Γιατί τα blue chips παραλαμβάνουν τη σκυτάλη της πτώσης από τις τράπεζες

Του Βασίλη Γεώργα

Αnte portas φέρνουν τον Αννίβα των νέων χαμηλών στο Eλληνικό Xρηματιστήριο το παγκόσμιο sell-off στις διεθνείς αγορές και η επανάκαμψη της πολιτικής και οικονομικής αβεβαιότητας στο εσωτερικό της χώρας. Η αγορά της Αθήνας συνθλίβεται ξανά στη μέγκενη του επενδυτικού ρίσκου και αδυνατεί να ανακάμψει, παρότι στο μεσοδιάστημα "πρόδρομοι" οικονομικοί δείκτες παρουσιάζουν ενθαρρυντικά σημάδια σε ό,τι αφορά τις δυνατότητες ανάκαμψης και σε μια περίοδο όπου, επικοινωνιακά και μόνον, επιχειρείται να αναβιώσει η προοπτική ενός "αριστερού" success story με το ξεπάγωμα των αποκρατικοποιήσεων και την προσδοκία μιας ταχείας θετικής αξιολόγησης του Μνημονίου.

Την ίδια στιγμή, όμως, αρκετά νέα αρνητικά δεδομένα προστίθενται πλέον στον καμβά των εξελίξεων που τιμολογούνται αυτή την περίοδο στο ταμπλό. Από τη μια είναι το διεθνές περιβάλλον, όπου κυριαρχούν οι ανησυχίες των επενδυτών για την κατάρρευση των μεγάλων κεφαλαιαγορών και τις επιπτώσεις της κινεζικής αναταραχής στην παγκόσμια οικονομία, και από την άλλη ο κίνδυνος χώρας, που επιδεινώνεται εν όψει του ταραχώδους τριμήνου που ακολουθεί με την ψήφιση κρίσιμων νομοσχεδίων και την αναζήτηση λύσεων στα ζητήματα του χρέους και της αντιμετώπισης της προσφυγικής κρίσης.

Όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με το βαρύ υφεσιακό χτύπημα που δέχεται η επιχειρηματικότητα με το νέο ασφαλιστικό-φορολογικό, συνθέτουν για άλλη μία φορά εκρηκτικό κοκτέιλ για τη χρηματιστηριακή αγορά και εκδηλώνονται με ισχυρές πιέσεις στις αποτιμήσεις των μεγάλων ελληνικών επιχειρήσεων.

Σε σημείο καμπής

Στην αγορά, η πτωτική τάση παραμένει κυρίαρχη και δεν έχει αμφισβητηθεί ούτε στο ελάχιστο μέχρι σήμερα, καθώς μήνα με τον μήνα ο Γενικός Δείκτης επιστρέφει όλο και χαμηλότερα, προσεγγίζοντας πλέον τα χαμηλά του Αυγούστου στις 562 μονάδες. Βραχυπρόθεσμα, οι μεγάλοι επενδυτές που κινούν τα νήματα στο Χ.Α. κρατούν κλειστά τα χαρτιά τους, αναμένοντας να ξεκαθαρίσει το τοπίο στις διεθνείς αγορές, οι οποίες καταγράφουν απώλειες 7%-10% σε λίγες συνεδριάσεις, να σταθμίσουν τις νέες ισορροπίες στο πολιτικό σκηνικό μετά την εκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη στο τιμόνι της Ν.Δ. και να δουν με ποιον τρόπο θα ξεδιπλωθεί η στρατηγική των δανειστών στα μεγάλα στοιχήματα της αξιολόγησης, της ποσοτικής χαλάρωσης και της αναδιάρθρωσης του χρέους.

Γεγονός είναι πως η ενίσχυση της αξιωματικής αντιπολίτευσης δημιουργεί αντιφατικές προσδοκίες στην αγορά, καθώς, ενώ η εκλογή Μητσοτάκη ερμηνεύεται ως θετική εξέλιξη για την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας και την κοινοβουλευτική στήριξη των μνημονιακών δεσμεύσεων που έχει αναλάβει η κυβέρνηση, παράλληλα τροφοδοτεί σενάρια για πιθανή επιστροφή της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ στη "ριζοσπαστική" ρητορική και την πρακτική των ατέρμονων διαπραγματεύσεων, εντείνοντας τη σύγχυση των επενδυτών.

Η περίοδος που ακολουθεί είναι κομβική, κυρίως γιατί από τις εξελίξεις του προσεχούς τριμήνου θα εξαρτηθεί η απόδοση του μεγάλου στοιχήματος που πήραν οι ξένοι επενδυτές και τα hedge funds στην Ελλάδα επενδύοντας στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.

Τι ανατρέπει τα δεδομένα

Το ποντάρισμα δεν ήταν τυχαίο, καθώς οι εκτιμήσεις αναφέρονται σε σταδιακή βελτίωση της κατάστασης στην οικονομία φέτος, με τον απεγκλωβισμό της χώρας και των τραπεζών της από τον χρηματοδοτικό απομονωτισμό της ΕΚΤ και των αγορών. Ωστόσο, όλος ο σχεδιασμός μοιάζει να απειλείται πλέον από μια ολοένα και πιο πιθανή αποσταθεροποίηση της διεθνούς οικονομίας και την είσοδο των μεγάλων αγορών σε περίοδο διόρθωσης ή και bear market.

Η βαρύτητα των διεθνών εξελίξεων, από το μέτωπο της τρομοκρατίας μέχρι αυτό της κατάρρευσης των εμπορευμάτων και του πετρελαίου, είναι τέτοια, που πιέζει όλο και χαμηλότερα τον πήχη των προσδοκιών για τη δυνατότητα της Αθήνας να διαφοροποιηθεί αισθητά. Επειδή, όμως, το Χ.Α. βρίσκεται σε εκ διαμέτρου αντίθετη φάση από εκείνη των διεθνών αγορών, καθώς διαπραγματεύεται ήδη στα ιστορικά χαμηλά του, είναι μεν ευάλωτο στην πτώση, αλλά κάθε ισχυρό καθοδικό κύμα καθιστά τις τιμές ακόμα πιο ελκυστικές.

Συνολικά, οι καθαρές εισροές που προσέλκυσε από ξένους επενδυτές το Χρηματιστήριο της Αθήνας την περίοδο των αυξήσεων κεφαλαίου τον Δεκέμβριο προσέγγισαν το 1 δισ. ευρώ, ενώ το ισοζύγιο ήταν θετικό για όλο το 2015, καθώς οι καθαρές εισροές ξένων διαμορφώθηκαν πέρυσι σε 607 εκατ. ευρώ. Παρ' όλα αυτά, οι ξένοι μετρούν ζημίες από τις δεν έχουν αποζημιώσει ακόμη τους νέους μετόχους τους, αν και αγοράστηκαν σε πολύ χαμηλές αποτιμήσεις. Με εξαίρεση την Alpha Bank, όλες οι υπόλοιπες βρίσκονται χαμηλότερα από τις τιμές των αυξήσεων κεφαλαίου, ενώ συνολικά το Χ.Α. εμφανίζει αρνητική απόδοση 6,6% από την αρχή του 2016, με μόνο μία θετική συνεδρίαση στις τελευταίες οκτώ.

Τα δύο σενάρια

Δύο εκ διαμέτρου αντίθετα σενάρια για τη συμπεριφορά της χρηματιστηριακής αγοράς στο προσεχές διάστημα κυριαρχούν αυτή την περίοδο στα χρηματιστηριακά γραφεία, απεικονίζοντας με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο τις αντιφατικές εκτιμήσεις των αναλυτών.

- Το πρώτο από αυτά προβλέπει ισχυρή αντίδραση των τιμών προς τις 700 μονάδες σε επίπεδο Γενικού Δείκτη ως σκέλος της προεξόφλησης θετικών εξελίξεων από το μέτωπο της αξιολόγησης. Το δεύτερο, που θεωρείται πιθανότερο υπό τις σημερινές συνθήκες, αναφέρεται σε άμεση βαθιά υποχώρηση της αγοράς προς τα επίπεδα των 530 μονάδων ή ακόμα και σε δοκιμασία των ιστορικών χαμηλών του 2012, στις 470 μονάδες. Παρά τις διαφορές τους, αμφότερα έχουν ένα κοινό σημείο αναφοράς. Αντιμετωπίζουν την αγορά περίπου ως "καταδικασμένη" να υποχωρήσει φέτος σε νεότερα ιστορικά ελάχιστα, πριν καταφέρει να θεμελιώσει την προσπάθεια αντιστροφής της μακροχρόνιας καθοδικής τάσης.

Τα μηνύματα από τις βασικές μετοχές του Ελληνικού Χρηματιστηρίου δεν είναι ενθαρρυντικά. Αντιθέτως, η εικόνα έχει αρχίσει να επιβαρύνεται εκθετικά τις τελευταίες εβδομάδες και, παρά τις χαμηλές αποτιμήσεις, τα περισσότερα blue chips βρίσκονται εγκλωβισμένα σε μέγκενη ρευστοποιήσεων, χάνοντας κρίσιμες στηρίξεις. Στη νέα "φουρνιά" μετοχών οι οποίες παρουσιάζουν αρνητικές ενδείξεις και έχουν τη δυναμική να παρασύρουν χαμηλότερα το Χρηματιστήριο περιλαμβάνοντα τίτλοι όπως ο ΟΤΕ, τα ΕΛΠΕ, η Coca-Cola, ο Μυτιληναίος, η ΓΕΚ Τέρνα, η Folli Follie κ.ά.

- Από την άλλη, όλο και περισσότεροι αναγνωρίζουν στην κίνηση της αγοράς το τελευταίο διάστημα χαρακτηριστικά ενός σχηματισμού που μπορεί μεν να στοχεύει σε χαμηλότερα επίπεδα, πλην όμως μοιάζει να φιλοδοξεί να βάλει τέλος στη μακροχρόνια υποχώρηση του Ελληνικού Χρηματιστηρίου.

Ο σχηματισμός αυτός ενισχύει τις εκτιμήσεις πολλών αναλυτών ότι η φετινή χρονιά θα σημαδευτεί από αυξημένη αβεβαιότητα και διακυμάνσεις, αλλά έχει όλες τις προϋποθέσεις να αποδειχθεί χρονιά αντιστροφής, εφόσον δρομολογηθούν οι αναμενόμενες αποφάσεις για την άρση άρσης του αποκλεισμού της Ελλάδας από τον δανεισμό της ΕΚΤ (επαναφορά waiver), τη ρύθμιση του χρέους, την ένταξη των ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης και τελικά την επιστροφή στις αγορές. Δημιουργείται, έτσι, ένα σκηνικό όπου η επένδυση στο Ελληνικό Χρηματιστήριο μπορεί να ενέχει πολύ μεγάλο ρίσκο, αλλά να κρύβει και πολύ σημαντικές επενδυτικές ευκαιρίες στην πορεία.

Τα βαριά χαρτιά που πιέζουν τη Λεωφόρο Αθηνών και οι κινήσεις των ξένων

Δύσκολα στοιχήματα για την επόμενη μέρα στο Χρηματιστήριο συνιστούν μεγάλα blue chips της αγοράς που φέτος έχουν πάρει τη σκυτάλη της πτώσης από τις τραπεζικές μετοχές και γράφουν νέα κεφάλαια στη χρηματιστηριακή τραγωδία.

Για διαφορετικούς λόγους καθεμία, οι μετοχές της Folli Follie, του ομίλου Μυτιληναίου, της Βιοχάλκο, του Ελλάκτωρα, της ΔΕΗ συγκαταλέγονται πλέον στους πρωταγωνιστές της καθοδικής κίνησης που εξελίσσεται στη Λεωφόρο Αθηνών, με τις περισσότερες από αυτές να έχουν ήδη χάσει το 50%-60% της αξίας τους από τα περσινά υψηλά και να βρίσκονται σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση στο ξεκίνημα της φετινής χρονιάς. Σε μακρινή απόσταση, αλλά με αισθητά επιβαρυμένη εικόνα το τελευταίο διάστημα, τις ακολουθούν οι μετοχές του ΟΤΕ και του ΟΠΑΠ, που διαθέτουν ακόμα πιο "συστημικό" ρόλο στο Χρηματιστήριο, λόγω της αισθητά μεγαλύτερης βαρύτητας στους δείκτες αλλά και της διευρυμένης συμμετοχής ξένων χαρτοφυλακίων στο μετοχικό τους κεφάλαιο σε μια συγκυρία που τα hedge funds μειώνουν σημαντικά τις θέσεις τους σε περιφερειακές αγορές.

Πιέσεις και αντίδραση

Η παρουσία κάποιων εκ των εταιρειών αυτών στις οικονομικά και γεωπολιτικά φλεγόμενες περιοχές της Ασίας και της Μέσης Ανατολής, η δραστηριότητά τους σε κλάδους που πλήττονται από την κρίση στις αγορές εμπορευμάτων, αλλά και επιμέρους λόγοι που συνδέονται με τις οικονομικές τους επιδόσεις και τις προοπτικές τους, τις καθιστούν περισσότερο ευάλωτες στο ταμπλό και ευθύνονται για τη συστηματική πίεση που δέχονται το τελευταίο διάστημα από τους πωλητές.

- Η Folli Follie αποτελεί θύμα της κινεζικής κρίσης, καθώς η εκτεταμένη παρουσία της στις αγορές της Ασίας, που μέχρι πρότινος αποτελούσε πλεονέκτημα για την εταιρεία, σήμερα έχει γυρίσει μπούμερανγκ και έχει ανεβάσει σημαντικά το προφίλ ρίσκου για την εταιρεία. Η μετοχή της μετρά 7 συνεχόμενες αρνητικές συνεδριάσεις, με σωρευτικές απώλειες 20% μέσα στο 2016, ενώ έχει χάσει το 60% της αξίας της τον τελευταίο χρόνο, υποχωρώντας από τα 32 ευρώ στα 14,5 ευρώ, με πολλούς αναλυτές να εκτιμούν ότι στα τρέχοντα επίπεδα δημιουργούνται αγοραστικές ευκαιρίες. Η μετοχή διατηρεί κέρδη άνω του 340% από τις ιστορικά ελάχιστες τιμές του 2012.

- Η ΔΕΗ πληρώνει βαρύ τίμημα στο ταμπλό εξαιτίας της ευρείας ανατιμολόγησης του ρίσκου και των προοπτικών της σε περιβάλλον βίαιης απελευθέρωσης της αγοράς. Η εταιρεία χάνει φέτος τον ΑΔΜΗΕ, που της αποφέρει 200 εκατ. ευρώ σε EBITDA χωρίς ξεκάθαρο τρόπο αποζημίωσης, την ίδια στιγμή που το Μνημόνιο ορίζει ότι πρέπει να παραδώσει σε ανταγωνιστές της το 50% του μεριδίου αγοράς μέχρι το 2020 και ενώ το πρόβλημα των ανεξόφλητων οφειλών (2,2 δισ. ευρώ) δείχνει να είναι δύσκολα διαχειρίσιμο. Η μετοχή καταγράφει απώλειες 30% σε ενάμιση μήνα και 50% από τα περσινά υψηλά, ενώ η χρηματιστηριακή της αποτίμηση έχει πέσει κάτω από τα 900 εκατ. ευρώ και αντιστοιχεί μόλις στο 20% της λογιστικής της αξίας.

- Η Βιοχάλκο εξελίσσεται στον μεγάλο αρνητικό πρωταγωνιστή του ταμπλό τούς τελευταίους μήνες. Η αξία του ομίλου έχει συρρικνωθεί σε μόλις 350 εκατ. ευρώ, μετά την καταιγιστική υποχώρηση της μετοχής κατά 63% από τα υψηλά των 4,1 ευρώ σε νέα ιστορικά ελάχιστα την περασμένη εβδομάδα. Η απαξίωση συνδέεται αφενός με τη γενικότερη ανησυχητική κατάσταση στις αγορές πρώτων υλών και εμπορευμάτων, δεν είναι όμως άμοιρη και των χρηματιστηριακών παιχνιδιών που παίζονται με άξονα το σχέδιο σταδιακής απορρόφησης και εξόδου από το ταμπλό των επιμέρους θυγατρικών της.

- Στην περίπτωση της Ελλάκτωρ, η μετοχή έχει καταγράψει πτώση μεγαλύτερη του 50% από πέρυσι, που βρισκόταν στα 2,6 ευρώ, με τη χρηματιστηριακή αξία της, στα 230 εκατ. ευρώ, να είναι η δεύτερη χαμηλότερη στον FTSE Large Cap έπειτα από αυτήν της ΓΕΚ Τέρνα. Η μετοχή είναι υποψήφια προς αποχώρηση από τον δείκτη της μεγάλης κεφαλαιοποίησης, ωστόσο κινητήριο μοχλό για την υποχώρησή της αποτελούν συνολικά η αρνητική πορεία του εγχώριου κατασκευαστικού κλάδου και η γεωπολιτική και οικονομική αναταραχή στις χώρες του Κόλπου (Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Κατάρ, Ιορδανία) και την Τουρκία, όπου ο όμιλος έχει αναπτύξει πλέον έντονη δραστηριότητα στην προσπάθειά του να διεθνοποιήσει τις πηγές εσόδων.

- Στην περίπτωση του ομίλου Μυτιληναίου, η εταιρεία επηρεάζεται χρηματιστηριακά από τις ιστορικά χαμηλές τιμές του αλουμινίου αλλά και από την ένταση στην περιοχή της Μέσης Ανατολής σε ό,τι αφορά τη ΜΕΤΚΑ. Παρά το γεγονός ότι η ζήτηση για το αλουμίνιο κυμαίνεται κοντά σε επίπεδα-ρεκόρ, στην αγορά επικρατούν έντονα καθοδικές τάσεις σε ό,τι αφορά τις τιμές και τα premia, ενώ και η επαπειλούμενη μείωση της ζήτησης από την Κίνα ψαλιδίζει τις προσδοκίες για τη διατήρηση των επιδόσεων των εταιρειών αλουμινίου, πολλές από τις οποίες διεθνώς σταματούν την παραγωγή σε εργοστάσια. Στο ταμπλό η μετοχή του ομίλου Μυτιληναίου υποχωρεί στα χαμηλότερα επίπεδα από τον Νοέμβριο του 2012 (3,2 ευρώ), με απώλειες άνω του 10% από την αρχή του έτους και 53% από τα υψηλά του 2015 (6,97 ευρώ).

Αναδημοσίευση από το "Κεφάλαιο" που κυκλοφορεί.