Οι τρεις φάσεις των εκροών καταθέσεων

της Νένας Μαλλιάρα

Σε τρεις φάσεις διακρίνονται οι εκροές καταθέσεων στην εξαετή περίοδο της ελληνικής κρίσης, από τον Οκτώβριο του 2009 μέχρι τον Απρίλιο του 2015. Οι εκτεταμένες και επαναλαμβανόμενες εκροές καταθέσεων από το τραπεζικό σύστημα ήταν το αποτέλεσμα εξάρσεων της αβεβαιότητας ως προς τις προοπτικές της Οικονομίας και της υποχώρησης της οικονομικής δραστηριότητας στην Ελλάδα. 

Σύμφωνα με την ΤτΕ, 
-    κατά την πρώτη και μεγαλύτερη σε διάρκεια φάση (Οκτώβριος 2009 - Ιούνιος 2012) καταγράφηκαν συνολικές καθαρές εκροές, ύψους 88,9 δισ. ευρώ (-38% του υπολοίπου του Σεπτεμβρίου 2009) 

-    ακολούθησε φάση ανάκτησης αρχικά και στη συνέχεια σταθεροποίησης των καταθέσεων (Ιούλιος 2012 - Νοέµβριος 2014), οπότε καταγράφηκαν εισροές ύψους 12,1 δισ. ευρώ από τις εγχώριες µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά (+8% του υπολοίπου του Ιουνίου 2012) 

-    στην τρίτη και τρέχουσα φάση (Δεκέμβριος 2014 - Απρίλιος 2015), παρατηρήθηκαν και πάλι υψηλές μηνιαίες εκροές, συνολικού ύψους 29,4 δισ. ευρώ (-19% του υπολοίπου καταθέσεων Νοεμβρίου 2014). Στο τέλος Απριλίου 2015 το υπόλοιπο των καταθέσεων αυτών στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα ανερχόταν σε 128 δισ. ευρώ έναντι 232,8 δισ. ευρώ τον Σεπτέμβριο του 2009. 

Στην πρόσφατη περίοδο οι εκροές χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη ένταση, ενώ διαχέονται σε μεγαλύτερο εύρος καταθετών, δηλαδή ακόμη και στους μικροκαταθέτες. Ωστόσο, σημαντικό μέρος των καταθέσεων που αποσύρονται παραμένουν εντός της χώρας, γεγονός που αντανακλάται στη σημαντική αύξηση της ποσότητας τραπεζογραµµατίων σε κυκλοφορία. Συνεπώς υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες  επιστροφής μέρους των καταθέσεων όταν βελτιωθούν οι συνθήκες εμπιστοσύνης. 

Επιπλέον, ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό της τρέχουσας περιόδου είναι το γεγονός ότι σχεδόν στο σύνολό τους οι εκροές από τα νοικοκυριά προέρχονται από καταθέσεις  προθεσμίας, δείγμα κυρίως της αβεβαιότητας.

Αντιθέτως, κατά την προηγούμενη περίοδο μεγάλων εκροών, η εκροή από καταθέσεις προθεσμίας συνοδευόταν και από σημαντική μείωση των καταθέσεων μίας ημέρας (ταμιευτηρίου και όψεως) λόγω της βαθιάς ύφεσης που διένυε η ελληνική Οικονομία.

Γενικά, οι μήνες με έξαρση της αβεβαιότητας παρουσίαζαν κατά  κανόνα φυγή κεφαλαίων προς το εξωτερικό, με ανακατανομή των χαρτοφυλακίων των κατοίκων εσωτερικού προς καταθέσεις σε τράπεζες του εξωτερικού και τοποθετήσεις σε χρεόγραφα ξένων εκδοτών. 

Επίσης, η νομισματική κυκλοφορία στη χώρα µας αυξανόταν, καθώς οι καταθέτες αναλάμβαναν από τις τράπεζες σημαντικές ποσότητες τραπεζογραμματίων (ιδίως μεγάλης ονομαστικής αξίας) προκειμένου να τα αποθησαυρίσουν. 

Αναφορικά με την εικόνα των εκροών του τελευταίου πενταμήνου, η Έκθεση της ΤτΕ καταγράφει ότι οι εκροές καταθέσεων από τις µη χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις ανήλθαν σε 7,2 δισ. ευρώ (- 35% σε σχέση µε τον Νοέμβριο 2014) και από τα νοικοκυριά σε 22,3 δισ. ευρώ (- 16% από τον Νοέμβριο2014). 

Ως προς την ποσοστιαία μεταβολή παρατηρείται ότι κατά την πρώτη φάση των εκροών η ποσοστιαία εκροή από τις επιχειρήσεις ήταν σημαντικά υψηλότερη.

Ωστόσο, η μέση μηνιαία εκροή της παρούσας φάσης είναι σημαντικά υψηλότερη από το παρελθόν, καθώς οι απώλειες Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου 2015 ήταν μεταξύ των τριών υψηλότερων που έχουν καταγραφεί από την αρχή της κρίσης.