Στο "κόκκινο" οι τιτλοποιήσεις του Ηρακλή – Σκανάρισμα από ΤτΕ

Της Βάσως Αγγελέτου

Σοβαρή υστέρηση έναντι της στοχοθεσίας των business plans παρουσιάζουν 9 στις 15 τιτλοποιήσεις του Ηρακλή, γεγονός που εγείρει σοβαρές ανησυχίες για μελλοντική κατάπτωση των εγγυήσεων που έχει παράσχει το Δημόσιο.

Αυτό αποκαλύπτουν στο Capital.gr αρμόδιες εποπτικές πήγες που εκτιμούν ότι η κατάπτωση των κρατικών εγγυήσεων σε μία δεκαετία από σήμερα είναι αναπόφευκτη για  τουλάχιστον 13 από τις 15 τιτλοποιήσεις εάν δεν ληφθούν δραστικά μέτρα με στόχο τη βελτίωση των ανακτήσεων έναντι των χαρτοφυλακίων NPEs ύψους 50 δισ. ευρώ που μεταβιβάστηκαν σε funds μέσω του Ηρακλή.

Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του προγράμματος, για να καταπέσουν οι κρατικές εγγυήσεις θα πρέπει να μην πληρωθεί το κουπόνι του senior bond -κάτι που δεν αναμένεται πάντως να συμβεί τα επόμενα 7-8 χρόνια. Κανείς, ωστόσο, δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο να καταπέσουν εγγυήσεις ύψους έως 4 δισ. ευρώ σε 10 χρόνια από σήμερα, οδηγώντας σε ισόποση αύξηση του δημόσιου χρέους, προειδοποιούν οι ίδιες πηγές.

Οι παράγοντες που ευθύνονται για τις φτωχές επιδόσεις των servicers έναντι των business plans διακρίνονται σε δύο κατηγορίες. Η πρώτη αφορά στη δυσλειτουργία που διαπιστώνεται διαχρονικά στην εκτέλεση πλειστηριασμών, είτε λόγω έκτακτων γεγονότων όπως η πανδημική κρίση είτε λόγω διαρθρωτικών προβλημάτων όπως οι καθυστερήσεις στην απόδοση δικαιοσύνης ή οι πολύμηνες αποχές των επαγγελματιών του κλάδου.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το τελευταίο καταφύγιο του πλειστηριασμού να μην λειτουργεί για τα δάνεια όπου ο δανειολήπτης δεν μπορεί ή δεν θέλει να εξυπηρετήσει τη ρύθμιση της οφειλής του. Ταυτόχρονα, όμως, επιδεινώνεται και η κουλτούρα πληρωμών ελλείψει του φόβητρου του πλειστηριασμού που σε πολλές περιπτώσεις ωθεί -κυρίως τους στρατηγικούς κακοπληρωτές- σε ρύθμιση της οφειλής τους.

Ο δεύτερος παράγοντας, επισημαίνουν οι ίδιες πηγές, είναι ο "φτωχός" σχεδιασμός του Ηρακλή, με το πρόβλημα να εντοπίζεται κυρίως στην έλλειψη κινήτρων για τους servicers να εξυπηρετήσουν τους στόχους των business plans.

Ο λόγος είναι ότι, εκτός από το success fees που εισπράττουν όταν επιτυγχάνουν τους στόχους, εισπράττουν προμήθειες και όταν αποτυγχάνουν. Μάλιστα, σε αυτή την περίπτωση εισπράττουν μόλις 20% χαμηλότερες προμήθειες (fail fees), γεγονός που εγείρει ζητήματα ηθικού κινδύνου. Ειδικά στο σημείο αυτό, οι αρμόδιες αρχές κρίνουν αναγκαίο να αυξηθεί το fee deferral σε ποσοστό τουλάχιστον 50-60% προκειμένου να ενισχυθεί η κινητοποίηση των servicers.

Επιπλέον, μολονότι η νομοθεσία προβλέπει ότι σε περίπτωση που ο servicer δεν πετύχει την αναμενόμενη αποδοτικότητα μπορεί να αντικατασταθεί, υπάρχει το ελαφρυντικό της "μη δικής του ευθύνης" βάσει του οποίου μπορεί να επικαλεστεί τις αγκυλώσεις του δικαστικού συστήματος, την αναβολή των πλειστηριασμών κ.λπ.

Μια διέξοδος για βελτίωση της απόδοσης των servicers είναι οι συναλλαγές στη δευτερογενή αγορά κόκκινων δανείων, με συναλλαγές έναντι των τιτλοποιημένων χαρτοφυλακίων. Για να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους, οι servicers σχεδιάζουν συναλλαγές ύψους 7-8 δισ. ευρώ εντός του έτους, αναφέρουν πηγές με γνώση των διαδικασιών.

Εντείνονται οι έλεγχοι

Η εικόνα, πάντως, σήμερα είναι ότι οι επενδυτές του Ηρακλή που έχουν αγοράσει τα mezzanine ομόλογα έχουν εισπράξει όλο σχεδόν το ποσό της επένδυσής τους, ενώ από τα senior ομόλογα έχουν αποπληρωθεί περίπου 1,5 δισ. ευρώ. Οι servicers, από την άλλη, εισπράττουν πολύ υψηλές προμήθειες ακόμη και με τα σημερινά φτωχά αποτελέσματα εισπραξιμότητας, γεγονός που ενισχύει τις ανησυχίες των εποπτικών αρχών για moral hazard. 

Αυτό που σκοπεύει να κάνει η Τράπεζα της Ελλάδος το επόμενο διάστημα είναι να εντείνει τους ελέγχους στις εταιρείες διαχείρισης, πέραν των δύο -Thea Artemis και Intrum- που έχουν ήδη ελεγχθεί. Οι έλεγχοι θα επικεντρωθούν στην εφαρμογή του αναθεωρημένου πλαισίου λειτουργίας που προσδιορίστηκε με Πράξη Εκτελεστικής Επιτροπής που εξέδωσε πρόσφατα η ΤτΕ. Σημειώνεται ότι έως τον προσεχή Ιούνιο οι servicers θα έχουν αδειοδοτηθεί εκ νέου βάσει του νέου πλαισίου λειτουργίας που προβλέπει ο νόμος.

Στόχος των αρχών είναι να διασφαλιστεί τόσο η τήρηση των αρχών χρηστής εταιρικής διακυβέρνησης όσο και η διασφάλιση της διαφάνειας ως προς την εκτέλεση των business plans. Ειδικά στο ζήτημα των ρυθμίσεων, υπάρχουν έντονες ανησυχίες ότι δεν καταβάλλεται η μέγιστη προσπάθεια από τους servicers -υποψία που ενισχύει και η βροχή καταγγελιών το τελευταίο διάστημα (περισσότερες από 100) στις οποίες οι δανειολήπτες ισχυρίζονται ότι οι servicers εγείρουν υπερβολικές απαιτήσεις για να προχωρήσουν σε ρύθμιση των κόκκινων δανείων.