Πώς δομούνται και τι διαχειρίζονται οι "bad banks"

Της Νένας Μαλλιάρα

Σημαντικές δομές για την εκ των έσω διαχείριση των "κόκκινων" δανείων έχουν αναπτύξει οι τράπεζες, αναμένοντας, ωστόσο, την πλήρη θεσμοθέτηση του πλαισίου διαχείρισής τους προκειμένου να προχωρήσουν πιο ενεργητικά στον συγκεκριμένο τομέα, συμπράττοντας με εξειδικευμένους ξένους οίκους. Το προσεχές διάστημα οι εξελίξεις στον χώρο της διαχείρισης των προβληματικών δανείων θα είναι καταιγιστικές, καθώς πλέον έχει γίνει αντιληπτό ότι η αντιμετώπιση του προβλήματος πρέπει να καταστεί εθνικός στόχος προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για την ανάπτυξη.

Σημειώνεται ότι πανευρωπαϊκά υπάρχει έντονη κινητοποίηση ώστε, μέσω της διαχείρισης προβληματικών δανείων, να δοθεί ώθηση στις οικονομίες των χωρών. Έρευνα της PwC υπολογίζει ότι οι συνολικές πωλήσεις μη εξυπηρετούμενων δανειακών χαρτοφυλακίων στην Ευρώπη αναμένεται να αγγίξουν φέτος τα 150 δισ. ευρώ, από 91 δισ. ευρώ πέρσι.

Το έργο της διαχείρισης των "κόκκινων" δανείων αναμένεται ότι θα απαιτήσει 3-5 χρόνια ώστε να ξεκαθαρίσει ένα "βουνό" επισφαλειών ύψους 107 δισ. ευρώ και το ποσοστό τους να πέσει σε μονοψήφια νούμερα. Από το πρώτο τρίμηνο του 2016, πάντως, αναμένονται σημαντικές κινήσεις και συμμαχίες τραπεζών με ξένους οίκους, καθώς ήδη θα ολοκληρωθεί το πλαίσιο για τη διαχείριση των δανείων από κυβέρνηση, ΤτΕ και ΤΧΣ σε συνεργασία με τους "θεσμούς". Οι κινήσεις αυτές θα ενισχύσουν σημαντικά τις εσωτερικές "bad banks" των τραπεζών, δηλαδή τις υπερδιευθύνσεις που έχουν συσταθεί με αντικείμενο τις ρυθμίσεις των "κόκκινων" δανείων.

Σημειώνεται, πάντως, ότι αυτήν τη στιγμή ο τραπεζικός κλάδος διαθέτει μόλις 5.600 άτομα, επί συνόλου 45.000 τραπεζοϋπαλλήλων, με αρμοδιότητα τη συλλογή δανείων. Όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές στο "Κ", εν όψει όλων των αλλαγών που επίκεινται στο θεσμικό πλαίσιο διαχείρισης των "κόκκινων" δανείων, θα απαιτηθεί μια μακρά περίοδος μάθησης για τις τράπεζες προς την κατεύθυνση του χειρισμού των δανείων μετά την πώληση.

Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τον Εκτελεστικό Κανονισμό 2015/227 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 9ης Ιανουαρίου 2015, οι τράπεζες οφείλουν να προσμετρούν τα επισφαλή "ανοίγματά" τους (NPEs), στα οποία εντάσσονται τα δάνεια που πληρούν οποιοδήποτε από τα εξής κριτήρια:

- Σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών ή

- Θεωρείται ότι ο οφειλέτης δεν είναι πιθανό να εκπληρώσει πλήρως τις υποχρεώσεις του χωρίς τη ρευστοποίηση των εξασφαλίσεων, ανεξάρτητα από την ύπαρξη ή μη καθυστέρησης στην εξυπηρέτηση.

Alpha Bank: Μονάδες Καθυστερήσεως και Επιτροπή Παρακολούθησης Ανοιγμάτων σε Καθυστέρηση

Από τις 24/12/2014 η Αlpha Bank έχει υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας με την Aktua Soluciones Financieras, με σκοπό τη σύσταση μιας καινοτόμου κοινοπραξίας για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Στην υπό ίδρυση εταιρεία συμμετέχουν η Alpha Bank με 45% και η Aktua –καθώς και συνδεδεμένες με αυτήν εταιρείες– με 55%. Το σχήμα δεν έχει λειτουργήσει ακόμη, ενώ, όπως έγραψε το Capital.gr, σε αυτό συζητά να μπει και η Eurobank με χαρτοφυλάκιο λιανικής.

Επενδύοντας στην οργανωτική δομή των Μονάδων Καθυστερήσεως, η τράπεζα έχει αναπτύξει ένα πλαίσιο στρατηγικής διαχείρισης του προβληματικού ενεργητικού της ευθυγραμμισμένο με την πράξη 47/9.2.15 της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΤτΕ και του Κώδικα Δεοντολογίας.

Επιπλέον, υπάρχει Επιτροπή Παρακολούθησης Ανοιγμάτων σε Καθυστέρηση, η οποία συνέρχεται κάθε τρίμηνο ή και εκτάκτως. Μεταξύ άλλων, διαμορφώνει, αξιολογεί και εγκρίνει τη Στρατηγική Διαχείρισης Καθυστερήσεων Wholesale Banking και Λιανικής Τραπεζικής, παρακολουθεί και αξιολογεί τους στόχους που τίθενται στις Διευθύνσεις Καθυστερήσεων Επιχειρήσεων Εσωτερικού, Καθυστερήσεων Επιχειρήσεων Εξωτερικού, Απαιτήσεων Ειδικού Χειρισμού Λιανικής Τραπεζικής και παρακολουθεί τα πιλοτικά προγράμματα ρυθμίσεων που εφαρμόζουν οι Μονάδες Καθυστερήσεων.

Η αξιολόγηση των δανείων γίνεται στη βάση κλιμάκων διαβάθμισης που έχει δημιουργήσει η τράπεζα. Στις 31/12/2014 στην κατηγορία των ρυθμισμένων δανείων περιλαμβάνονταν δάνεια: α) που ρυθμίστηκαν εντός των τελευταίων 36 μηνών και στις 31/12/2014 δεν παρουσίαζαν καθυστέρηση μεγαλύτερη των 90 ημερών, β) ρυθμίσεις με καθυστέρηση άνω των 90 ημερών.

Στις 31/12/2014 η λογιστική αξία των ρυθμισμένων δανείων του ομίλου ανερχόταν σε 10,6 δισ. ευρώ, με συνολική αξία εξασφαλίσεων 8,8 δισ. ευρώ. Για τα δάνεια αυτά οι συσσωρευμένες απομειώσεις ανήλθαν σε 2,5 δισ. ευρώ.

Ειδικότερα:

Σε δάνεια χωρίς καθυστέρηση και μη απομειωμένα, η τράπεζα έχει συνολικό ποσό δανείων 29,8 δισ. ευρώ, με συνολικό ποσό ρυθμισμένων δανείων 3,3 δισ. ευρώ (ποσοστό 11%).

Σε δάνεια καθυστερημένα αλλά μη απομειωμένα, η τράπεζα έχει συνολικό ποσό δανείων 4,5 δισ. ευρώ, με συνολικό ποσό ρυθμισμένων δανείων 1,8 δισ. ευρώ (40%).

Σε απομειωμένα δάνεια, η τράπεζα έχει συνολικό ποσό δανείων 28 δισ. ευρώ, με συνολικό ποσό ρυθμισμένων δανείων 8 δισ. ευρώ (29%).

Η συνολική αξία δανείων προ απομείωσης ανέρχεται σε 62,3 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 13,1 δισ. ευρώ είναι το συνολικό ποσό των ρυθμισμένων δανείων και απαιτήσεων (ποσοστό 21%).

Η συνολική καθαρή αξία δανείων και απαιτήσεων ανέρχεται σε 49,5 δισ. ευρώ και το συνολικό ποσό ρυθμισμένων δανείων σε 10,5 δισ. ευρώ (21%). Η συνολική αξία εξασφαλίσεων ανέρχεται σε 41,5 δισ. ευρώ και 8,75 δισ. ευρώ στο σύνολο των ρυθμισμένων δανείων (ποσοστό 21%).

Eurobank: Η μοναδική αμιγώς θυγατρική πλατφόρμα εξυπηρέτησης δανείων λιανικής στην Ελλάδα

Η Eurobank εξετάζει ήδη στρατηγικές συμπράξεις με ξένους εξειδικευμένους οίκους για τη διαχείριση προβληματικών δανείων και, όπως έχει γράψει το Capital.gr, βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με την Aktua και την KKR. Στις συζητήσεις της τράπεζας περιλαμβάνεται, μεταξύ άλλων, η κατά περίπτωση πώληση ή ανταλλαγή δανειακών χαρτοφυλακίων (κυρίως επιχειρηματικών δανείων) με άλλες συστημικές τράπεζες, προκειμένου να διευκολυνθούν οι διαδικασίες αναδιάρθρωσής τους.

Εσωτερικά, η τράπεζα αναμόρφωσε το λειτουργικό μοντέλο διαχείρισης προβληματικών δανείων δημιουργώντας μια πλήρως ανεξάρτητη και εξειδικευμένη μονάδα, τη Γενική Διεύθυνση Διαχείρισης Προβληματικών Δανείων Ομίλου (Γενική Διεύθυνση). Συνολικά περίπου 2.500 στελέχη εμπλέκονται στη διαχείριση του προβληματικού χαρτοφυλακίου σε όλη την τράπεζα. Στόχος της Eurobank είναι να μετατρέψει τη Γενική Διεύθυνση σε επιχειρηματική μονάδα με δικό της ισολογισμό και κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσεως, η οποία θα παρακολουθείται ως ξεχωριστή μονάδα στα οικονομικά αποτελέσματα.

Επιπλέον, η τράπεζα βρίσκεται σε διαδικασία μεταβίβασης της διαχείρισης του χαρτοφυλακίου κατασχεθέντων περιουσιακών στοιχείων στη Γενική Διεύθυνση, ενώ σε πιλοτική βάση η διαχείριση μέρους αυτού του χαρτοφυλακίου έχει ανατεθεί σε διεθνείς εξειδικευμένους οίκους.

Οι εντατικές προσπάθειες της Eurobank για τη διαχείριση των ληξιπρόθεσμων οφειλών ενισχύονται μέσω της Eurobank Υπηρεσίες Διαχείρισης Απαιτήσεων Α.Ε. (FPS), της μοναδικής αμιγώς θυγατρικής πλατφόρμας εξυπηρέτησης δανείων στην ελληνική αγορά. Η FPS παρέχει εξειδικευμένες υπηρεσίες και έχει την ευθύνη για τη διαχείριση και παρακολούθηση των καθυστερούμενων ανοιγμάτων λιανικής τραπεζικής.

To σύνολο των δανείων που εξυπηρετούνται ομαλά και δεν έχουν απομειωθεί ανέρχεται σε 25,149 δισ. ευρώ, εκ των οποίων σε καθυστέρηση, αλλά μη απομειωμένα, είναι δάνεια ύψους 6,712 δισ. ευρώ. Από αυτά, 4,309 δισ. ευρώ αφορούν τη λιανική τραπεζική (2,841 δισ. ευρώ στεγαστικά, 561 εκατ. ευρώ καταναλωτικά, 111 εκατ. ευρώ πιστωτικές κάρτες και 796 εκατ. ευρώ μικρές επιχειρήσεις) και 2,028 δισ. ευρώ επιχειρηματικά δάνεια (1,513 δισ. ευρώ μεγάλες επιχειρήσεις και 515 εκατ. ευρώ μικρομεσαίες).

Η συνολική καθαρή αξία των δανείων λιανικής μετά την απομείωση ανέρχεται σε 26,721 δισ. ευρώ, με αξία εξασφαλίσεων στα 20,617 δισ. ευρώ. Για τα στεγαστικά δάνεια η συνολική καθαρή αξία μετά την απομείωση ανέρχεται σε 16,878 δισ. ευρώ, με αξία εξασφαλίσεων στα 15,973 δισ. ευρώ. Για τα καταναλωτικά δάνεια η συνολική καθαρή αξία μετά την απομείωση ανέρχεται σε 3,018 δισ. ευρώ, με αξία εξασφαλίσεων στα 119 εκατ. ευρώ. Στις πιστωτικές κάρτες η συνολική καθαρή αξία μετά την απομείωση ανέρχεται σε 1,285 δισ. ευρώ, με αξία εξασφαλίσεων στα 31 εκατ. ευρώ.

Στις μικρές επιχειρήσεις η συνολική καθαρή αξία μετά την απομείωση ανέρχεται σε 5,54 δισ. ευρώ, με αξία εξασφαλίσεων στα 4,494 δισ. ευρώ. Στα επιχειρηματικά δάνεια η συνολική καθαρή αξία μετά την απομείωση ανέρχεται σε 14,818 δισ. ευρώ, με αξία εξασφαλίσεων στα 10,431 δισ. ευρώ. Τα αντίστοιχα νούμερα για τα δάνεια των μεγάλων επιχειρήσεων διαμορφώνονται σε 10,812 δισ. ευρώ και 7,443 δισ. ευρώ και για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις σε 4,006 δισ. ευρώ και 2,988 δισ. ευρώ, αντίστοιχα.

Εθνική Τράπεζα: Διαχείριση Απαιτήσεων Λιανικής Τραπεζικής και Μονάδες Εταιρικών Πιστοδοτήσεων Ειδικής Διαχείρισης

Η Διαχείριση Απαιτήσεων Λιανικής Τραπεζικής της Εθνικής Τράπεζας λειτουργεί ως ανεξάρτητη μονάδα, αποτελώντας μια κεντροποιημένη λειτουργία, με ευθύνη διαχείρισης από την πρώτη μέρα καθυστέρησης έως και την οριστική διαγραφή των δανείων λιανικής τραπεζικής. Στις 30/9/12015 απασχολούσε 1.570 άτομα, με υπό διαχείριση χαρτοφυλάκιο 13,9 δισ. ευρώ.

Την περίοδο που έληξε στις 30/9/2015, η εν λόγω μονάδα διαχειρίστηκε ρυθμίσεις ποσού 1,102 δισ. ευρώ, 227 εκατ. ευρώ και 122 εκατ. ευρώ, αντίστοιχα, αναφορικά με εισπράξεις από στεγαστικά, καταναλωτικά και μικρές επιχειρήσεις.

Οι Μονάδες Εταιρικών Πιστοδοτήσεων Ειδικής Διαχείρισης, με ανεξάρτητη διοικητική δομή από τις υπόλοιπες δραστηριότητες του ομίλου, έχουν την αποκλειστική ευθύνη για την αντιμετώπιση του σε δυσχέρεια και μη εξυπηρετούμενου εταιρικού χαρτοφυλακίου. Το υπό διαχείριση εταιρικό χαρτοφυλάκιο ανερχόταν στις 30/9/2015 σε 5,5 δισ. ευρώ και είναι στην αρμοδιότητα 267 εξειδικευμένων ατόμων. Για την εννεάμηνη περίοδο που έληξε στις 30/9/2015 οι συγκεκριμένες μονάδες ρύθμισαν δάνεια 827 εκατ. ευρώ, συμπεριλαμβανομένων δανείων 324 εκατ. ευρώ που ήταν σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών.

Σημειώνεται ότι στο εννεάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2015, πελάτες της Εθνικής Τράπεζας υπέβαλαν περίπου 12.250 νέες αιτήσεις για υπαγωγή στη ρύθμιση του νόμου Κατσέλη, με συνολικό ανεξόφλητο δανειακό υπόλοιπο 585 εκατ. ευρώ. Συνολικά, οι αιτήσεις δανειοληπτών της Εθνικής Tράπεζας για υπαγωγή στη ρύθμιση του νόμου Κατσέλη ανήλθαν σε 71.197, από 58.948 στο τέλος του 2014. Οι συνολικές εκκρεμείς οφειλές όσων έχουν αιτηθεί προστασίας από τον νόμο Κατσέλη ανέρχονται σε 3,37 δισ. ευρώ στις 30 Σεπτεμβρίου. Σημειώνεται ότι, από τις υποθέσεις που είχαν συζητηθεί στα δικαστήρια μέχρι 30/9/2015, το 78% είχαν γίνει αποδεκτές.

Τράπεζα Πειραιώς: Recovery Banking Unit με υπό διαχείριση χαρτοφυλάκιο 31 δισ. ευρώ

Τα συνολικά μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα της Τράπεζας Πειραιώς στην Ελλάδα ανέρχονται σε 34,183 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 24,275 δισ. ευρώ στην επιχειρηματική πίστη, 6,049 δισ. ευρώ στη στεγαστική πίστη και 3,859 δισ. ευρώ στην καταναλωτική.

Η επονομαζόμενη Recovery Banking Unit (RBU), που έχει συστήσει η Τράπεζα Πειραιώς, με ανεξάρτητη δομή διακυβέρνησης, έχει υπό διαχείριση τα δάνεια 564 πελατών, συνολικής αξίας 31 δισ. ευρώ.

Ειδικά για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων επιχειρηματικών δανείων και με το δεδομένο ότι η Τράπεζα Πειραιώς κατέχει μόνη της το 30% της συγκεκριμένης αγοράς, έχει συσταθεί ειδική Task Force, αποτελούμενη από 45 άτομα, για τη διαχείριση του χαρτοφυλακίου μη εξυπηρετούμενων επιχειρηματικών δανείων μέσω πωλήσεων ενεργητικού. Η Ομάδα Δράσης επεξεργάζεται και υλοποιεί λύσεις διαχείρισης της μεγάλης έκθεσης της τράπεζας σε εθνικά σημαντικούς τομείς επιχειρήσεων. Στο πλαίσιο αυτό, έχει διευθετήσει:

- Πολλά δάνεια από τον χώρο της υγείας, ύψους 120 εκατ. ευρώ.

- 4 περιπτώσεις δανείων στο real estate, ύψους 1,6 δισ. ευρώ.

- 2 υποθέσεις 100 εκατ. ευρώ στον χώρο των τροφίμων και ποτών.

- Πολλές υποθέσεις, αξίας άνω των 1,5 δισ. ευρώ, στον χώρο του τουρισμού.

- Πολλές υποθέσεις, αξίας άνω των 2,6 δισ. ευρώ, στον χώρο της ναυτιλίας.

- 2 υποθέσεις 200 εκατ. ευρώ στον χώρο της ακτοπλοΐας.

- 2 υποθέσεις, αξίας 170 εκατ. ευρώ, στον χώρο των ιχθυοκαλλιεργειών.

- Πολλές υποθέσεις σε άλλους επιχειρηματικούς τομείς, αξίας άνω των 3 δισ. ευρώ.

Η Task Force, αφού αναλύσει τα δεδομένα της εταιρείας και του κλάδου και εξερευνήσει εναλλακτικές μορφές αναδιάρθρωσης του δανεισμού της, διαπραγματεύεται με τους μετόχους και, αναλόγως της πρόθεσής τους να συμβάλουν με ίδια κεφάλαια στην αναδιάρθρωση του δανείου, προχωρά σε αλλαγές στην εταιρική διακυβέρνηση και στη νέα χρηματοδότηση.

*Αναδημοσίευση από το "Κεφάλαιο" της 5ης Δεκεμβρίου.