Κυριακή, 01-Δεκ-2024 12:00
Τα νέα σημάδια κόπωσης του ασφαλιστικού

Του Κώστα Κατίκου
Σε περιδίνηση, με απρόβλεπτες επιπτώσεις ως προς τη βραχυπρόθεσμη και τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά του, εισέρχεται το ασφαλιστικό σύστημα, λόγω των αθρόων συνταξιοδοτήσεων, με ολοένα και αυξανόμενη τη δαπάνη για νέες συντάξεις.
Τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στην εισηγητική έκθεση του νέου Προϋπολογισμού δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια εφησυχασμού. Η αύξηση των συνταξιοδοτικών δαπανών για το 2025 θα είναι μεγαλύτερη από το 2024, παρότι το ποσοστό αύξησης των συντάξεων θα είναι μικρότερο, στο 2,4%, έναντι 3% που ήταν για το 2024.
Οι συνταξιοδοτικές δαπάνες για το 2025 προβλέπεται να αυξηθούν κατά 961 εκατ. ευρώ (έναντι αύξησης 920 εκατ. ευρώ το 2024) και το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης θα προέλθει από τις νέες συνταξιοδοτήσεις. Πρόκριμα για την αύξηση των συνταξιοδοτήσεων αποτελούν οι επίσημες προβλέψεις για τις αποχωρήσεις των δημοσίων υπαλλήλων, που θα ξεπεράσουν τις 15.000 το 2025.
Στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού του 2025 αναφέρεται ότι οι αποχωρήσεις λόγω συνταξιοδότησης τακτικών υπαλλήλων, η μισθοδοσία των οποίων βαρύνει απευθείας τον τακτικό Προϋπολογισμό, παρουσιάζουν αυξητική τάση κατά τα τελευταία έτη. Το 2023, βάσει απολογιστικών στοιχείων, αποχώρησαν συνολικά 14.621 τακτικοί υπάλληλοι, εκ των οποίων το 33% από το υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, το 22% από το υπουργείο Υγείας και το 24% συνολικά από τα υπουργεία Εθνικής Άμυνας και Προστασίας του Πολίτη. Επίσης, με βάση τα μέχρι 30/9/2024 διαθέσιμα στοιχεία αποχωρήσεων έτους 2024 και λαμβανομένων υπόψη των εκτιμήσεων της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής (ΕΑΑ), αναμένεται ότι οι αποχωρήσεις υπαλλήλων των οποίων η μισθοδοσία βαρύνει απευθείας τον τακτικό Προϋπολογισμό θα διαμορφωθούν στις 14.649 για το 2024 και στις 15.094 για το 2025. Το μεγαλύτερο ποσοστό εξ αυτών (82%) για καθένα από τα έτη 2024 και 2025 εκτιμάται ότι θα συνεχίσουν να καταλαμβάνουν τα τέσσερα προαναφερθέντα υπουργεία.
Το σύνολο των νέων απονομών σύνταξης για το 2025 (γήρατος, αναπηρίας και θανάτου) αναμένεται να προσεγγίσει τις αποχωρήσεις του 2024, που εκτιμάται ότι θα φτάσουν τις 200.000. Ήδη στο πρώτο 7μηνο του 2024 οι αιτήσεις απονομής συντάξεων έφτασαν τις 117.000.
Οι αυξημένες υποχρεώσεις του ασφαλιστικού δεν επηρεάζουν το δημοσιονομικό αποτέλεσμα των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΚΑ), όπου ανήκουν ο ΕΦΚΑ, η ΔΥΠΑ και ο ΕΟΠΥΥ, το οποίο προβλέπεται μεν να είναι πλεονασματικό κατά 999 εκατ. ευρώ για το 2025, πλην όμως το πλεόνασμα θα είναι μικρότερο κατά 161 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2024. Επιπρόσθετα, η αύξηση των εσόδων υπολείπεται της αύξησης των δαπανών και, για τον λόγο αυτό, το πλεόνασμα του 2025 βγαίνει μικρότερο. Τα έσοδα των ΟΚΑ προβλέπεται να ανέλθουν σε 52.166 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 1.191 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2024, ενώ οι δαπάνες προβλέπεται να είναι αυξημένες κατά 1.353 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2024 και να ανέλθουν σε 51.167 εκατ. ευρώ.
Αν δει κανείς από πού προέρχεται η αύξηση των δαπανών, θα διαπιστώσει ότι κατά 70% είναι από τις συνταξιοδοτικές δαπάνες, που θα αυξηθούν κατά 961 εκατ. ευρώ το 2025, έναντι αύξησης 920 εκατ. ευρώ που εκτιμάται για το 2024. Η διαφορά των 40 εκατ. ευρώ στην αύξηση των συνταξιοδοτικών δαπανών μεταξύ 2024 και 2025 θα έπρεπε να είναι μηδενική και οι δαπάνες για το 2025 μικρότερες, καθώς η αύξηση των συντάξεων για το 2025 (2,4%) υπολείπεται του 2024 (3%). Όπως αναφέρει η εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού, για την αύξηση συντάξεων το 2025 κατά 2,4% θα διατεθούν 398 εκατ. ευρώ, έναντι 440 εκατ. ευρώ που στοίχισε η αύξηση 3% για το 2024. Από την ανάλυση των στοιχείων προκύπτει ότι τη "μερίδα του λέοντος" στην αύξηση των συνταξιοδοτικών δαπανών του 2025 την έχουν οι νέες συνταξιοδοτήσεις, που θα κοστίσουν τουλάχιστον 422 εκατ. ευρώ. Στις δαπάνες υγείας (φαρμακευτική δαπάνη, δαπάνη παρόχων υγείας του ΕΟΠΥΥ) η αύξηση θα είναι μόλις 142 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2024.
Στα δε έσοδα προβλέπεται αύξηση εισπράξεων από ασφαλιστικές εισφορές κατά 434 εκατ. ευρώ, η οποία οφείλεται στην αύξηση των μισθών και της απασχόλησης ως αποτέλεσμα του ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας, στη νέα αναμενόμενη αύξηση του κατώτατου μισθού στον ιδιωτικό τομέα εντός του 2025 και στην αύξηση του μισθολογίου του δημόσιου τομέα από τον Απρίλιο 2025 σε συνέχεια της αύξησης του κατώτατου μισθού. Η δε απώλεια εσόδων από τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών υγειονομικής περίθαλψης κατά μία μονάδα (1%) για τους μισθωτούς και του εργοδότες εκτιμάται στα 440 εκατ. ευρώ και θα καλυφθεί με ισόποση επιχορήγηση του ΕΟΠΥΥ από τον Προϋπολογισμό.