Του Λεωνίδα Στεργίου

Σε αύξηση των ρυθμίσεων στα δάνεια με τη μέθοδο της επιμήκυνσης του χρόνου αποπληρωμής, κυρίως για στεγαστικά και επιχειρηματικά, αναμένεται να προχωρήσουν οι τράπεζες προληπτικά, προκειμένου να προστατέψουν τα κεφάλαιά τους εν μέσω αβεβαιότητας για τη διάρκεια της πανδημίας και των νέων τιτλοποιήσεων. Την ίδια τακτική, δηλαδή σε επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής αναμένεται να κινηθούν και για τις ρυθμίσεις οφειλών χωρίς εξασφάλιση, όπως από κάρτες, μετατρέποντας τα χρέη αυτά σε καταναλωτικά.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις των τραπεζών, από τις αρχές της πανδημίας, δηλαδή το τελευταίο 12μηνο, έχουν ρυθμιστεί δάνεια άνω των 40 δισ. ευρώ, ενώ στο εννεάμηνο του 2020, δηλαδή πριν από το δεύτερο lockdown, τα ρυθμισμένα δάνεια είχαν φτάσει τα 33 δισ. ευρώ. Παρ’ όλα αυτά, σχεδόν 4 στα 10 μη εξυπηρετούμενα δάνεια δεν έχουν ρυθμιστεί. Από αυτά, 1 στα 10 αφορά δάνεια που έχουν υπαχθεί σε καθεστώς νομικής προστασίας και ήδη τα μισά έχουν καταγγελθεί. Τα 3 στα 10 δάνεια έχουν υπαχθεί σε καθεστώς νομικής προστασίας. Επίσης, από το συνολικό απόθεμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων, οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων έχουν ρυθμίσει επιπλέον 2 δισ. ευρώ, ενώ έχουν γίνει διαγραφές δανείων από την τράπεζα άνω των 1,7 δισ. ευρώ, εκ των οποίων σχεδόν το 1 δισ. αφορούσε κυρίως καταγγελμένα επιχειρηματικά δάνεια.

Τα υπόλοιπα 6 στα 10 μη εξυπηρετούμενα δάνεια, σχεδόν τα μισά έχουν ρυθμιστεί, αλλά ένα ποσοστό γύρω στο 20% επιστρέφει στην καθυστέρηση ύστερα από τρεις μήνες. Έτσι, οι τράπεζες προχωρούν σε επαναρρυθμίσεις και νέες ρυθμίσεις ακόμα και "πράσινων" δανείων προκειμένου να αποφύγουν τον κίνδυνο να μετατραπούν σε "κόκκινα" λόγω πανδημίας. Από την ανάλυση των στοιχείων των τραπεζών προκύπτει ότι διατηρούν σχεδόν σταθερό το ποσοστό ρυθμίσεων και επαναρυθμίσεων κοντά στο 20% με 21%.

Ο μεγαλύτερος όγκος των ρυθμίσεων είναι μακροπρόθεσμες (περίπου 22,5 δισ. ευρώ). Περίπου 8 δισ. είναι βραχυπρόθεσμες ρυθμίσεις ή διευκολύνσεις, ενώ σχεδόν 2,5 δισ. είναι τα δάνεια στα οποία έχουν δοθεί λύσεις οριστικής διευθέτησης.

Από τις μακροπρόθεσμες ρυθμίσεις (22,5 δισ.), τα περίπου τα 9 δισ. ευρώ αφορούν σε επιχειρηματικά, τα 11 σε στεγαστικά και 2-2,5 δισ. σε καταναλωτικά. Από τις βραχυπρόθεσμες ρυθμίσεις (8 δισ.), τα μισά, δηλαδή σχεδόν 4 δισ. είναι επιχειρηματικά, 3 δισ. στεγαστικά και 1 δισ. καταναλωτικά.

Τραπεζικά στελέχη και πηγές που έχουν γνώση των εποπτικών μηχανισμών πιστεύουν ότι οι ρυθμίσεις θα αυξηθούν στο επόμενο διάστημα λόγω του τρίτου lockdown και του κινδύνου τρίτου κύματος της πανδημίας. Την εκτίμηση αυτή στηρίζουν στην υπόθεση ότι οι τράπεζες θα ξεκινήσουν στρατηγικές να προστατέψουν τα κεφάλαιά τους ενόψει νέων τιτλοποιήσεων και των stress test από ΕΒΑ που έχουν ήδη ξεκινήσει και πρόκειται να ανακοινωθούν στα τέλη Ιουλίου.

Εξάλλου, σαφής ήταν η προειδοποίηση της Τράπεζας της Ελλάδος στην Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, αναφέροντας ότι όσον αφορά τις προοπτικές για την κεφαλαιακή επάρκεια των ελληνικών τραπεζών, τα πιστωτικά ιδρύματα καλούνται να ανταποκριθούν στην αβεβαιότητα σχετικά με τη δυνατότητα εσωτερικής δημιουργίας κεφαλαίου, στις ευμετάβλητες συνθήκες των αγορών κεφαλαίων ως αποτέλεσμα της πανδημίας και στην ανάγκη διατήρησης ισχυρής κεφαλαιακής θέσης ώστε να συνεχίζουν να χρηματοδοτούν την πραγματική οικονομία.

Σημαντική παράμετρο αποτελεί η χαμηλή ποιότητα των εποπτικών ιδίων κεφαλαίων των ελληνικών τραπεζών, προσθέτει η ΤτΕ. Τον Σεπτέμβριο του 2020, oι οριστικές και εκκαθαρισμένες αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις (Deferred Tax Credits – DTCs) ανέρχονταν σε 15,2 δισ. ευρώ αντιπροσωπεύοντας το 54,5% των συνολικών εποπτικών ιδίων κεφαλαίων. Το ποσοστό αυτό αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω τα επόμενα τρίμηνα, στο πλαίσιο της υλοποίησης των στρατηγικών των τραπεζών για περαιτέρω μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και, σύμφωνα με εκτιμήσεις και πληροφορίες, το ποσοστό αυτό μπορεί να φτάσει το 75%. Όπως εξηγεί η ΤτΕ, Οι δείκτες ανθεκτικότητας των τραπεζικών ομίλων επηρεάστηκαν το εννεάμηνο του 2020 από την πανδημία και την εφαρμογή των στρατηγικών μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων.