Τα νέα εργαλεία για τη μείωση του χρέους μετά την αναβάθμιση της S&P

Του Τάσου Δασόπουλου 

Η νέα εποχή στην οποία μπήκε η ελληνική οικονομία μετά την επενδυτική βαθμίδα, εκτός από τη μείωση του κόστους δανεισμού για δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, δίνει εργαλεία και για την ριζική αντιμετώπιση του προβλήματος του χρέους το οποίο, όπως επιβεβαίωσε τη Δευτέρα η Ελληνική Στατιστική Αρχή και η Eurostat, παρέμεινε και το 2022, με διαφορά, το υψηλότερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. 

Το πρώτο εργαλείο που θα χρησιμοποιήσει το υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών θα είναι η σταδιακή μείωση των ταμειακών διαθεσίμων, τα οποία κυμαίνονται ανάλογα με την περίοδο από τα 33 δισ. μέχρι και τα 38 δισ. ευρώ.

Μετά τη μείωση του λεγόμενου "κινδύνου κράτους" θα μπει σε εφαρμογή από το 2024 ένα πρόγραμμα σταδιακής μείωσης του "μαξιλαριού" των διαθεσίμων, κατά 5 δισ. ευρώ τον χρόνο. Με δεδομένο ότι ένα ποσό από 12 δισ. έως 17 δισ. ευρώ των διαθεσίμων είναι κεφάλαια που αντλήθηκαν από τις αγορές, η χρήση τους για την αποπληρωμή παλιού ή ακριβού χρέους θα μειώνει ισόποσα και το ίδιο το χρέος, ως απόλυτο μέγεθος. 

Το δεύτερο εργαλείο θα είναι η σταδιακή επιμήκυνση του μέσου χρόνου αποπληρωμής του δημοσίου χρέους  Από τον επόμενο χρόνο το πρόγραμμα δανεισμού θα μειωθεί, από τα 9 δισ. ευρώ που αναμένεται να δανειστεί το δημόσιο το 2023, στα 5 δισ. με 6 δισ. ευρώ. Τούτο διότι η χώρα από φέτος επιστρέφει και επίσημα σε πρωτογενή πλεονάσματα. Αυτό σημαίνει, ότι θα έχει ακόμη μικρότερες χρηματοδοτικές ανάγκες. Η επιμήκυνση του μέσου χρόνου ωρίμανσης του χρέους θα γίνει μέσα από τη σταδιακή μείωση του βραχυπρόθεσμου δανεισμού, που είναι σε ετήσια βάση στα 11 δισ. με 12 δισ. ευρώ, με τη μετατροπή του σε μεσομακροπρόθεσμο χρέος. 

Η μείωση του κόστους εξυπηρέτησης 

Ένα σημαντικός στόχος για το χρέος τα επόμενα χρόνια θα είναι η περαιτέρω μείωση του κόστους εξυπηρέτησης. Αυτό θα προκύψει σε μεγάλο βαθμό από την ίδια την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας. Η αναμενόμενη 2η αναβάθμιση της χρονιάς από μεγάλο οίκο, την Fitch, την 1η Δεκεμβρίου θα οριστικοποιήσει την αύξηση των τοποθετήσεων περισσότερο "συντηρητικών" επενδυτών, όπως είναι οι ασφαλιστικές εταιρείες και τα ασφαλιστικά ταμεία, σε ελληνικά ομόλογα.

Μάλιστα όσο το αξιόχρεο συνεχίζει να αναβαθμίζεται, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η συμμετοχή των επενδυτών αυτής της κατηγορίας. Το βασικό τους πλεονέκτημα έναντι των υπολοίπων είναι ότι αγοράζουν ομόλογα ως αποταμίευση και τα διατηρούν μέχρι την λήξη τους. Αυτό από μόνο του θα διατηρεί τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων σε χαμηλά επίπεδα. Παράλληλα, θα συνεχίζει να χτίζεται και η καμπύλη των αποδόσεων, παρέχοντας επαρκή ρευστότητα σε όλες τις διάρκειες των τίτλων. 

Το χρονικό "παράθυρο" ως το 2032 

Ο απώτερος στόχος του ΥΠΕΘΟ είναι να μειώσει το χρέος όσο πιο κοντά γίνεται στο 100% του ΑΕΠ μέχρι και το 2032, οπότε η Ελλάδα θα ξεκινήσει να πληρώνει τα δάνεια ύψους 263 δισ. ευρώ τα οποία βρίσκονται στην κατοχή του "επίσημου τομέα", δηλαδή της Ευρωζώνης, του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM). 

Στην κατεύθυνση αυτή το ΥΠΕΘΟ θέλει να επιταχύνει την αποπληρωμή του διμερούς δανείου ύψους 32,3 δισ. ευρώ με την Ευρωζώνη από το οποίο στο τέλος του χρόνου θα έχει εξοφλήσει περίπου το 1/3. 

Σε δεύτερη φάση θα περιμένει την υποχώρηση των επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπζας μόλις ο πληθωρισμός υποχωρήσει κοντά στο 2%, ώστε να υποβάλλει ένα "ταχύτερο" δοσολόγιο για το 30ετές χρέος των 32,3 δισ. ευρώ. 

Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι όλα αυτά θα είναι πολύ δύσκολο να γίνουν αν η χώρα δεν καταφέρει να διατηρήσει θετικό ρυθμό ανάπτυξης και δεν διορθώσει οριστικά πάγια προβλήματα, όπως η μείωση της υψηλής ανεργίας, η προσέλκυση επενδύσεων και η βελτίωση της λειτουργίας του δημοσίου.