ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ: 18/3, 00:22 π.μ.
Ο οίκος Moody’s επιβεβαίωσε την αξιολόγηση της Ελλάδας στη βαθμίδα "Ba3" - τρεις θέσεις κάτω από την επενδυτική βαθμίδα που διατηρεί από το 2020 - αλλά αναβάθμισε το outlook σε θετικό από σταθερό. Σημειώνεται ότι ο οίκος είχε γράψει τέσσερις "απουσίες" σε προγραμματισμένες αξιολογήσεις της Ελλάδας το 2021 και το 2022 πριν την σημερινή έκθεσή του.
Οι κυριότεροι παράγοντες για την αναβάθμιση του outlook σε θετικό από σταθερό είναι οι προοπτικές μιας περιόδου υψηλότερης ονομαστικής αύξησης του ΑΕΠ σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία, εν μέρει απόρροια της βελτίωσης της διακυβέρνησης και των αποτελεσματικών μεταρρυθμίσεων του παρελθόντος στον οικονομικό και τραπεζικό κλάδο, οι οποίοι αποδίδουν πιο ορατά καρπούς. Μαζί με τη συνεχή δέσμευση για υγιή δημοσιονομικά μεγέθη που θα υποστηρίζονται από την εφαρμογή δημοσιονομικών μέτρων, η υψηλότερη ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ θα συμβάλει σε σημαντική μείωση της επιβάρυνσης του χρέους της Ελλάδας τα επόμενα χρόνια, σημειώνει ο οίκος.
Η Moody’s προσθέτει ακόμη ότι η επιβεβαίωση της αξιολόγησης στη βαθμίδα "Ba3" αντικατοπτρίζει την ισορροπία μεταξύ των βελτιώσεων που παρατηρούνται σε πολλούς τομείς του πιστωτικού προφίλ της Ελλάδας και των συνεχιζόμενων προκλήσεων. Ειδικότερα, περαιτέρω μεταρρυθμίσεις στους τομείς της δικαιοσύνης, της εκπαίδευσης, του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και των αγορών εργασίας θα υποστήριζαν μια υψηλότερη βαθμολογία. Επιπλέον, η επιβάρυνση του δημόσιου χρέους παραμένει πολύ υψηλή και υποστηρίζεται από τους επίσημους πιστωτές, ενώ οι μελλοντικές βελτιώσεις και η πλήρης επιστροφή στη χρηματοδότηση με βάση την αγορά προϋποθέτουν τη διατήρηση μεγάλων πρωτογενών πλεονασμάτων για τα επόμενα χρόνια.
Τα επόμενα χρόνια, η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ της Ελλάδας θα υποστηριχθεί από τις επενδύσεις, τόσο μέσω κεφαλαίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και από ιδιωτικές επενδύσεις. Μαζί με τις επιπτώσεις των προηγούμενων μεταρρυθμίσεων -που αντανακλώνται, για παράδειγμα, στο βελτιωμένο επιχειρηματικό περιβάλλον- και τις συνεχείς διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης της αποτελεσματικότητας του δημόσιου τομέα και της Δικαιοσύνης, πιθανόν να αυξηθεί η δυνητική ανάπτυξη σε 2% με 3% την επόμενη 5ετία, στηρίζοντας τη μακροπρόθεσμη δυνητική ανάπτυξη. Επιπλέον, και σε αντίθεση με την περίοδο 2010-2020, καθώς απορροφάται η πλεονάζουσα οικονομική ικανότητα, οι αποπληθωριστικές πιέσεις θα υποχωρήσουν και ο ήπιος πληθωρισμός θα στηρίξει την αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ.
Ο οίκος σημειώνει πως η Ελλάδα ανέκαμψε γρήγορα από την πανδημία και αντιμετώπισε αποτελεσματικά την ενεργειακή κρίση, αναδεικνύοντας τη συνολική οικονομική της ανθεκτικότητα. Το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 5,9% το 2022, έπειτα από 8,4% το 2021. Η ισχυρή ανάπτυξη οφείλεται κυρίως στον πολύ ισχυρό τουρισμό, στην εγχώρια κατανάλωση και στις επενδύσεις. Η καλύτερη απ' ότι αναμενόταν κατάσταση στην Ευρώπη όσον αφορά την ενέργεια θα στηρίξει την ανάπτυξη στην Ελλάδα, την οποία η Moody's εκτιμά πως θα κυμανθεί στο 1,8% το 2023 και το 2024, κυρίως λόγω της ισχυρής κατανάλωσης και της συνεχιζόμενης ισχυρής αύξησης των επενδύσεων.
Επιπλέον, ο αμερικανικός οίκος αναφέρει πως το πρόγραμμα NextGeneration EU θα υποστηρίξει τις επενδύσεις και τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων σε τομείς όπως η ενεργειακή μετάβαση, η ψηφιοποίηση και οι τομείς ανάπτυξης που ενισχύουν την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα. Μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης η Ελλάδα έχει πρόσβαση σε 30,5 δισ. ευρώ συνολικά (18% του ονομαστικού ΑΕΠ του 2021, το οποίο κατανέμεται: 12,7 δισ. ευρώ σε δανειοδότηση και 17,8 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις). Η Ελλάδα είναι μεταξύ των πρωτοπόρων στην εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με περισσότερα από 11 δισ. ευρώ να έχουν ήδη εκταμιευθεί. Μαζί με τις εισροές από τον τακτικό προϋπολογισμό της ΕΕ οι δημόσιες επενδύσεις θα υπερδιπλασιαστούν στα 14 δισ. ευρώ ετησίως την περίοδο 2023-26 σε σύγκριση με τον μέσο όρο πριν από το 2020. Η Moody's εκτιμά ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να δει θετικές επιπτώσεις στην ανάπτυξή της κατά περίπου 0,4 ποσοστιαίες μονάδες ετησίως έως το 2030.
Σε συνδυασμό με έναν ήπιο αλλά θετικό πληθωρισμό, όταν υποχωρήσει το σοκ των ενεργειακών τιμών, η Moody's προβλέπει την ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ σε επίπεδα 4-6% τα επόμενα χρόνια, έναντι επιπέδων κάτω του 2% κατά την προηγούμενη δεκαετία.
Οι ελληνικές τράπεζες μείωσαν σημαντικά τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (NPE) το 2021 και το 2022, κυρίως μέσω τιτλοποιήσεων με το κυβερνητικό πρόγραμμα προστασίας περιουσιακών στοιχείων (Ηρακλής) που συνέβαλε στην εκκαθάριση των ισολογισμών των τραπεζών από επισφαλή περιουσιακά στοιχεία. Το πρόγραμμα Ηρακλής εισήχθη στα τέλη του 2019 και έληξε επίσημα τον Οκτώβριο του 2022, σημειώνει ο οίκος και προσθέτει ότι στο τέλος του 2022, το σύνολο των κρατικών εγγυήσεων στο πλαίσιο του καθεστώτος ανερχόταν σε 17,9 δισ. ευρώ (8,6% του ΑΕΠ). Η Moody's εκτιμά ότι ο μέσος σταθμισμένος δείκτης NPE για τις τέσσερις συστημικά σημαντικές ελληνικές τράπεζες έφθασε το 6,3% τον Δεκέμβριο του 2022, γεγονός που υποδηλώνει περαιτέρω μείωση του δείκτη σε επίπεδο συστήματος, ο οποίος ήταν στο 9,1% στο τέλος του γ' τριμήνου του 2022, σε σύγκριση με το αποκορύφωμα του 49% τον Δεκέμβριο του 2016.
Τα περιθώρια και τα καθαρά έσοδα από τόκους των ελληνικών τραπεζών θα ωφεληθούν από υψηλότερα επιτόκια και και τα νέα επιχειρηματικά δάνεια, που θα μετριάσουν τον αντίκτυπο από τις πωλήσεις NPLs. Ακόμη, η Moody's αναμένει βελτίωση της κερδοφορίας των τραπεζών, υποστηριζόμενη επίσης από υψηλότερα έσοδα από προμήθειες, τη συγκράτηση κόστους (ισορροπημένη από συνεχείς επενδύσεις στην τεχνολογική καινοτομία) και μέτριες προβλέψεις για ζημίες δανείων τους επόμενους 12-18 μήνες. Η βελτιωμένη κερδοφορία θα υποστηρίξει την εσωτερική δημιουργία κεφαλαίου των τραπεζών μέσω παρακρατηθέντων κερδών, παρά το ενδεχόμενο ήπιων πληρωμών μερισμάτων το 2024. Με τη σειρά τους, οι βελτιώσεις στη χρηματοοικονομική υγεία των τραπεζών θα τους επιτρέψουν να υποστηρίξουν την πιστωτική ανάπτυξη και την οικονομική δραστηριότητα.
Η πιο ισχυρή αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για να μειωθεί αισθητά η επιβάρυνση του δημόσιου χρέους της Ελλάδας τα επόμενα χρόνια, σημειώνει ο οίκος. Επιπλέον, η επιστροφή σε πρωτογενή πλεονάσματα, υποβοηθούμενη από την οικονομική ανάκαμψη και τη δημοσιονομική εξυγίανση, θα μειώσει επίσης το βάρος του χρέους. Μεταξύ 2021 και 2023, η Moody's αναμένει για την Ελλάδα μια από τις μεγαλύτερες μειώσεις χρέους μεταξύ όλων των κρατών και τη μεγαλύτερη μεταξύ των προηγμένων οικονομιών και των μελών της ευρωζώνης, με το δημόσιο χρέος να μειώνεται στο 162% του ΑΕΠ το 2023 από 194,5% το 2021. Συνολικά, το δημόσιο χρέος προς το ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί σε λιγότερο από 150% του ΑΕΠ έως το 2026.
Συνεχίζοντας, η Moody's εκτιμά ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ελλάδας μειώθηκε σημαντικά πέρυσι, στο 3,2% του ΑΕΠ από 7,5% το 2021. Για το 2023, η Moody's προβλέπει περαιτέρω βελτίωση του δημοσιονομικού ελλείμματος στο -1,5% του ΑΕΠ και πρωτογενές πλεόνασμα 1,2% του ΑΕΠ το 2023. Το πρωτογενές πλεόνασμα θα αυξηθεί σε περίπου 2% από το 2024, λόγω της εξομάλυνσης των δαπανών σε επίπεδα κάτω του 50% του ΑΕΠ, κυρίως ως αποτέλεσμα της μείωσης των επιδοτήσεων, καθώς καταργούνται σταδιακά τα προσωρινά μέτρα στήριξης. Παράλληλα, οι προβλέψεις της Moody's λαμβάνουν στα υπόψη τη βραδύτερη αύξηση των εσόδων λόγω της μόνιμης μείωσης των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης.
Η διατήρηση σταθερού πρωτογενούς πλεονάσματος μεσοπρόθεσμα θα είναι εν μέρει αποτέλεσμα της βελτίωσης των θεσμών και της ισχύος διακυβέρνησης. Η δέσμευση για συνεχή δημοσιονομική εξυγίανση είναι αξιόπιστη και η εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων έχει ήδη επιφέρει πρόοδο σε τομείς όπως η φορολογική διοίκηση, γεγονός που κατά την άποψη της Moody's αντανακλά τη βελτίωση της ποιότητας των νομοθετικών και εκτελεστικών θεσμών.
Η αξιολόγηση Ba3 της Ελλάδας υποστηρίζεται από την ισχυρή οικονομική ισχύ σε παγκόσμιο επίπεδο, αν και με ορισμένες αδυναμίες. Τα σχετικά υψηλά επίπεδα πλούτου της Ελλάδας εξισορροπούνται από το μέτριο μέγεθος της οικονομίας και το εξίσου μέτριο επίπεδο οικονομικής διαφοροποίησης και πολυπλοκότητας. Τα ποσοστά ανεργίας έχουν μειωθεί σημαντικά στο 12,4% το 2022 από 14,8% το 2021, αλλά η ανεργία των νέων παραμένει υψηλή και ο άτυπος τομέας εξακολουθεί να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην οικονομία. Η εισοδηματική ανισότητα είναι πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ και, παρά τις βελτιώσεις από το 2015, το ποσοστό των ατόμων που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας είναι συγκριτικά υψηλό. Η Ελλάδα αντιμετωπίζει επίσης ένα ιδιαίτερα δυσμενές δημογραφικό προφίλ, το οποίο θα επιβαρύνει τη δυνητική ανάπτυξη.
Παρά τις σημαντικές βελτιώσεις τα τελευταία δέκα χρόνια, η αξιολόγηση της Moody's για τη θεσμική ισχύ της Ελλάδας εξακολουθεί να επηρεάζεται αρνητικά από την αναδιάρθρωση χρέους του ιδιωτικού τομέα το 2012. Ο έλεγχος της διαφθοράς και η βελτίωση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας του δικαστικού συστήματος παραμένουν ένας τομέας με προκλήσεις, με αρνητικές επιπτώσεις στο επιχειρηματικό και επενδυτικό περιβάλλον σε περίπτωση επιβράδυνσης της μεταρρυθμιστικής δυναμικής ή ανατροπής των αποφάσεων.
Η Ελλάδα θα εξακολουθήσει να έχει ένα από τα υψηλότερα χρέη παγκοσμίως τα επόμενα 3-5 έτη, παρά την αναμενόμενη σημαντική μείωση. Η μεγάλη και επαναλαμβανόμενη ελάφρυνση του χρέους που παρέχεται από τους πιστωτές της Ελλάδας στην Ευρωζώνη αντικατοπτρίζεται στις μετρήσεις βιωσιμότητας του χρέους (πληρωμές τόκων σε σχέση με το ΑΕΠ και τα κρατικά έσοδα), οι οποίες είναι σημαντικά ισχυρότερες από ό,τι υποδηλώνουν οι μετρήσεις του χρέους.
Η ευαισθησία της Ελλάδας στον κίνδυνο εξακολουθεί να καθορίζεται από θέματα που σχετίζονται με τον τραπεζικό τομέα. Παρά τις σημαντικές βελτιώσεις εξακολουθούν να υπάρχουν αδυναμίες, που σε συνδυασμό με το σχετικά μεγάλο μέγεθος δημιουργούν μια μεγάλη πιθανή υποχρέωση που θα μπορούσε να αποκρυσταλλωθεί στον ισολογισμό της κυβέρνησης. Η ευνοϊκή διάρθρωση του δημόσιου χρέους, που χαρακτηρίζεται από μακροχρόνιο μέσο όρο περίπου 20 ετών, σε συνδυασμό με το μεγάλο ταμειακό απόθεμα της Ελλάδας, αποτελούν σημαντικούς παράγοντες μετριασμού και θωρακίζουν το πιστωτικό προφίλ από την αύξηση των επιτοκίων.
Η συνέχιση των οικονομικών πολιτικών και η δέσμευση για δημοσιονομική εξυγίανση που θα οδηγούσε σε ταχύτερη βελτίωση της οικονομικής ανταγωνιστικότητας και/ή ταχύτερη βελτίωση της δημοσιονομικής ισχύος από ό,τι στο βασικό σενάριο της Moody's θα στήριζε μια αναβάθμιση της αξιολόγησης. Περαιτέρω βελτιώσεις στον τραπεζικό τομέα, οι οποίες θα έφερναν την ποιότητα του ενεργητικού πιο κοντά στον μέσο όρο της ευρωζώνης θα αποτελούσαν επίσης θετικούς παράγοντες
Το θετικό outlook σηματοδοτεί ότι μια υποβάθμιση της αξιολόγησης είναι απίθανη βραχυπρόθεσμα. Ωστόσο, μια παρατεταμένη περίοδος αυξημένης πολιτικής αβεβαιότητας που παραπέμπει σε πιθανή αντιστροφή της πολιτικής πορείας που παρατηρήθηκε τα τελευταία χρόνια, επιβαρύνοντας το επιχειρηματικό κλίμα και τις επενδύσεις, θα μπορούσε να υποβαθμίσει το outlook σε σταθερό. Μια διαρκής, ουσιαστική επιδείνωση της δημοσιονομικής θέσης της χώρας σε συνδυασμό με μια απότομη επιδείνωση της υγείας του τραπεζικού κλάδου θα προκαλούσε αρνητική δράση αξιολόγησης. Μια κλιμάκωση της γεωπολιτικής κατάστασης στην Ευρώπη με τη συμμετοχή του ΝΑΤΟ θα οδηγούσε επίσης πιθανότατα σε καθοδικές πιέσεις στην αξιολόγηση.
Σημειώνεται ότι ο οίκος Moody’s έχει προγραμματισμένη άλλη μια αξιολόγηση για την Ελλάδα στις 15 Σεπτεμβρίου.
Στάθης Κετιτζιάν - Μιχάλης Παπαντωνόπουλος
Η Ελλάδα θα συνεχίσει να συγκλίνει με την Ευρώπη και το 2029 με ρυθμό ανάπτυξης υψηλότερο από τον μέσο όρο.
Από το 2021 η ισπανική οικονομία έχει την υψηλότερη ανάπτυξη στην Ευρωζώνη.
Το κόστος μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων από την Κίνα προς τη Βόρεια Ευρώπη έπεσε στο χαμηλότερο επίπεδο.
Παράθυρο ευκαιρίας στην Ευρώπη για αναστροφή του brain drain.
Σύμφωνα με το Reuters.
Πηγές της Κομισιόν τόνισαν πως ο Επίτροπος Εμπορίου Μάρος Σέφτσοβιτς είχε χθες συνάντηση με τον Αμερικανό ομόλογό του και πως το κλίμα ήταν καλό και ότι δεν τέθηκε το ζήτημα των νέων δασμών.
Ο Ριάντ Σαλαμέ κατηγορήθηκε για υπεξαίρεση χρημάτων.
Αμετάβλητο το δομικό μέρος του δείκτη PCE και οριακή επιτάχυνση στο γενικό.
Η Γερμανία θέλει παράταση για τους κινητήρες εσωτερικής καύσης.
Που λειτουργεί ως "δικλείδα ασφαλείας" για τις ευρωπαϊκές εταιρείες.
Κορυφαία οικονομικά ινστιτούτα προειδοποιούν πως για να υπάρξουν μακροπρόθεσμα οφέλη από το πακέτο επενδύσεων του Βερολίνου πρέπει να συνοδευτεί από ριζικές μεταρρυθμίσεις.
