Του Γ. Αγγέλη 

Το νέο δανειακό πρόγραμμα του ΟΔΔΗΧ έχει για πρώτη φορά το πλεονέκτημα ότι μπορεί να στηρίζεται με βεβαιότητα πλέον σε ένα εξαιρετικά ευνοϊκό διεθνές περιβάλλον που διαμορφώνεται από τις επ' αόριστον ισχύουσες πολιτικές ποσοτικής χαλάρωσης σε Ευρώζώνη και ΗΠΑ. 

Πρόκειται για ένα "δώρο” από πλευράς Fed και ΕΚΤ που δρομολογήθηκε από την ανάγκη των δύο κεντρικών τραπεζών να παρέμβουν συντονισμένα και με μεγάλη ένταση στις χρηματαγοράς μετά τον Σεπτέμβριο, για να αποτρέψουν ένα νέο "ατύχημα” τύπου Lehman Brothers, αλλά... σε μεγαλύτερη έκταση και βάθος. 

Τα άσχημα δημοσιονομικά στοιχεία τόσο από πλευράς ΗΠΑ όσο και από πλευράς Ευρωζώνης, βεβαιώνουν πλέον για τη "διάρκεια” αυτής της συντονισμένης παρέμβασης και κατά συνέπεια της διατήρησης επ' αόριστον του περιβάλλοντος των μηδενικών επιτοκίων. 

Στις ΗΠΑ ο νέος προϋπολογισμός προβλέπεται να "χρηματοδοτήσει” το έλλειμμά του (περί το 1,4 τρισ. δολ.) μέσω της Fed η οποία σύμφωνα με τον προγραμματισμό της θα "αγοράσει” το περίπου 40% του χρέους που θα εκδώσει η κυβέρνηση, γεγονός που προϋποθέτει αφενός τη διατήρηση της ποσοτικής χαλάρωσης και αφετέρου την περαιτέρω μείωση των επιτοκίων. 

Στην Ευρωζώνη, δύο στοιχεία προδικάζουν και αναγκάζουν την ΕΚΤ να συνεχίσει στη γραμμή της 12ης του Σεπτέμβρη: 

* η πρόβλεψη για την οικονομία της Γερμανίας είναι ότι το 4ο τρίμηνο επιστρέφει είτε σε τάση συρρίκνωσης είτε στην καλύτερη περίπτωση σε φάση στασιμότητας με προοπτική επιδείνωσης το α' εξάμηνο του 2020.

* σύμφωνα με μελέτες των κεντρικών τραπεζών της κεντρικής και Β. Ευρώπης, η παραμικρή αλλαγή στο αρνητικό κόστος του χρήματος θα οδηγούσε σε μαζικό κλείσιμο ΜΜΕ, σε κλίμακα αποσταθεροποίησης και άμεσες συνέπειες στο τραπεζικό σύστημα. Το εύρος και το πλήθος των επιχειρήσεων "ζόμπι” που υπάρχουν μόνο λόγω των αρνητικών επιτοκίων, αποτελεί πλέον ωρολογιακή βόμβα που μπορεί να πυροδοτηθεί από οποιαδήποτε αύξηση του κόστους χρήματος από την ΕΚΤ.

Μέσα στο περιβάλλον αυτό η βεβαιότητα της διατήρησης των αρνητικών ή μηδενικών επιτοκίων διατηρεί ένα χωρίς προηγούμενο πλεονέκτημα για τις εκδόσεις του ΟΔΔΗΧ και σε συνδυασμό με αυτό για τις εταιρικές εκδόσεις όπως και για τις επικείμενες εκδόσεις των τιτλοποιήσεων του "Ηρακλή”. 

Στις προθέσεις πλέον του ΟΔΔΗΧ είναι αφενός η εκμετάλλευση της ισχυρής ζήτησης για τίτλους με θετικές –έστω και σταθερά μειούμενες– αποδόσεις που εξακολουθούν να έχουν τα ελληνικά ομόλογα και αφετέρου η εκμετάλλευση της συγκυρίας για την περαιτέρω αναδιάρθρωση του χρέους μέσω της αγοράς με τη συρρίκνωση του μέσου επιτοκίου εξυπηρέτησης κάτω και από το 1,4% μακροπρόθεσμα. 

Στην κατεύθυνση αυτή θα μειωθεί ακόμα περισσότερο ο βραχυπρόθεσμος δανεισμός (έντοκα) και θα υποκατασταθεί με μεσομακροπρόθεσμο δηλαδή με τίτλους που θα εκκινούν από την τριετία και την πενταετία και θα καταλήγουν – προς το παρόν στην 7ετία – δεκαετία αλλά και τη δεκαπενταετία, εφόσον η συγκυρία το επιτρέψει. 

Οι συνέπειες της τακτικής του ΟΔΔΗΧ, να δημιουργεί ζήτηση, αλλά ταυτόχρονα να μην την καλύπτει εντελώς, μιας και οι ανάγκες δανεισμού του ελληνικού δημοσίου το 2020 παραμένουν σχεδόν μηδενικές (περί τα 3 δισ. ευρώ), φαίνεται μέχρι στιγμής να ικανοποιεί τις αγορές. Με αποτέλεσμα αυτές να βάζουν πλέον με σταθερά αυξανόμενο τρόπο τα ελληνικά ομόλογα (δημόσιου και ιδιωτικού τομέα) στο στόχαστρο, λόγω αφενός της απόδοσης και αφετέρου της ασφάλειάς τους. 

Οι στόχοι αυτής της "τακτικής” δεν αφορούν μόνο στη σταδιακή αναδιάρθρωση του χρέους μέσω της αγοράς, αλλά και δύο άλλα πεδία. 

Η σταθερή σταδιακή μείωση του μέσου επιτοκίου εξυπηρέτησης του χρέους μεσομακροπρόθεσμα "αλλάζει” τις προϋποθέσεις με βάση τις οποίες είχαν υπολογισθεί στη συμφωνία του 2018 οι στόχοι των δημοσιονομικών πρωτογενών πλεονασμάτων. 

Η εντυπωσιακή μείωση του μέσου επιτοκίου εξυπηρέτησης του χρέους σε επίπεδα τρεις φορές χαμηλότερα από τα προβλεπόμενα στη συμφωνία του 2018 δημιουργεί πλέον το περιθώριο αναθεώρησης και επανυπολογισμού των στόχων την άνοιξη του 2020. 

Το δεύτερο πεδίο στο οποίο στοχεύει η "τακτική” του ΟΔΔΗΧ είναι να διαμορφώσει έμμεσα "παράθυρο” συρρίκνωσης του κόστους χρηματοδότησης και αναχρηματοδότησης του χρέους για τους μεγάλους επιχειρηματικούς Ομίλους που εκδίδουν πλέον ολοένα και μεγαλύτερα ομολογιακά δάνεια. 

Μέσα από το "παράθυρο” αυτό άλλωστε αναμένεται ότι θα λειτουργήσει και η αγορά των τίτλων που θα προκύψουν από τις τιτλοποιήσεις των τραπεζών στο πλαίσιο του "Ηρακλή”. 

Ειδικά για τους τίτλους αυτούς θα είναι εξαιρετικά σημαντική έως και καθοριστική η διατήρηση του περιβάλλοντος χαμηλών επιτοκίων μέσα στη διετία 2020 – 2021. Αυτό άλλωστε εννοούσε ο Μάριο Ντράγκι όταν μιλώντας σε Έλληνες τραπεζίτες στην πρόσφατη επίσκεψή του στην Αθήνα, τους προέτρεπε παρόντος του διοικητή της ΤτΕ, να εκμεταλλευτούν αυτό το μοναδικό "παράθυρο ευκαιρίας”...