Πώς οι τιμές στα ράφια αυξάνονται μόνο και μόνο λόγω "προσδοκιών πληθωρισμού"

Του Γιώργου Λαμπίρη

Στον παράγοντα που ονομάζεται "προσδοκία αυξήσεων", κατάσταση κατά την οποία δημιουργείται ένα καθεστώς αναμονής στον καταναλωτή για αυξήσεις που θα έρθουν, αμβλύνοντας πιθανές αντιδράσεις από πλευράς τους, αναφέρθηκαν τόσο η καθηγήτρια Χρυσοβαλάντου Μήλιου, μέλος της Επιτροπής Ανταγωνισμού όσο και η  Ευαγγελία Κεκελέκη Γενική Γραμματέας του Κέντρου Προστασίας Καταναλωτών. Και οι δύο συμμετείχαν σε ημερίδα της Επιτροπής Ανταγωνισμού με αντικείμενο τον "Πληθωρισμό της Απληστίας και το Δίκαιο του Ανταγωνισμού". 

Όπως ανέφερε από την πλευρά της η κυρία Μήλλιου, οι επιχειρήσεις εκμεταλλευόμενες την ύπαρξη του πληθωρισμού καταφέρνουν σε κάποιες των περιπτώσεων να διευρύνουν το κέρδος τους, κάτι που ονομάζεται όπως είπε, "πληθωρισμός της απληστίας". Σύμφωνα με την ίδια, η βασική εξήγηση πίσω από τον πληθωρισμό απληστίας έχει να κάνει με το γεγονός ότι στο πληθωριστικό περιβάλλον οι τιμές μεταβάλλονται γρήγορα, γεγονός που καθιστά δύσκολο για τους καταναλωτές να διαπιστώσουν ποιος έχει πραγματοποιήσει αυξήσεις και σε τι βαθμό. "Με αυτόν τον τρόπο διευκολύνεται το περιβάλλον αναμονής αυξήσεων, χωρίς να χρειάζεται να δημιουργήσουν καρτέλ οι επιχειρήσεις μεταξύ τους καθότι αυτές γίνονται πλέον κάτι το αναμενόμενο. Η λειτουργία του ανταγωνισμού δεν επαρκεί να εξομαλυνθεί η κατάσταση γιατί υπάρχει συγκέντρωση σε λίγους και το γεγονός αυτό δεν βοηθάει την κατάσταση". 

Η ίδια τόνισε ότι η εικόνα του πληθωρισμού της απληστίας παρουσιάζει διαφορά από κλάδο σε κλάδο και ότι τα τελευταία δύο χρόνια οι επιχειρήσεις κατάφεραν να προστατέψουν τα περιθώρια κέρδους αλλά όχι απαραίτητα να τα αυξήσουν σε όλους τους κλάδους. 

"Προσδοκία των αυξήσεων: Χρονικό προαναγγελθέντος θανάτου"

Από την πλευρά της η Ευαγγελία Κεκελέκη Γενική Γραμματέας του Κέντρου Προστασίας Καταναλωτών αναφέρθηκε και εκείνη στην προσδοκία των αυξήσεων. "Η προσδοκία είναι χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου. Την άνοιξη του 2021 εντοπίσαμε τάσεις αυξήσεων για πρώτη φορά με άλλοθι τις αυξήσεις τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος. Το καλοκαίρι του 2021 κυκλοφόρησε ένα άρθρο στο διαδίκτυο όπου γινόταν αναγγελία ότι περισσότερα από 500 είδη καθημερινής χρήσης θα ακρίβαιναν και στις αρχές φθινοπώρου του 2021 άρχισαν ψίθυροι της αγοράς που στη συνέχεια έγιναν κραυγές. Το φθινόπωρο του 2021 είδαμε 25% αύξηση στο ελαιόλαδο και ενώ οι ελιές ήταν ακόμα στα δέντρα και 20% αύξηση στο μοσχαρίσιο κρέας. Έτσι ζήσαμε ένα χρονικό προαναγγελθέντος θανάτου, όπου μας προετοίμασαν χρονικά για πολύ μεγάλες αυξήσεις. Και όταν έγιναν αυτές οι αυξήσεις οι καταναλωτές ανακουφίστηκαν, γιατί είδαν ότι δεν ήταν τόσο υπέρογκες όσο περίμεναν, αλλά μικρότερες. Και έτσι δεν αντέδρασαν. Επί της ουσίας ακρίβεια ξεκίνησε ένα χρόνο πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία που ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2022”.

"Σε δύο χρόνια οι τιμές στα τρόφιμα αυξήθηκαν κατά 25%”

Η ίδια επικαλούμενη στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ ανέφερε ότι ο πληθωρισμός Αύγουστου 2022-Αύγουστου 2023 ήταν 2,7%. "Ωστόσο ο μέσος όρος αυξήσεων στα τρόφιμα ήταν τετραπλάσιος στο 10,7%, ενώ κατηγορίες όπως τα λαχανικά φτάνουν το 17,6%”. Το 10,7% όπως είπε, προστέθηκε στις ήδη αυξημένες κατά 13,8% τιμές του προηγούμενου δωδεκαμήνου. "Έτσι, σε δύο χρόνια αυξήθηκαν οι τιμές στα τρόφιμα κατά 25%. Τα καύσιμα τον Ιούλιο του 2022 υποχώρησαν κατά 15%, παρόλ’ αυτά η τιμή της βενζίνης βρέθηκε πάνω από τα 2 ευρώ το λίτρο. Φέτος το καλοκαίρι η τιμή αυξήθηκε από τα 0,80 ευρώ στα 0,84 ευρώ το βαρέλι και με άλλοθι τα 0,04 ευρώ αύξηση στο βαρέλι, η τιμή στη βενζίνη στην αντλία ξεπέρασε και πάλι τα 2 ευρώ. Φέτος το καλοκαίρι τα εισιτήρια των πλοίων πέταξαν στα ουράνια παρά το γεγονός ότι τα καύσιμα μειώθηκαν ως προς την τιμή τους”. 

Η βιομηχανία τροφίμων και σούπερ μάρκετ όπως είπε, είναι από τις ελάχιστες επιχειρήσεις που αύξησαν τα κέρδη τους στην πανδημία και προχώρησαν σε εξαγορές άλλων επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα να υπάρχουν περαιτέρω συγκεντρώσεις στον τομέα. "Θα βρεθούμε αντιμέτωποι σύντομα με μονοπώλια και με ολιγοπώλια”, σημείωσε. 

Απ. Πεταλάς (Ένωση Σούπερ Μάρκετ): Ο πληθωρισμός τους βλάπτει όλους

Στην ίδια ημερίδα συμμετείχε και ο γενικός διευθυντής της Ένωσης Σούπερ Μάρκετ, Απόστολος Πεταλάς. Ο επικεφαλής του νεοσύστατου φορέα στάθηκε στον αιφνιδιασμό που δέχτηκε η αγορά από την πανδημία και τον πόλεμο στη Ουκρανία, γεγονότα που όπως είπε δημιούργησαν απρόβλεπτες συνθήκες τόσο στον τομέα της ενέργειας όσο και στον τομέα των τροφίμων. "Ο παρατεταμένος πληθωρισμός τελικά δεν ευνοεί κανέναν. Ακόμα και όσοι δημιουργούν ευκαιριακά κέρδη τελικά είναι χαμένοι γιατί βάλλεται το διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών και αυτό αποτελεί την πηγή μέσα από την οποία μία εταιρεία μπορεί να δημιουργήσει προοπτική για το μέλλον”. 

Οι προκλήσεις για τα ελληνικά σούπερ μάρκετ

"Παρακολουθούμε μέσα από την Ένωση πολύ μεγάλες αλυσίδες - μερικές από τις οποίες είναι εισηγμένες - όταν αυτές δημοσιεύουν οικονομικά αποτελέσματα. Το οργανωμένο λιανεμπόριο επειδή βρίσκεται στην άκρη της εφοδιαστικής αλυσίδας, εκεί που ενώνεται με την κοινωνία και τους καταναλωτές, αντιμετώπισε μεγάλες προκλήσεις όπως η επάρκεια των αγαθών. Επίσης, ζητούμενο ήταν να διασφαλιστεί η ποιότητα μέσα από τις αλλαγές προμηθευτών καθώς και η διαχείριση των τιμών. Η μεγαλύτερη πρόκληση απ’ όλες είναι η αρνητική ψυχολογία του καταναλωτή. Είναι λογικό ο καταναλωτής να αισθάνεται ανίσχυρος και να μην βλέπει προοπτική”, τόνισε ο κύριος Πεταλάς. 

Η αύξηση του λειτουργικού κόστους στα σούπερ μάρκετ

Μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στην εκτόξευση του λειτουργικού κόστους για τα σούπερ μάρκετ, το οποίο αποτελεί βασικό παράγοντα για να διασφαλίσουν την εμπειρία του καταναλωτή στο κατάστημα. "Επίσης, ο πληθωρισμός συνέτεινε στην αύξηση των εμπορικών μισθώσεων και του κόστους ενοικίου των καταστημάτων. Σε ορισμένες χώρες υπήρξε και άνοδος στις μισθοδοσίες λόγω έλλειψης του εργατικού δυναμικού και οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ έπρεπε να βρουν τρόπο να διαχειριστούν την κατάσταση”. 

Αναφερόμενος στα ελληνικά σούπερ μάρκετ, συμπλήρωσε ότι βρέθηκαν σε δυσμενέστερη θέση σε σύγκριση με άλλες χώρες δεδομένης της δεκαετούς κρίσης που προηγήθηκε. "Τρεις μεγάλες αλυσίδες μεταξύ των οποίων και η Μαρινόπουλος, δεν υπάρχουν σήμερα και δεν κατάφεραν να αντέξουν. Αυτή η οικονομική κρίση επιβάρυνε και τα αποτελέσματα των ελληνικών αλυσίδων, στοιχεία που είναι διαθέσιμα στις αρχές. Τα ελληνικά σούπερ μάρκετ υπολείπονται σημαντικά άλλων οργανωμένων αγορών”.

Εξέφρασε τέλος την πεποίθηση ότι η κατάσταση θα εξομαλυνθεί σταδιακά το επόμενο χρονικό διάστημα. "Σε ό,τι αφορά το γεωπολιτικό κομμάτι, θα ισορροπήσει και αυτό. Το μόνο άγνωστο για εμένα είναι η κλιματική αλλαγή και οι επιπτώσεις της που επηρεάζουν σημαντικά την τροφοδοσία και τον ανεφοδιασμό σε τρόφιμα”.