβλέπει το νέο πλαίσιο δημοσιονομικών κανόνων της Ε.Ε., αλλά απαιτεί απαρέγκλιτη τήρηση της σημερινής οικονομικής πολιτικής, τόσο σε μακροοικονομικό όσο και σε δημοσιονομικό επίπεδο. Κάτι τέτοιο είναι εξασφαλισμένο τουλάχιστον μέχρι και το 2027. 

Μείωση χρέους μέσω των διαθεσίμων 

Το σχέδιο για την ταχύτερη μείωση του χρέους περνάει μέσα από τη σταδιακή μείωση των υψηλών ταμειακών διαθεσίμων του Δημοσίου. Μόνη εξαίρεση αποτελούν τα ταμειακά διαθέσιμα των δημόσιων οργανισμών, για τα οποία γίνεται διαχείριση μόνο μέσω βραχυπρόθεσμού δανεισμού. Στην προσπάθεια για την ταχύτερη μείωση του χρέους θα συντελέσουν τα ποσά που προέρχονται το υπόλοιπο από το "μαξιλάρι" του ESM, τα κεφάλαια από ομόλογα, οι εισπράξεις από τις αποκρατικοποιήσεις και ένα μέρος από τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης, μόλις πάρουμε ως χώρα και τις ανάλογες εγκρίσεις.

Το ποσό των 45 δισ. ευρώ στα κρατικά ταμεία δεν συγκεντρώθηκε μόνο από τα 15,7 δισ. που δόθηκαν από το υπόλοιπο των 24 δισ. ευρώ του δανείου των 86 δισ. ευρώ που πήρε η Ελλάδα στο τρίτο Μνημόνιο. Στα διαθέσιμα περιλαμβάνονται επίσης τα τραπεζικά διαθέσιμα των δημόσιων οργανισμών, από τα οποία μπορεί να δανείζεται το Δημόσιο με συμφωνίες επαναγοράς (repo), τα χρήματα που έχει αντλήσει η Ελλάδα από τις αγορές μέσω ομολόγων, οι εισροές από επιχορηγήσεις και δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης, τα οποία δεν έχουν διατεθεί ακόμη ως δαπάνες (υπολογίζονται στα 6,3 δισ.), και τα έσοδα από αποκρατικοποιήσεις, που έφτασαν φέτος τα 8 δισ. ευρώ, μετά και τις πετυχημένες αποκρατικοποιήσεις των συστημικών τραπεζών. 

Το μαξιλάρι των 15,7 δισ. θα απελευθερωθεί στις αρχές Δεκεμβρίου από τον ESM, ώστε να μπορεί να αποπληρώσει παλαιότερο χρέος. Τμήμα του, που θα φτάνει τα 3 δισ., θα χρησιμοποιηθεί για να αποπληρώσουμε πρόωρα μέρος της τριπλής δόσης, ύψους 7,93 δισ., από το διμερές δάνειο των 52,3 δισ., το οποίο πήρε η Ελλάδα από την Ευρωζώνη το 2010. Πιο συγκεκριμένα, η καταβολή του ποσού θα καλυφθεί με 5 δισ. από τα υπόλοιπα ταμειακά διαθέσιμα και των 3 δισ. από το μαξιλάρι του ESM. Ο ΟΔΔΗΧ έχει ζητήσει και έχει πάρει άδεια αποπληρωμής του GLF για τα έτη μέχρι και το 2027. 

Τα κονδύλια του ΤΑΑ 

Ως γνωστόν, η Ελλάδα έχει εξασφαλίσει από το Ταμείο Ανάκαμψης 17,7 δισ. ευρώ σε δάνεια και 18,3 δισ. από το αρχικό πρόγραμμα και την ένθεση του REPowerEU. Τα χρήματα αυτά έρχονται με πολύ χαμηλά επιτόκια, αλλά έχουν μια χρονική υστέρηση μέχρι να μετασχηματιστούν σε ιδιωτικές επενδύσεις, οι οποίες ολοκληρώνονται, με βάση τις βέλτιστες πρακτικές, σε 2,5 - 3 χρόνια. Τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης είναι αναπτυξιακά δάνεια που παίρνει η χώρα με πολύ χαμηλό επιτόκιο (της τάξης του 1,3%) και θα πρέπει να αποπληρωθούν στην Ε.Ε. σε διάστημα 10 έως 12 ετών. Με δεδομένο ότι η εισροή των πόρων από τα δάνεια προηγείται χρονικά της διάθεσής τους για επενδύσεις, υπάρχει ένα ποσό που παραμένει κατατεθειμένο στον ειδικό λογαριασμό της ΤτΕ για ένα διάστημα από 6 μήνες έως 2 χρόνια σωρεύοντας τόκους. 

Από τα 18,2 δισ. που έχει πάρει μέχρι στιγμής η Ελλάδα από το Ταμείο Ανάκαμψης, τα 8,4 δισ. αφορούν επιχορηγήσεις και τα 9,4 δισ. δάνεια. Από το σύνολο των δανείων έχουν διατεθεί μέχρι στιγμής τα 5 δισ. ευρώ, δηλαδή περίπου τα μισά, ενώ μέχρι και τα μέσα Δεκεμβρίου θα πραγματοποιηθεί το πέμπτο αίτημα πληρωμής για κονδύλια ύψους 3,6 δισ. ευρώ, από τα οποία 2,3 δισ. ευρώ θα είναι δάνεια και 1,3 δισ. ευρώ θα είναι επιχορηγήσεις. 

Το σχέδιο για το χρέος –όταν εξασφαλιστούν και οι ανάλογες εγκρίσεις– είναι το διάστημα που τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης μένουν ανενεργά ως ταμειακά διαθέσιμα να συνδράμουν στην αποπληρωμή χρέους και η διάθεσή τους προς επενδύσεις να καλύπτεται με εθνικούς πόρους. 

Ο απώτερος στόχος της επιτάχυνσης είναι η Ελλάδα έχει το δεύτερο υψηλότερο χρέος της Ε.Ε. μέχρι και το τέλος του 2026 και, στο μεταξύ, να έχει αναβαθμιστεί δύο φορές εντός της επενδυτικής βαθμίδας. 

Οι στόχοι 

Στους στόχους του οικονομικού επιτελείου περιλαμβάνεται να έχουμε την πρώτη αναβάθμιση εντός της επενδυτικής βαθμίδας μέσα στο 2025. Στη συνέχεια, για το 2026, ο στόχος είναι η Ελλάδα να καταφέρει να έχει το δεύτερο μεγαλύτερο χρέος εντός της Ε.Ε., αφήνοντας το "χρυσό" για το ύψος του χρέους στην Ιταλία. Το 2027 αναμένεται να έχουμε άλλη μία αναβάθμιση στην κλίμακα "ΒΒΒ+", που ουσιαστικά είναι στο κατώφλι της κατηγορίας "Α", ενώ μέχρι το 2030 η προσδοκία είναι να αποπληρώσουμε πρόωρα το δάνειο των 52,3 δισ. με την Ευρωζώνη, το οποίο κανονικά έληγε το 20241.