Σούπερ μάρκετ: Πού σταθεροποιούνται, πού μειώνονται και πού αυξάνονται οι τιμές

Του Γιώργου Λαμπίρη

Περιορισμός της τάσης ανατιμήσεων σε βασικά καταναλωτικά αγαθά καταγράφεται κατά το πρώτο πεντάμηνο του 2024, δεδομένης της μείωσης του πληθωρισμού και ενώ τα συγκεκριμένα προϊόντα είχαν ήδη παρουσιάσει υψηλό ποσοστό αύξησης τιμών κατά την τελευταία διετία λόγω του πληθωριστικού περιβάλλοντος. Στοιχεία που προκύπτουν από την καταγραφή των πωλήσεων στα ελληνικά σούπερ μάρκετ στο Market View της Circana, δείχνουν ότι τα προϊόντα ατομικής περιποίησης (σαμπουάν, καλλυντικά) κατέγραψαν μέση μείωση τιμής ανά μονάδα στο πρώτο πεντάμηνο του 2024 κατά 2,5% σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2023. Ανάλογη είναι η εικόνα με μείωση της τιμής ανά μονάδα και για τα προϊόντα φροντίδας σπιτιού με ποσοστό 0,9%. Σε ό,τι αφορά τα τρόφιμα συνεχίστηκαν στην ίδια περίοδο οι ανατιμήσεις κατά 0,9%, δεδομένου ότι τα τρόφιμα κινούνται σε υψηλότερα επίπεδα πληθωρισμού σε σχέση με τον γενικό πληθωρισμό. 

Θυμίζουμε ότι με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, από τη σύγκριση του Γενικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή του Μαΐου 2024 με τον αντίστοιχο Δείκτη του Μαΐου 2023 προέκυψε αύξηση 2,4% έναντι αύξησης 2,8% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του έτους 2023 με το 2022. Ο αντίστοιχος Δείκτης για την κατηγορία διατροφής και μη αλκοολούχων ποτών έδειξε αύξηση κατά 3,1% λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: κρέατα (γενικά), νωπά ψάρια, ελαιόλαδο, φρούτα (γενικά), λαχανικά (γενικά), ζάχαρη-σοκολάτες-γλυκά-παγωτά, μεταλλικό νερό-αναψυκτικά-χυμούς φρούτων. 

Σταθεροποίηση των τιμών

Η συνολική αύξηση τιμής για όλα τα ταχυκίνητα καταναλωτικά αγαθά, συμπεριλαμβανομένων δηλαδή των τριών μεγάλων κατηγοριών (τρόφιμα, είδη σπιτιού και είδη ατομικής περιποίησης) ανήλθε στο πεντάμηνο του 2024 στο +0,2% σε σχέση με το πεντάμηνο του 2023, με επίδραση από την έστω και περιορισμένη, ανατιμητική πορεία των τροφίμων. Αυτό σημαίνει ότι οι τιμές πλέον σταθεροποιούνται, ωστόσο σε υψηλά επίπεδα σε σχέση με πριν από δύο και πλέον έτη.

Eντατικοποίηση των προωθητικών για να κρατήσουν την κατανάλωση

Θα πρέπει να σημειωθεί πάντως ότι το σύνολο των σούπερ μάρκετ έχει εντατικοποιήσει τις προωθητικές ενέργειες – εκπτώσεις στα προϊόντα προκειμένου να κρατήσει το καταναλωτικό κοινό, δεδομένης της μείωσης στην καταναλωτική δύναμη. Τα στοιχεία του Market View δείχνουν ότι τη μεγαλύτερη προωθητική ένταση στο πεντάμηνο παρουσίασαν τα προϊόντα φροντίδας σπιτιού με αύξηση στις προωθητικές κατά 3,7 μονάδες σε σχέση με το 2023, με αποτέλεσμα το 27,8 των προϊόντων της κατηγορίας αυτής να πωλείται υπό καθεστώς προσφοράς. Σε ό,τι αφορά τα προϊόντα ατομικής φροντίδας επίσης αυξήθηκε το ποσοστό των προωθούμενων προϊόντων κατά 2,2 μονάδες, με αποτέλεσμα το 30,3% αυτών να διατίθεται υπό καθεστώς προώθησης. Αλλά και στα τρόφιμα η αύξηση της προωθητικής έντασης ανήλθε στις 1,3 μονάδες, με το ποσοστό των πωλούμενων τροφίμων που διατέθηκε υπό καθεστώς προσφοράς στο πεντάμηνο του 2024 από το σύνολο πωλήσεων της κατηγορίας, να ανέρχεται στο 26,8%. Συνολικά, για όλα τα ταχυκίνητα καταναλωτικά αγαθά η προωθητική ένταση αυξήθηκε κατά 1,7 μονάδες.

Συνεχίζεται η άνοδος της ιδιωτικής ετικέτας

Tαυτόχρονα, συνεχίζεται η αύξηση του τζίρου των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας καθώς ενισχύθηκαν κατά 4,8% οι πωλήσεις τους στο πεντάμηνο του 2024 σε σχέση με το πεντάμηνο του 2023 και αντιστοιχούν στο 26,9% των συνολικών πωλήσεων ταχυκίνητων καταναλωτικών αγαθών στα ράφια των σούπερ μάρκετ. Στην ίδια χρονική περίοδο τα επώνυμα προϊόντα κατέγραψαν άνοδο του τζίρου τους κατά 1,9% και αντιστοιχούσαν στο 73,1% των συνολικών πωλήσεων ταχυκίνητων καταναλωτικών αγαθών. 

Τα ίδια στοιχεία δείχνουν ότι συνεχίζει να αυξάνεται ο τζίρος συνολικά στα βασικά καταναλωτικά αγαθά με 2,7% στο πεντάμηνο Ιανουαρίου – Μαΐου του 2024, ενώ και τα πωλούμενα τεμάχια αυξήθηκαν κατά 2,4% σε σύγκριση με το πεντάμηνο του 2023. Ειδικότερα ο τζίρος πενταμήνου ανήλθε στα 4,68 δισεκατομμύρια ευρώ από 4,54 δισεκατομμύρια ευρώ το ίδιο διάστημα του 2023 με τα τρόφιμα να αποτελούν την κατηγορία που συμβάλλει στη συνολική αύξηση πωλήσεων των ταχυκίνητων καταναλωτικών αγαθών, δεδομένου ότι συμμετέχουν με ποσοστό 82,2% στον γενικό τζίρο της αγοράς. 

Η πορεία του τζίρου στο πεντάμηνο του 2024 σε επιμέρους κατηγορίες (σύγκριση με πεντάμηνο 2023)

Συσκευασμένα τρόφιμα: +0,7%
Σνακ: +3,3%
Γαλακτοκομικά: +2%
Κατεψυγμένα τρόφιμα: +4,3%
Μαγειρικά συμπληρώματα: +3,4%
Μη αλκοολούχα: +7,3%
Αλκοολούχα: +7,2%
Προϊόντα ατομικής περιποίησης: +4,6%
Προϊόντα ατομικής υγιεινής: -4,2%
Απορρυπαντικά: +2,7%
Λοιπά προϊόντα φροντίδας σπιτιού: -1,4%

Πωλούμενα τεμάχια βασικών αγαθών σε επιμέρους κατηγορίες (σύγκριση πενταμήνου 2024 με πεντάμηνο 2023)

Συσκευασμένα τρόφιμα: +0,6%
Σνακ: -0,2%
Γαλακτοκομικά: +5,9%
Κατεψυγμένα τρόφιμα: +4%
Μαγειρικά συμπληρώματα: +0,1%
Μη αλκοολούχα: +4,9%
Αλκοολούχα: +9,1%
Προϊόντα ατομικής περιποίησης: +3,6%
Προϊόντα ατομικής υγιεινής: +1,4%
Απορρυπαντικά: +3,4%
Λοιπά προϊόντα φροντίδας σπιτιού: +0,9%

ΙΕΛΚΑ: Σε πτωτική πορεία οι τιμές των προϊόντων στα σούπερ μάρκετ τον Ιούνιο

Μειωμένες κατά μέσο όρο 1,92% καταγράφονται οι τιμές των προϊόντων στα σούπερ μάρκετ τον Ιούνιο 2024 σε σχέση με τον αντίστοιχο περυσινό μήνα, σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ). Την ίδια ώρα οι 12 από τις 23 κατηγορίες προϊόντων που εξετάζονται στο πλαίσιο της έρευνας, καταγράφουν μείωση.

Αναλυτικότερα, η καθαρή μείωση του δείκτη εξέλιξης τιμών αλυσίδων σούπερ μάρκετ τον Ιούνιο 2024 δείχνει ότι ο πληθωρισμός στις αλυσίδες σουπερμάρκετ είναι αρνητικός της τάξης του 1,92% (έναντι -1,25% τον Μάιο, +1,10% τον Απρίλιο, +0,28% τον Μάρτιο, +2,70% τον Φεβρουάριο και +3,00% τον Ιανουάριο 2024). Η μεταβολή του Ιουνίου οφείλεται κυρίως στη συνεχιζόμενη αποκλιμάκωση των τιμών και εν μέρει στην επίδραση της εποχικότητας λόγω καλοκαιριού, σύμφωνα με το ΙΕΛΚΑ.

Μεγαλύτερες μειώσεις τιμών καταγράφονται στις κατηγορίες: φρέσκα φρούτα και λαχανικά (-10,66%), απορρυπαντικά και είδη καθαρισμού (-6,13%), χαρτικά, καλλυντικά και είδη προσωπικής υγιεινής (-5,05%), τροφές και είδη για κατοικίδια (-4,91%), αυγά και βούτυρα (-4,33%). Τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά έχουν ευνοηθεί από τις συγκριτικά καλύτερες καιρικές συνθήκες σε σχέση με το 2023. Στα υπόλοιπα είδη, οι μειώσεις που καταγράφονται είναι αποτέλεσμα τόσο της ομαλοποίησης της αγοράς μετά την πανδημία και της μείωσης στις τιμές παραγωγού σε ορισμένα προϊόντα.

Μεγαλύτερες αυξήσεις καταγράφονται στις κατηγορίες: ορεκτικά, αλίπαστα και άλλα σερβιριζόμενα είδη (+6,46%), φρέσκα ψάρια και θαλασσινά (+5,02%), μπισκότα, σοκολάτες, ζαχαρώδη (+4,25%), τρόφιμα παντοπωλείου (+3,51%), οινοπνευματώδη ποτά (+2,77%). Τα περισσότερα από αυτά τα είδη επηρεάζονται από τις διεθνείς τιμές πρώτων υλών, τις τιμές της ζάχαρης και του κακάο και από άλλα κόστη παραγωγής. Από τις 23 κατηγορίες που εξετάζονται οι 13 κατέγραψαν μείωση και οι 10 αύξηση.

Οι λόγοι, σύμφωνα με το ΙΕΛΚΑ, στους οποίους αποδίδεται η τάση συγκράτησης των τιμών προϊόντων στα σουπερμάρκετ:

-Καλύτερες συγκριτικά με το 2023 καιρικές συνθήκες τον Μάιο 2024 και εποχικότητα. Οι περσινές βροχές είχαν αυξήσει σημαντικά το κόστος στα φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Οι καλύτερες φετινές καιρικές συνθήκες έχουν μειώσει τις τιμές στα φρέσκα φρούτα και λαχανικά άνω του 10%. Παράλληλα η εποχικότητα στα προϊόντα της κατηγορίας επηρεάζει περισσότερο την πορεία του συνολικού δείκτη.

-Σταδιακή αποκλιμάκωση πληθωρισμού. Οι τιμές παρουσιάζουν σταθεροποίηση τους τελευταίους μήνες στα μεγάλα καταστήματα τροφίμων λόγω των μεγάλων όγκων προϊόντων που διακινούν, των οικονομιών κλίμακας, της οργανωσιακής/τεχνολογικής ετοιμότητας τους και της γκάμας των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας.

-Κυβερνητικές θεσμικές παρεμβάσεις. Οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ λειτουργούν σε αυστηρό θεσμικό πλαίσιο (π.χ. Απαγόρευση προωθητικών ενεργειών σε περίπτωση ανατιμήσεων 6969/2024).

-Προσφορές και εκπτώσεις. Οι προσφορές και οι εκπτώσεις στο κανάλι του οργανωμένου λιανεμπορίου είναι περισσότερες σε αριθμό, σε ένταση και σε ποσοστιαία έκπτωση, κάτι που επηρεάζει τις τελικές τιμές των προϊόντων.

- Η πορεία των τιμών των πρώτων υλών τους προηγούμενους μήνες στις διεθνείς αγορές και η ομαλοποίηση της αγοράς. Οι διεθνείς δείκτες πρώτων υλών τροφίμων (π.χ. FAO Food Price Index) καταγράφουν μείωση τους πρώτους μήνες του 2024 στις περισσότερες περιπτώσεις. Σε περιπτώσεις όπως ο καφές και το κακάο όμως, η επίδραση είναι αντίστροφη.

- Υψηλή κυκλοφοριακή ταχύτητα αποθεμάτων. Η συγκράτηση στις τιμές εμφανίζεται πολύ πιο γρήγορα στα μεγάλα σημεία πώλησης λόγω μεγαλύτερης κυκλοφοριακής ταχύτητας αποθεμάτων. Δηλαδή διακινούν πιο γρήγορα το απόθεμα τους και προβαίνουν πιο σύντομα σε νέες αγορές για αναπλήρωση των αποθεμάτων.

- Επίδραση προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας. Τα μερίδια πωλήσεων προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας είναι μεγαλύτερα στις μεγάλες αλυσίδες σουπερμάρκετ λόγω μεγαλύτερου εύρους κωδικολογίου, ενώ την τελευταία διετία καταγράφουν αύξηση.