Τράπεζες: Μετά το waiver "στοίχημα" η επιστροφή καταθέσεων

Της Νένας Μαλλιάρα

Στην υλοποίηση του στόχου επιστροφής καταθέσεων στο τραπεζικό σύστημα, θα στραφούν οι τράπεζες μετά την επαναφορά του waiver που αναμένεται σήμερα από την ΕΚΤ.  Πρόκειται για φιλόδοξο στόχο που περνά μέσα από την περαιτέρω χαλάρωση των capital controls και την προσδοκώμενη, τον Ιούλιο, απελευθέρωση της διακίνησης του "νέου χρήματος".

Η εκ νέου αποδοχή των ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου από την ΕΚΤ για τη χορήγηση ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες, αναμένεται να μειώσει τον δανεισμό τους από τον ELA κατά 7 – 10 δισ. ευρώ, αποφέροντάς τους ετήσιο όφελος 105 - 150 εκατ. ευρώ από τη μείωση του κόστους χρηματοδότησης.

Στην προηγούμενη παρέμβαση της ΕΚΤ στις 2 Ιουνίου (οπότε δεν υλοποιήθηκε η προσδοκία για επαναφορά του waiver), το όριο του ELA για τις ελληνικές τράπεζες διαμορφώθηκε στα 68,1 δισ. ευρώ, μειώνοντας τον δανεισμό τους από τον Έκτακτο Μηχανισμό Παροχής Ρευστότητας κατά 17,6 δισ. ευρώ από τον Ιούνιο του 2015.

Η εξέλιξη αυτή είναι αποτέλεσμα τόσο των βημάτων που έχουν συντελεσθεί σε επίπεδο συμφωνίας κυβέρνησης – δανειστών έκτοτε, όσο και των capital controls που θέτουν όριο στις εκροές καταθέσεων. Ωστόσο, δεν μπορεί να διασφαλίσει, ούτε μετά την επαναφορά του waiver, μόνιμη βελτίωση των συνθηκών ρευστότητας για τις τράπεζες εάν δεν συνοδευτεί παράλληλα από επιστροφή καταθέσεων στο τραπεζικό σύστημα.

Τα μέχρι στιγμής στοιχεία για την πορεία των καταθέσεων δεν είναι ενθαρρυντικά ακόμη και για τον αναθεωρημένο και "πετσοκομμένο" στόχο των τραπεζών για επιστροφή καταθέσεων 3 δισ. ευρώ φέτος. Για το λόγο αυτό, εκτιμάται ότι θα αρθούν οι όποιες επιφυλάξεις για την κατάργηση των περιορισμών στην κίνηση του "νέου χρήματος", δηλαδή καταθέσεων που θα μπουν στο τραπεζικό σύστημα εφεξής και θα μπορούν να διακινηθούν ελεύθερα εντός και εκτός Ελλάδος, προκειμένου να δοθεί κίνητρο εισροής κεφαλαίων. Όπως εκτιμούν τραπεζίτες, μόνο κάτω από το "στρώμα" παραμένουν καταθέσεις της τάξεως των 20 δισ. ευρώ.

Βεβαίως, αναγνωρίζουν ότι τα κεφάλαια αυτά δεν θα επιστρέψουν στις τράπεζες αν πρώτα δεν αποσαφηνιστεί πλήρως το καθεστώς τους, και δη το να μην θεωρούνται "με το καλημέρα" προϊόν φοροδιαφυγής. Παράλληλα, εκτιμούν ότι η επιστροφή καταθέσεων θα απαιτήσει περαιτέρω "αποδείξεις εμπιστοσύνης", οι οποίες αναμένονται μετά και την δεύτερη αξιολόγηση του προσεχούς Οκτωβρίου.

Σημειώνεται ότι από την έναρξη της κρίσης, το συνολικό ύψος των καταθέσεων της χώρας έχει μειωθεί κατά το ιλιγγιώδες ποσό των 120 δισ. ευρώ. Μόνο κατά το προηγούμενο έτος, έφυγαν από τις τράπεζες 45 δισ. ευρώ σε χαρτονομίσματα, εκ των οποίων, ευτυχώς, το 80%παρέμεινε στη χώρα, σε "στρώματα", χρηματοκιβώτια και τραπεζικές θυρίδες.

Τα στοιχεία για την πορεία των καταθέσεων τον μήνα Μάιο, αναμένονται στα μέσα της ερχόμενης εβδομάδας. Με βάση τα τελευταία στοιχεία για τον Απρίλιο, οι καταθέσεις έδειξαν για πρώτη φορά οριακή μεταβολή μετά από τρεις συνεχείς μήνες πτώσης και διαμορφώθηκαν στα 121,426 δισ. ευρώ. Τον Μάρτιο 2016 οι καταθέσεις επιχειρήσεων και νοικοκυριών είχαν υποχωρήσει στα 121,469 δισ. ευρώ από 121,687 δισ. ευρώ τον Φεβρουάριο, 122,228 δισ. ευρώ τον Ιανουάριο και 123,377 δισ. ευρώ τον Δεκέμβριο του 2015.

Μεμονωμένα οι καταθέσεις των νοικοκυριών διαμορφώθηκαν τον Απρίλιο στα 102,172 δισ. ευρώ από 101,398 δισ. ευρώ τον Μάρτιο, 101,647 δισ. ευρώ τον Φεβρουάριο, 102,349 δισ. ευρώ τον Ιανουάριο και 102,188 δισ. ευρώ τον Δεκέμβριο του 2015. 

Ρευστότητα από ευρωσύστημα και καταθέσεις

Η εικόνα μείωσης των καταθέσεων (ή κατ΄ εξαίρεση σταθεροποίησης), αποτυπώθηκε στα αποτελέσματα α΄ τριμήνου των τραπεζών. Ειδικότερα, η εικόνα ανά τράπεζα για ρευστότητα από καταθέσεις και ρευστότητα από το ευρωσύστημα και τον ELA έδειξε τα εξής:

H Alpha Bank μείωσε τη χρηματοδότησή της από τις κεντρικές τράπεζες στα 24,1 δις. ευρώ. Η χρηματοδότηση μέσω του ELAείχε υποχωρήσει τον Μάιο 2016 στα 19,2 δις. ευρώ, μειωμένη κατά 500 εκατ. ευρώ από τον Δεκέμβριο 2015. 
Το α΄ τρίμηνο 2016 οι συνολικές καταθέσεις του ομίλου μειώθηκαν κατά 471 εκατ. ευρώ. Στην Ελλάδα, τα υπόλοιπα καταθέσεων μειώθηκαν κατά 540 εκατ. ευρώ και ανήλθαν σε 26,2 δισ. ευρώ στο τέλος Μαρτίου 2016. 

Η Eurobank μείωσε τη χρηματοδότησή της από το ευρωσύστημα στα 22,8 δισ. ευρώ από 25,3 δισ. ευρώ στο τέλος του 2015. 

Οι καταθέσεις πελατών παρέμειναν σταθερές στην Ελλάδα σε σχέση με το τέλος του 2015, ενώ αυξήθηκαν στο εξωτερικό κατά 382 εκατ. ευρώ μετά την εξαγορά της Alpha Bank Βουλγαρίας. Οι καταθέσεις του ομίλου ανήλθαν συνολικά σε 31,8 δισ. ευρώ στο τέλος Μαρτίου 2015.

Για την Τράπεζα Πειραιώς, η χρηματοδότηση από το ευρωσύστημα διαμορφώθηκε στα 30,4 δισ. ευρώ στο τέλος Μαρτίου 2016 από 32,7 δισ. ευρώ τον Δεκέμβριο 2015. H χρηματοδότηση από τον ELA μειώθηκε στο διάστημα αυτό σε 16,1 δισ. ευρώ από 16,7 δισ. ευρώ τον Δεκέμβριο 2015 και 22,2 δισ. ευρώ στα μέσα του 2015.

Οι καταθέσεις του ομίλου διαμορφώθηκαν σε 37,9 δις. ευρώ στο τέλος Μαρτίου 2016, μειωμένες κατά 3% έναντι του Δεκεμβρίου 2015.

Η Εθνική Τράπεζα, μέχρι τις 25/5/16 είχε μειώσει τον δανεισμό της από το ευρωσύστημα στα 20,8 δισ. ευρώ από 24 δισ. ευρώ στο τέλος του 2015, ενώ η εξάρτησή της από τον ELA ανήλθε στο τέλος του α΄ τριμήνου 2016 στα 11,2 δισ. ευρώ, η χαμηλότερη στον κλάδο. 

Οι καταθέσεις του ομίλου κινήθηκαν πτωτικά στο α΄ τρίμηνο 2016 και διαμορφώθηκαν στα 42 δισ. ευρώ (- 2,1% σε τριμηνιαία βάση). Οι εγχώριες καταθέσεις μειώθηκαν κατά 900 εκατ. ευρώ σε τριμηνιαία βάση.