Τι θα φέρει στα ελληνικά ομόλογα η επενδυτική βαθμίδα

Του Τάσου Δασόπουλου 

Πολύ πέρα από μια ενδεχόμενη - μικρή - υποχώρηση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων, φτάνει το θετικό κύμα στην οικονομία από την αναμενόμενη ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, η οποία αναμένεται μέσα στους αμέσως επόμενους μήνες.

Η αναβάθμιση της οικονομίας στην ελάχιστη βαθμίδα (ΒΒΒ-), είναι καταρχήν ένα θέμα κύρους για την Ελλάδα. Θα σημάνει για την Ελλάδα το τέλος μιας εποχής κατά την οποία έζησε μια χρεοκοπία το 2010, από την οποία διασώθηκε με την παρέμβαση της Ευρωζώνης, μια δεύτερη συντεταγμένη χρεοκοπία που τελείωσε με το κούρεμα του ιδιωτικού χρέους κατά 75% (το γνωστό PSI) και μια 3η χρεοκοπία το καλοκαίρι του 2015, η οποία δεν αναγγέλθηκε ποτέ, όταν η Ελλάδα αθέτησε δύο φορές τις υποχρεώσεις προς το ΔΝΤ. Η επενδυτική βαθμίδα, είναι η "λεπτή κόκκινη γραμμή" που θα περάσει τα ομόλογα του δημοσίου, από τους τίτλους υψηλού ρίσκου (τα "σκουπίδια" σε όρους αγοράς) που βρίσκονται σήμερα, στην κατηγορία "επενδύσιμα". Από αυτό το σημείο, ξεκινά το πραγματικό όφελος της οικονομίας. Σε ό,τι αφορά τα ελληνικά κρατικά ομόλογα, η αναβάθμιση θα έχει  άμεση συνέπεια μια μικρή υποχώρηση των αποδόσεων των ελληνικών τίτλων, σε όλες τις διάρκειες. Οι εκτιμήσεις του ΥΠΟΙΚ είναι ότι τα ελληνικά ομόλογα θα έχουν αποδόσεις μικρότερες από αυτές των ομολόγων της γειτονικής Ιταλίας. Ωστόσο, η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας έχει σε μεγάλο βαθμό προεξοφληθεί από την αγορά, η οποία έδειξε την εμπιστοσύνη της από το καλοκαίρι του 2021, όταν η έκδοση του 10ετούς ομολόγου του Ιουνίου έφτασε για πρώτη φορά στην ιστορία στο 0,89%. 

Πράσινο φως για μακροπρόθεσμους επενδυτές 

Μεγαλύτερο θα είναι το όφελος από το "πράσινο φως" που θα ανάψει η αναβάθμιση των ομολόγων για τους μακροπρόθεσμους επενδυτές. Στην έκδοση του 10ετούς ομολόγου που έγινε την Τρίτη, το μερίδιο των ασφαλιστικών ταμείων στις προσφορές ήταν 6%, όσο περίπου ήταν και στις προηγούμενες εκδόσεις ομολόγων από το 2019. Το χαμηλό αυτό οφείλεται στο ότι τα συστήματα ανάλυσης κινδύνου των διαχειριστών κεφαλαίων για τα ασφαλιστικά ταμεία επιτρέπουν μόνο μικρά ποσοστά συμμετοχής σε ομόλογα χωρίς επενδυτική βαθμίδα, αφού θεωρούνται "υψηλού ρίσκου". Με την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, τα ασφαλιστικά ταμεία θα έχουν μεγαλύτερη πρόσβαση στα ελληνικά ομόλογα Τα ταμεία θα αγοράζουν ελληνικά κρατικά ομόλογα για αποταμίευση. Θα πληρώνονται κάθε χρόνο το ετήσιο κουπόνι και θα ρευστοποιούν στη λήξη του, σταθεροποιώντας έτσι τις τιμές σε υψηλά και τις αποδόσεις σε χαμηλά επίπεδα. Μια δευτερεύουσα αλλά καθόλου υποδεέστερη θετική επίδραση, θα είναι ότι η μείωση του "ρίσκου της χώρας", όπως ονομάζεται με άλλο τρόπο ο κίνδυνος χρεοκοπίας, θα βοηθήσει και στην προσέλκυση περισσότερων άμεσων ξένων επενδύσεων. 

Ρευστότητα στην οικονομία 

Η αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας του δημοσίου θα αναβαθμίσει και το αξιόχρεο των τραπεζών, οι οποίες θα μπορούν να δανείζονται με πιο χαμηλά επιτόκια από τη διατραπεζική αγορά. Ένα δεύτερο κέρδος είναι ότι θα μπορούν να δανείζονται από την ΕΚΤ με εγγύηση ομόλογα του δημοσίου που θα αποτιμώνται στην πραγματική τους αξία. Σήμερα, η ΕΚΤ κάνει κατ’ εξαίρεση δεκτά τα ελληνικά ομόλογα ως εγγυήσεις αλλά με έκπτωση 50% στην αξία τους. Ο φθηνότερος δανεισμός για τις τράπεζες σημαίνει εξίσου φθηνός δανεισμός και για επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Η βελτίωση αυτή της ρευστότητας των τραπεζών θα έρθει να αντισταθμίσει ως ένα βαθμό και τη συσταλτική νομισματική πολιτική της ΕΚΤ.

Η επόμενη φάση 

Η ελάχιστη επενδυτική βαθμίδα δεν είναι το τέλος, αλλά η αρχή μιας νέας περιόδου κατά την οποία η οικονομία θα πρέπει να βελτιωθεί ακόμη περισσότερο, ώστε να φτάσει την επενδυτική βαθμίδα Α που είχε η Ελλάδα μέχρι και τις αρχές του 2009 και στη συνέχεια να την ξεπεράσει. Όπως έχει δείξει η ιστορία, κάθε επόμενο βήμα, θα είναι δυσκολότερο αφού τα κριτήρια και από τους οίκους αξιολόγησης, αλλά και από την αγορά, θα είναι πιο αυστηρά. Προς το παρόν όμως, θα πρέπει να γίνει το πρώτο κρίσιμο βήμα. Στην κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να περιμένουμε να μάθουμε αν θα κινηθεί πρώτος ο οίκος DBRS στις 10 Μαρτίου ή ο οίκος Standard & Poors στις 21 Απριλίου, αφού και οι δύο έχουν βαθμολογήσει από πέρσι την Ελλάδα μια κλίμακα κάτω από την επενδυτική βαθμίδα.