Ασφαλιστικό: Μπρα ντε φερ κυβέρνησης - Θεσμών για την "προσωπική διαφορά"

Του Δημήτρη Κατσαγάνη

Στις ήδη καταβαλλόμενες κύριες συντάξεις έχει φτάσει ο "κόμπος" στη διαπραγμάτευση μεταξύ κυβέρνησης – θεσμών. Το σημείο αυτό αναμένεται να φανεί έντονα κατά τη συνάντηση μεταξύ του Υπ. Εργασίας, κ. Γιώργου Κατρούγκαλου και των ανωτάτων κλιμακίων των δανειστών στην Αθήνα την Πέμπτη. 

Σύμφωνα με πληροφορίες του Capital.gr η διαφωνία μεταξύ κυβέρνησης και θεσμών έχει επικεντρωθεί στην  "προσωπική διαφορά", δηλαδή στη διαφορά μεταξύ του ύψους της σύνταξης κάθε ασφαλισμένου με βάση τα σημερινά ποσοστά αναπλήρωσης και του ύψους της σύνταξης που θα προκύψει, με βάση τα νέα χαμηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης, τα οποία προβλέπει το προσχέδιο του νέου Ασφαλιστικού.

Οι ίδιες πηγές αναφέρουν πως η κυβέρνηση έχει δεχθεί όχι μόνο  να επανυπολογιστούν άμεσα τα 2,6 εκατομμύρια κύριων συντάξεων (και όχι μέχρι τα μέσα του 2018), αλλά έχει  μπει για τα...καλά στη συζήτηση της άμεσης περικοπής της "προσωπικής διαφοράς" και στις ήδη καταβαλλόμενες κύριες συντάξεις –και όχι μόνο για όσες γίνουν αιτήσεις  μετά την δημοσίευση  του επικείμενου νόμου.

Η "προσωπική διαφορά" κάθε σύνταξης φαίνεται πως θα κοπεί εφόσον ξεπερνά το πλαφόν των 300 ευρώ.

Στο στόχαστρο θα βρεθούν κυρίως όσες κύριες συντάξεις ξεπερνούν τα 1.200 ευρώ, αλλά και όχι μόνο.

Έτσι αν -για παράδειγμα- μία κύρια σύνταξη φτάνει σήμερα τα 1.550 ευρώ και μετά τον επανυπολογισμό  της με βάση τα νέα χαμηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης φτάσει τα 1.200 ευρώ, η κυβέρνηση εξετάζει να καλύψει μόνο τα 300 ευρώ από τα 350 της "προσωπικής διαφοράς", ενώ τα υπόλοιπα 50 ευρώ θα κοπούν. Έτσι η σύνταξη που θα προκύψει -με βάση τα στοιχεία του παραπάνω παραδείγματος- θα πέσει μέχρι και στα 1.500 ευρώ ή κατά 3,2%.

Οι διαφορές μεταξύ κυβέρνησης – θεσμών παραμένουν σε τρία επίπεδα σε σχέση με τον περιορισμό της "προσωπικής διαφοράς":

- Στο ύψος του πλαφόν της "προσωπικής διαφοράς" πάνω από το οποίο θα επέλθει μείωση.

Έτσι το πλαφόν αυτό μπορεί να μην οριστεί στα 300 ευρώ ή παρακάτω πχ στα 250 ευρώ, στα 200 ευρώ. Όσο  κατεβαίνει  το εν λόγω πλαφόν τόσο διευρύνεται το πλήθος των κύριων συντάξεων που θα κοπεί. Ανοιχτό επίσης παραμένει το ενδεχόμενο το πλαφόν της "προσωπικής διαφοράς" πάνω από το οποίο θα επέρχεται μείωση να οριστεί μόνο ως ποσοστό (πχ 20%) διευρύνοντας και σ ' αυτή την περίπτωση το πλήθος των συντάξεων που θα κοπούν.

- Στο ποσοστό και τη χρονική διάσταση  της περικοπής.

 Στο αρχικό κυβερνητικό ασφαλιστικό προσχέδιο που δημοσιεύτηκε στις 4.1.2016 προβλέπεται πως αν η "προσωπική διαφορά" στις συντάξεις που θα εκδοθούν μετά τη δημοσίευση του επικείμενου νόμου ξεπερνά το 20%, τότε αυτή θα καλυφθεί κατά ½ για τις συντάξεις που θα αιτηθούν οι ασφαλισμένοι το  2016, κατά 1/3 για τις συντάξεις που θα αιτηθούν οι ασφαλισμένοι το 2017 και κατά ¼ το 2018.

Έτσι η "προσωπική διαφορά" (σ.σ. άνω του 20% ) θα περιοριστεί για τις συντάξεις που θα εκδοθούν το 2016 κατά 50%, για τις συντάξεις του 2017 κατά 65% και για τις συντάξεις του 2018 κατά 75%.

Ένα ανάλογο μοντέλο μεταβατικής και -πιθανόν- κλιμακωτής (ανάλογα με το ύψος της σύνταξης) μείωσης της "προσωπικής διαφοράς" εξετάζεται να εφαρμοστεί και για τις συντάξεις που έχουν καταβληθεί έως 31.12.2015. Συγκεκριμένα, εξετάζεται η "προσωπική διαφορά" άνω των 300 ευρώ  για τις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις να περιοριστεί σταδιακά –πχ την περίοδο 2016 ή 2017 -2018 ή 2019  μέχρι και κατά 75%.

"Καμπανάκι" και  για τις σημερινές  βασικές συντάξεις

Τρία   είναι τα βασικά "αγκάθια"  στον επανυπολογισμό των κύριων συντάξεων ο οποίος θα διαμορφώσει την "προσωπική διαφορά" η οποία, έπειτα θα περιοριστεί.

1.     Η έλλειψη μηχανογραφημένων στοιχείων.

 Για παράδειγμα, το ΙΚΑ έχει  τέτοια στοιχεία μετά το 2002, γεγονός που καθιστά εξαιρετικά δύσκολο τον επανυπολογισμό για τις συντάξεις που εκδόθηκαν με στοιχεία της περιόδου προ του 2002.

2.     Το τελικό ύψος των  νέων ποσοστών αναπλήρωσης.

Οι θεσμοί δεν έχουν πάψει να  πιέζουν για χαμηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης (πχ να μειωθούν στο 0,70% για τα πρώτα 15 χρόνια ασφάλισης αντί για 0,80% που προβλέπει το αρχικό ασφαλιστικό προσχέδιο).

3.     Το ύψος της εθνικής σύνταξης.

Η κυβέρνηση φέρεται να εξετάζει εθνική σύνταξη 384 ευρώ με 20 χρόνια ασφάλισης και όχι με 15 χρόνια, όπως αρχικά είχε προτείνει.

Με 15 χρόνια ασφάλισης η κατώτερη "εθνική σύνταξη" που εξετάζεται  θα πέσει στα 290 ευρώ, δηλαδή στο επίπεδο το οποίο βρίσκεται η σημερινή προσωρινή βασική σύνταξη του ΙΚΑ για ένα ασφαλισμένο που κάνει αίτηση στα 62 του με 15 χρόνια ασφάλισης.

Αν, όμως, πέσει στα 290 ευρώ η νέα κατώτερη "εθνική σύνταξη" με 15 χρόνια ασφάλισης  έναντι 487 ευρώ που είναι σήμερα η βασική σύνταξη του ΙΚΑ με τα ίδια χρόνια,  τότε η "προσωπική διαφορά" για τις σημερινές βασικές συντάξεις  του ΙΚΑ  θα ανέλθει στο 40% (290 :487 =0,40)

Αν μαζί με τις αναλογικές συντάξεις (που διαμορφώθηκαν με πάνω από 15 χρόνια ασφάλισης), επαυπολογιστούν εντός του 2016  και οι βασικές συντάξεις με 15 χρόνια ασφάλισης  και  υιοθετηθεί παράλληλα το πλαφόν του 20% (και όχι γενικά των 300 ευρώ) στη διασφαλισμένη "προσωπική διαφορά", τότε δεν αποκλείεται να κινδυνεύσουν άμεσα και οι ήδη καταβαλλόμενες  βασικές συντάξεις.

Το διασφαλισμένο πλαφόν της "προσωπικής διαφοράς" θα ανέλθει σε αυτή την περίπτωση στα 98 ευρώ (487 ευρώ Χ 20%) ενώ το υπόλοιπο 20% θα "αιωρείται" βάσει της νόρμας που εισάγει το ίδιο το αρχικό ασφαλιστικό προσχέδιο.

Αν πράγματι "τρέξει" ένα τέτοιο σενάριο, και οι σημερινές βασικές συντάξεις του ΙΚΑ θα μπορούσαν, σύμφωνα με το ίδιο σενάριο, να πέσουν στα 384 ευρώ περίπου έναντι των 487 ευρώ που ανέρχονται σήμερα και έτσι να μειωθούν έως 20%.

"Κλειδωμένες" φαίνονται  οι περικοπές σε επικουρικές, εφάπαξ, μερίσματα

Τα μέτρα που φαίνεται να έχουν κλειδώσει ήδη είναι :

- Πλαφόν 2000 ευρώ για την ατομική σύνταξη και 2700 ευρώ για τις πολλαπλές συντάξεις

- Μείωση 6,6% (μεσοσταθμικά) των επικουρικών συντάξεων. Η περικοπή θα αφορά όσες είναι άνω των 173 ευρώ και θα γίνει κλιμακωτά από 2% έως 15-20%.

- Μείωση 32,5% (μεσοσταθμικά) των μερισμάτων των συνταξιούχων του Δημοσίου.

- Μείωση εφάπαξ 20-25% για όσους βγήκαν στη σύνταξη μετά την 1η Σεπτεμβρίου 2013.

- Αύξηση εισφορών υπέρ επικουρικής ασφάλισης κατά 1% (0,5% από πλευρά εργοδοτών, 0,5% από πλευρά εργαζομένων)

- Εισφορά 20% σε επαγγελματίες, αγρότες, επιστήμονες.

Ανοιχτό παραμένει αν θα δεχθούν οι θεσμοί τις ελαφρύνσεις που έχει παρουσιάσει το Υπ. Εργασίας (πχ εκπτώσεις έως 50% στα εισοδήματα των επιστημόνων μέχρι 55.000 ευρώ, σταδιακή μετάβαση στο συντελεστή 20% έως το 2021 για τους αγρότες, ειδικό καθεστώς για 5 πρώτα χρόνια ασφάλισης επιστημόνων).