Της Νένας Μαλλιάρα

Μεγάλες αλλαγές στο τραπεζικό τοπίο θα φέρει η επιταχυνόμενη μείωση των κόκκινων δανείων που θα υποβοηθηθεί από τη λειτουργία του ελληνικού APS, "Ηρακλής", με τελικό ζητούμενο για κυβέρνηση και τράπεζες, τα κόκκινα δάνεια να βγουν όχι μόνο από τους ισολογισμούς των τραπεζών αλλά και από την οικονομία.

Ο δρόμος που έχει επιτευχθεί και η λεωφόρος ταχείας κυκλοφορίας που ανοίγεται για τις τράπεζες και τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων τους αποτέλεσε βασικό θέμα του διήμερου συνεδρίου της DDC για τα NPLs, "Europe & Asia Investing & Servicing Summit", που πραγματοποιήθηκε στις 17 και 18 Οκτωβρίου στην Αθήνα. Την εικόνα για το πριν και το μετά των ελληνικών NPLs έδωσαν, μιλώντας σχετικά, οι τραπεζίτες Αν. Πανούσης, Γενικός Διευθυντής Διαχείρισης Προβληματικών Δανείων Λιανικής της Eurobank, Θ. Αθανασόπουλος, Εντεταλμένος Γενικός Διευθυντής Καθυστερήσεων της Alρha Bank και Γ. Χριστόπουλος, Σύμβουλος Διοίκησης στον CEO της Τράπεζας Πειραιώς, καθώς και η νομικός, Γενική Γραμματέας της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, Χ. Απαλαγάκη. 

Όπως αναφέρθηκε, η ελληνική αγορά μη εξυπηρετούμενων δανείων είναι η τέταρτη μεγαλύτερη σε όγκο στην Ευρώπη και αυτή με τους υψηλότερους δείκτες NPEs και NPLs.

Στην τριετία 2015 – 2018 οι ελληνικές τράπεζες μείωσαν τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματά τους κατά 26 δισ. ευρώ και στο τέλος του 2018 αυτά ανέρχονταν σε 78,8 δισ. ευρώ. Για την περίοδο 2019 – 2021 ο στόχος είναι για περαιτέρω μείωση των κόκκινων δανείων κατά 53 δισ. ευρώ. Η ταχύτερη μείωση των NPLs που έχει επιτευχθεί το τελευταίο διάστημα δεν θα ήταν δυνατή χωρίς τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς, την υποχώρηση της ανεργίας και τη βελτίωση των συνθηκών δανεισμού των τραπεζών. Παρά την ταχύτερη μείωση, ωστόσο, το θέμα των κόκκινων δανείων δεν έχει λυθεί, αφού αυτά έχουν βγει μεν εκτός των ισολογισμών των τραπεζών, αλλά παραμένουν στην οικονομία.

Ιδιαίτερη βαρύτητα για την επίτευξη της στοχοθεσίας των τραπεζών για τα NPLs αποδίδεται στη συνολική αναμόρφωση του δικαίου πτώχευσης φυσικών προσώπων και στη διευθέτηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων εξωδικαστικά, με νόμο που αναμένεται στα τέλη Νοεμβρίου. Όπως διαπιστώνεται, η χρήση των νόμων (3301/2004, Κώδικας Δεοντολογίας, 4307/2017, 4469/2017, 4605/2019) που έχουν θεσπιστεί για τη διευθέτηση του ιδιωτικού χρέους, είναι περιορισμένη. Σε ρύθμιση του δανείου τους μέσω του Κώδικα Δεοντολογίας προχωρά μόλις το 30% των πελατών των τραπεζών με μη εξυπηρετούμενα δάνεια. 

Ιδιαίτερα διαφωτιστικά είναι τα στοιχεία για την συσχέτιση της πορείας των κόκκινων δανείων με την πορεία του ΑΕΠ από το 2015 και εφεξής. Ειδικότερα:

- Στο τέλος του 2015 τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα των τραπεζών ανέρχονταν σε 107 δισ. ευρώ, με το ΑΕΠ  στα 185 δισ. ευρώ και τον δείκτη NPE στο 58%.

-  Στο α' εξάμηνο 2016, οπότε ξεκίνησε η στοχοθεσία των τραπεζών για τη μείωση των NPEs/NPLs, τα κόκκινα δάνεια ανέρχονταν σε 105 δισ. ευρώ, με το ΑΕΠ στα 184 δισ. ευρώ και τον δείκτη NPE στο 57%.

-  Το α' εξάμηνο 2017, τα κόκκινα δάνεια είχαν μειωθεί στα 94 δισ. ευρώ, το ΑΕΠ είχε ενισχυθεί στα 187 δισ. ευρώ και ο δείκτης NPE είχε υποχωρήσει στο 51%.

- Το α' εξάμηνο 2018, τα NPEs μειώθηκαν περαιτέρω, στα 82 δισ. ευρώ, το ΑΕΠ αυξήθηκε στα 191 δισ. ευρώ και ο δείκτης NPE υποχώρησε στο 43%.

Οι τράπεζες στοχεύουν σε μείωση των κόκκινων δανείων στα 27 δισ. ευρώ και δείκτη NPE στο 13% το 2021, με την πρόβλεψή τους για ΑΕΠ στα 202 δισ. ευρώ.

Το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας ζητά από τις τράπεζες να ρίξουν τον δείκτη NPE κάτω του 10% το 2021.

Η μείωση των κόκκινων δανείων κατά 53 δισ. ευρώ την περίοδο 2019 - 2021 θα υλοποιηθεί κατά 60% μέσω τιτλοποιήσεων και πωλήσεων, κατά 20% με οργανικά μέσα, δηλαδή με εισπράξεις, ιάσεις δανείων και χαμηλότερο ποσοστό νέων αθετήσεων, ενώ το υπόλοιπο 20% της συνολικής μείωσης θα καλυφθεί από πλειστηριασμούς/ρευστοποιήσεις και διαγραφές. Οι τιτλοποιήσεις θα μπουν στο επίκεντρο των εφεξής κινήσεων των τραπεζών.

Η ανάγκη διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα δημιουργήσει μόνο μέσα στο τρέχον έτος μία αγορά που θα ξεπεράσει τα 60 δισ. ευρώ. Η αγορά αυτή θα προκύψει, αναλογικά κατά 50% - 50%, από συναλλαγές (πωλήσεις NPLs) και μεταβιβάσεις χαρτοφυλακίων προς διαχείριση. Ιδιαίτερα σημαντική, για τις τράπεζες τόσο από πλευράς ανάπτυξης όσο και από πλευράς προκλήσεων, θα είναι η διαχείριση των ακινήτων.

Η αυξητική πορεία των όγκων NPLs που θα "πέσουν" στην αγορά των servicers (σημειώνεται ότι έχουν αδειοδοτηθεί από την ΤτΕ 21 εταιρείες διαχείρισης και άλλες 10 βρίσκονται εν αναμονή) θα οδηγήσει σταδιακά σε συγκέντρωση των εταιρειών διαχείρισης, με τρεις mega – servicers που ο καθένας θα έχει υπό διαχείριση κόκκινα δάνεια 25 δισ. ευρώ. Παράλληλα, άλλες 6 – 8 εταιρείες διαχείρισης θα δραστηριοποιούνται σε εξειδικευμένα κομμάτια της αγοράς. Η συγκέντρωση (συγχωνεύσεις) στην αγορά των εταιρειών διαχείρισης αναμένεται μέσα στα επόμενα 1-2 χρόνια. Σημειώνεται ότι στην Ιταλία η συγκέντρωση που επήλθε στην αγορά των servicers δημιούργησε 8-9 μεγάλους "παίκτες" και κάποιους συμπληρωματικούς.