Αδημοσίευτο μνημόνιο: Τι προβλέπει για ενέργεια, λιανεμπόριο, υγεία

Του Χάρη Φλουδόπουλου

Την υιοθέτηση μέχρι τέλος Ιουνίου ενός πακέτου μέτρων με στόχο τη διαρθρωτική αντιμετώπιση των στρεβλώσεων στις αγορές ενέργειας και όχι με απλά μέτρα αντιστάθμισης, θέτει ως άμεσο στόχο το κομμάτι του μνημονίου που αναφέρεται στην ενέργεια.

Ρόλο κλειδί για αυτό το στόχο διαδραματίζει η ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ, που προχωράει καλά. Η πώληση του ΑΔΜΗΕ είναι στη φάση εκδήλωσης ενδιαφέροντος, ενώ κατατέθηκε στη Βουλή το νομοσχέδιο για τη μικρή ΔΕΗ.

Βασικά βήματα για τη μετατροπή της ενεργειακής αγοράς σε μοχλό ανάπτυξης για την οικονομία είναι η απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου, η άρση των στρεβλώσεων στην αγορά ηλεκτρισμού, η βελτίωση του ανταγωνισμού στην προμήθειας.

Μεταξύ των ειδήσεων που περιλαμβάνει το νέο μνημόνιο για τα ενεργειακά είναι: τίθεται σε εφαρμογή τριμηνιαία ρήτρα τιμολογίων στο ρεύμα, μπαίνουν κατ’ εξαίρεση το 2014 300MW φωτοβολταϊκών που είχαν μπει σε fast track, μπαίνουν σε μικροσκόπιο οι πρόσφατες μειώσεις στα τιμολόγια της βιομηχανίας και τέλος μέχρι το τέλος του έτους θα πρέπει να έχουν εκκαθαριστεί όλες οι ληξιπρόθεσμες οφειλές φορέων του δημοσίου προς τη ΔΕΗ. 

Πιο αναλυτικά το νέο ενεργειακό μνημόνιο αναφέρει τα εξής:

Λογαριασμός ΑΠΕ του ΛΑΓΗΕ

Μετά τα μέτρα που ελήφθησαν για το έλλειμμα ανακτάται η βιωσιμότητα και σβήνεται το έλλειμμα μέχρι το τέλος του 2014. Εκτός των άλλων μέτρων (μείωση των ταριφών περίπου 28% για τους φωτοβολταϊκούς παραγωγούς, 5,4% για τους άλλους παραγωγούς ΑΠΕ, τη διαγραφή οφειλής προς αυτούς ύψους 310 εκατ. ευρώ, την αύξηση στο τέλος ΕΤΜΕΑΡ κατά 4,8 ευρώ η μεγαβατώρα και την επιβολή ορίου 200 MW ετησίως για τις νέες ηλιακές εγκαταστάσεις που λαμβάνουν επιδότηση) γίνεται γνωστό ότι κατ΄ εξαίρεση για το 2014 προβλέπεται να επιτραπεί η είσοδος 300MW φωτοβολταϊκών έργων που είχαν ενταχθεί σε fast track με τις ταρίφες ωστόσο στα τρέχοντα επίπεδα.

ΔΕΗ

Από 1η Ιουλίου τίθεται σε εφαρμογή ο τριμηνιαίος μηχανισμός προσαρμογής των τιμολογίων, με στόχο να διασφαλιστεί η ανάκτηση του κόστους ενώ διασφαλίζεται η μείωση των σταυροειδών επιδοτήσεων μεταξύ των καταναλωτών. Τα τιμολόγια θα συνεχίσουν να ελέγχονται από το ρυθμιστή, τη ΡΑΕ. Η αιτιολόγηση των τετραμηνιαίων προτάσεων της ΔΕΗ θα δημοσιοποιείται, χωρίς να γνωστοποιούνται ευαίσθητα εταιρικά δεδομένα.

Διαρθρωτικά μέτρα

Ένα πάκέτο μέτρων όπως η μείωση των μηχανισμών ισχύος, η κατάργηση του μηχανισμού ανάκτησης μεταβλητού κόστους, οι δημοπρασίες παραγωγής της ΔΕΗ καθώς και μέτρα που αφορούν την πλευρά της ζήτησης για τη βελτίωση της αποδοτικότητας κατά τις περιόδους αιχμής της ζήτησης, θα υιοθετηθεί ώστε να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες που σχετίζονται με την ανταγωνιστικότητα των καταναλωτών εντάσεως ενέργειας, κατά τρόπο που δε θα επιβαρύνει τα οικονομικά της ΔΕΗ και θα βελτιώσει την αποδοτικότητα στην ενεργειακή αγορά. Ως αποτέλεσμα η πρόσφατη ενέργεια για την προτιμησιακή μείωση των τιμών ηλεκτρισμού στους ενεργοβόρους καταναλωτές θα αντιμετωπιστεί. Θα υπάρξει διαβούλευση με την Επιτροπή, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ προτού εξεταστούν περαιτέρω δράσεις που ευνοούν ειδικές ομάδες ενεργειακών καταναλωτών σε βάρος άλλων καταναλωτών ή συμμετεχόντων της αγοράς. 

Αποπληρωμή οφειλών 

Τέλος προβλέπεται η κυβέρνηση να αποπληρώσει όλες τις καθυστερούμενες οφειλές του δημοσίου τομέα προς τη ΔΕΗ – οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του δημοσίου έχουν εκκαθαριστεί ή οι πόροι έχουν μεταφερθεί στα νομικά πρόσωπα από τα οποία προέρχονται και θα εκκαθαριστούν μέχρι το τέλος του 2014, συμπεριλαμβανομένων των εταιρειών μεταφορών, ύδρευσης, άρδευσης. Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές της ΛΑΡΚΟ θα εξεταστούν στο πλαίσιο της εκκαθάρισης. Τα μέτρα θα δώσουν την επαρκή ρευστότητα ώστε να αρχίσει η εκκαθάριση των οφειλών στο σύστημα ηλεκτρισμού περιλαμβανομένων των παραγωγών του ΑΔΜΗΕ, του ΛΑΓΗΕ, των παραγωγών ΑΠΕ και του ΔΕΔΔΗΕ. Η εκκαθάριση των ληξιπρόθεσμων θα παρακολουθείται στενά με στόχο να μειωθούν σημαντικά στα μέσα του 2014 και να έχουν εξαλειφθεί πλήρως μέχρι το τέλος του έτους. 

Δράσεις

Για τα τιμολόγια και τις ΥΚΩ
1) Από 1η Ιουλίου μπαίνει σε εφαρμογή ο τριμηνιαίος μηχανισμός προσαρμογής των τιμολογίων, που πρέπει να αντανακλούν επαρκώς τα κόστη και να μειώνουν τις σταυροειδείς επιδοτήσεις. Θα αναθεωρούνται κάθε τρίμηνο, ενώ θα υπάρχει ρυθμιστικός της ΡΑΕ.

2) Για να μειωθούν οι ΥΚΩ (υπηρεσίες κοινής ωφέλειας) οι ελληνικές αρχές θα πρέπει να προωθήσουν τη διασύνδεση των νησιών. Η ΡΑΕ θα εποπτεύει την τήρηση του προγράμματος του ΑΔΜΗΕ.

Για τις ΑΠΕ

1) Θα υπάρχει συνεχής έλεγχος του λογαριασμού ΑΠΕ ακόμη και μετά την εξάλειψη του ελελίμματος
2) Μπαίνει όριο στις νέες μονάδες ΑΠΕ που θα λαμβάνουν επιδότηση
3) Εκδίδονται αναλυτικές αναφορές με τις νέες μονάδες ΑΠΕ που μπαίνουν στο σύστημα, τη διαδικασία αδειοδότησης και εγκατάστασης

Για τη ρευστότητα: 

1) η κυβέρνηση κάνει πληρωμές ώστε να εκκαθαριστούν όλες οι οφειλές σε καθυστέρηση προςτ η ΔΕΗ ώστε να λυθούν τα προβλήματα ρευστότητας μέχρι τον Ιούνιο του 2014
2) θα διασφαλίσει ότι δεν υπάρχει περαιτέρω συσσώρευση ληξιπρόθεσμων
3) θα υπάρξει πλήρης εκκαθάριση των ληξιπρόθεσμων εντός της ενεργειακής αγοράς μέσα στο 2014 σε συνεργασία με τον ΑΔΜΗΕ το ΛΑΓΗΕ και το ΥΠΕΚΑ
4) Με τη βοήθεια του ΥΠΕΚΑ και τη συνεργασία της ΡΑΕ θα προωθηθεί η επίλυση και διευθέτηση των υφιστάμενων υποχρεώσεων μεταξύ των συμμετεχόντων στην ενεργειακή αγορά
5) Η ΡΑΕ εφαρμόζει επαρκείς ρυθμιστικές προβλέψεις για τους συμψηφισμούς χρεών από όλους τους παίκτες στην ενέργεια, με στόχο την εξάλειψη των οφειλών. Οι προβλέψεις πρέπει να διασφαλίζουν την ίση μεταχείριση όλων

Για τις ενεργειακές αγορές: 

Ηλεκτρισμός
1) Για τα ΑΔΙ ο μηχανισμός πρέπει να έχει αναθεωρηθεί και τεθεί σε εφαρμογή την 1η Ιουλίου
2) Για τα ΝΟΜΕ ο μηχανισμός δημοπρασιών πρέπει να ξεκινήσει 1η Σεπτεμβρίου
3) Παρουσιάζεται και προωθείται ο οδικός χάρτης των αλλαγών στην αγορά για το target model

Αέριο

1) Μετάβαση σε ανταγωνιστική και ρευστή αγορά
2) Αναεθεώρηση και βελτίωση του πλαισίου για το LNG και την πρόσβαση τρίτων με κοστοστρεφή τιμολόγια
3) Αναθεώρηση των δημοπρασιών gas release για να γίνουν πιο αποτελεσματικές
4) Αναθεώρηση των συμπληρωματικών μέτρων του άρθρου 83 του νόμου 4001/11
5) Περαιτέρω ανάπτυξη της νομοθεσίας για την αποθήκευση
6) Υιοθέτηση πλάνου για την προώθηση της χρήσης του αερίου στα νοικοκυριά
7) Μετάβαση της προμήθειας και της διανομής σε ένα ρυθμιζόμενο μοντέλο με διαχωρισμό της προμήθειας από το δίκτυο
8) Μετάβαση σε καθεστώς πλήρους επιλεξιμότητας για όλους τους καταναλωτές
9) Κατάργηση της εξαίρεσης από το τρίτο ενεργειακό πακέτο.
Ειδικά για τον τομέα της διανομής επαναλαμβάνονται τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για το άνοιγμα των ΕΠΑ, που περιλαμβάνονταν και στο προηγούμενο μνημόνιο. 

Καύσιμα

Οι προβλέψεις αφορούν το φορέα τήρησης των αποθεμάτων αλλά και την εγκατάσταση του συστήματος εισροών εκροών
1) Εφαρμογή του συμφωνημένου οδικού χάρτη για τη δημιουργία μη κερδοσκοπικού ανεξάρτητου οργανισμού διατήρησης αποθεμάτων που πρέπει να λειτουργεί μέχρι την 1η Ιανουαρίου του 2015
2) Αλλαγή της νομοθεσίας ώστε να καταστεί εφικτή η χρήση αποθηκευτικών χώρες σε άλλες χώρες σύμφωνα με τις προβλέψεις της ΕΕ
3) Ένα μήνα μετά τη δημιουργία του φορέα καταργείται η υποχρέωση για ετήσια διάρκεια των συμβάσεων χρήσης των αποθηκευτικών χώρων από τρίτα μέρη
4) Τα στοιχεία για την αποθήκευση και τα άλλα στοιχεία του κόστους που χρεώνονται στους πελάτες θα ελέγχονται και θα γνωστοποιούνται
5) Θα εφαρμοστούν και τα άλλα μέτρα που πρότεινε η επιτροπή ανταγωνισμού για την εμπορία και την εφαρμογή του συστήματος εισροών εκροών σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα

Για τα συστήματα εισροών εκροών προβλέπεται ότι θα ολοκληρωθεί η εγκατάστασή τους στις περιοχές που δεν καλύπτονται ακόμη μέχρι τον Αύγουστο του 2014.

Ποιες αλλαγές έρχονται στο λιανεμπόριο 

Του Βασίλη Γεώργα
 
Η Αττική, η Κεντρική Μακεδονία και το Νότιο Αιγαίο είναι σύμφωνα με το αναθεωρημένο Μνημόνιο που υπέγραψε η ελληνική κυβέρνηση με την τρόικα οι τρεις περιοχές στις οποίες απελευθερώνεται από το τέλος Ιουνίου του 2014 η λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων ανεξαρτήτως μεγέθους όλες τις Κυριακές του χρόνου.

Συγκεκριμένα :
α. Στην Αττική: το ιστορικό κέντρο της Αθήνας  συμπεριλαμβανομένων των περιοχών γύρω από την Ομόνοια και την Ερμού καθώς και τη Ραφήνα όπου βρίσκεται το δεύτερο μεγαλύτερο λιμάνι της περιφέρειας.
β. Στην Κεντρική Μακεδονία: το ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης συμπεριλαμβανομένης της Τσιμισκή, καθώς και τη Χαλκιδική
γ. Στο Νότιο Αιγαίο: ολόκληρο το νησί της Ρόδου, της Κω και η Ερμούπολη της Σύρου

Στις περιοχές αυτές που χαρακτηρίζονται ως «τουριστικές» επελέγη να εφαρμοστεί από φέτος πιλοτικά η ελεύθερη λειτουργία όλων των καταστημάτων (σούπερ μάρκετ, πολυκαταστήματα, μικρότερα καταστήματα κάθε είδους κ.α) χωρίς να απαιτείται σχετική άδεια από την Περιφέρεια και σύμφωνη γνώμη των εμπορικών συλλόγων.

Σύμφωνα με το μνημόνιο τον Μάρτιο του 2015 θα κριθεί από την ελληνική κυβέρνηση και την τρόικα αν το πείραμα από την πολιτική απελευθέρωση πέτυχε ώστε να επεκταθεί σε όλη τη χώρα η ελεύθερη λειτουργία των καταστημάτων όλες τις Κυριακές του χρόνου ανεξάρτητα από το μέγεθός τους, όπως προτείνει ο ΟΟΣΑ και επιθυμούσε εξ’ αρχής η σημερινή ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης.
 
Νέο toolkit του ΟΟΣΑ για χονδρεμπόριο, κατασκευές και τηλεπικοινωνίες

Με το αναθεωρημένο μνημόνιο η κυβέρνηση συμφώνησε και έχει ήδη, όπως αναφέρεται, αναθέσει στον ΟΟΣΑ να υλοποιήσει μελέτη και να εισηγηθεί αλλαγές για την κατάσταση και τα αντικίνητρα στο χονδρικό εμπόριο, τις τηλεπικοινωνίες, την βιομηχανική παραγωγή και το ηλεκτρονικό εμπόριο. Η μελέτη θα παραδοθεί τον Οκτώβριο του 2014. Οι όροι του νέου αυτού project θα αποτελούσαν αντικείμενο συμφωνίας κυβέρνησης και τρόικας μέχρι το τέλος Μαϊου. Η Κυβέρνηση δεσμεύεται να υιοθετήσει μέχρι το τέλος Νοεμβρίου 2014 συγκεκριμένα μέτρα για να προωθήσει τον ανταγωνισμό και την «ευελιξία» των τιμών στους συγκεκριμένους κλάδους με βάση τις συστάσεις του ΟΟΣΑ.
  
Ψωμί

Τον Σεπτέμβριο θα επανεξεταστεί το καθεστώς απελευθέρωσης διάθεσης ψωμιού και αρτοσκευασμάτων από τα καταστήματα ψιλικών (convenience stores). Οι σχετικές αναφορές στο μνημόνιο στρώνουν το έδαφος περαιτέρω απελευθέρωσης καθώς χαρακτηριστικά αναφέρεται πως οι δράσεις εξάλειψης των περιορισμών για τα αρτοποιία θα επανεξεταστούν και εφόσον κριθεί σκόπιμο θα γίνουν νέες αλλαγές στο τέλος του 2014 ώστε ο ορισμός των αρτοποιιών να προσαρμοστεί στις «βέλτιστες πρακτικές» της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
 
Γάλα

Ανοιχτό παραμένει το ενδεχόμενο αλλαγών και στη νέα νομοθεσία για το παστεριωμένο γάλα, που ενώ αρχικά σύμφωνα με τη «συνταγή» ΟΟΣΑ προτάθηκε να απελευθερωθεί πλήρως ως προς την διάρκεια ζωής, τελικά για λόγους ενδοκυβερνητικών ισορροπιών επελέγη η λύση της επιμήκυνσης του χρόνου ζωής από τις 5 στις 7 ημέρες. Ως το τέλος του 2014 το θεσμικό πλαίσιο θα επανεξεταστεί και εφόσον κριθεί ότι οι τιμές του γάλακτος παραμένουν υψηλές, θα γίνουν νέες νομοθετικές παρεμβάσεις, όπως αναφέρεται στο μνημόνιο. Ήδη πάντως οι πρώτες ενδείξεις από τα ράφια των σούπερ μάρκετ δείχνουν πως ενώ πολλές γαλακτοβιομηχανίες έσπευσαν να αυξήσουν σιωπηρά το χρόνο λήξης των προϊόντων τους στις επτά ημέρες, οι λιανικές τιμές δεν έπεσαν.
  
Εκπτώσεις-προσφορές

Τον ερχόμενο Σεπτέμβριο το καθεστώς των εκπτώσεων και των προσφορών θα επανεξεταστεί. Η αρχική πρόταση για πλήρη απελευθέρωση ώστε οι λιανέμποροι να αποφασίζουν τον χρόνο και τη διάρκεια των προσφορών δεν υιοθετήθηκε, ωστόσο είναι πιθανό αυτό να γίνει στην επανεξέταση του φθινοπώρου. Τον Σεπτέμβριο του 2014 θα πρέπει να εκδοθεί κωλιάς καλών πρακτικών ενώ σύμφωνα με το μνημόνιο μέχρι το τέλος του 2014 θα πρέπει να αρθούν όλοι οι περιορισμοί στις εκπτωτικές περιόδους και μέχρι τον Μάρτιο του 2015 η Ελλάδα να «ευθυγραμμιστεί» πλήρως με τις πρακτικές της Ε.Ε.  
 
Προσμίξεις ελαιολάδου

Για λόγους που είναι μάλλον ευνόητοι, η πρόταση του ΟΟΣΑ να επιτραπεί η πρόσμειξη του αγνού παρθένου ελαιόλαδου με άλλα φυτικά λάδια που απαγορεύεται σήμερα στην Ελλάδα, δεν φαίνεται να προχωρά. Η σχετική «εκκρεμότητα» παραμένει κενή στο κείμενο του μνημονίου ως (δεν έχει ημερομηνίες και «διορθωτικές» αλλαγές) με την επισήμανση πως δεν θα υπάρξουν μεταβολές στο υπάρχον καθεστώς.

Με ρυθμούς χελώνας οι αλλαγές στην Υγεία

Της Βίκυς Κουρλιμπίνη

Τα οικονομικά προβλήματα του ΕΟΠΥΥ, η εξοικονόμηση πόρων από τις αλλαγές στην κοστολόγηση φαρμάκων, η περιστολή των δαπανών στα νοσοκομεία, καθώς και η πρόσβαση των ανασφάλιστων στις δημόσιες δομές συνεχίζουν να αποτελούν «κόκκινο πανί» για τις μεταρρυθμίσεις στην υγεία, όπως διαπιστώνεται στο αναλυτικό κείμενο του μνημονίου (MEFP) που δεν έχει δει ακόμη το φως της δημοσιότητας. 

Η κατάσταση στον ΕΟΠΥΥ παραμένει «δύσκολη», καθώς η απορρόφηση οφειλών από τις εταιρείες φαρμάκου και τους παρόχους υγείας (ιδιωτικές κλινικές και διαγνωστικά κέντρα) γίνεται με αργό ρυθμό. Την ίδια ώρα «ενοχλεί» το γεγονός πως δεν υπάρχει ακόμη ακριβής αριθμός των πολιτών που έχουν απολέσει την ασφαλιστική τους ικανότητα, όπως επίσης και το ότι ο ΕΟΦ δεν εκδίδει με συνέπεια τις λίστες με τις τιμές των φαρμάκων. Αν και διαπιστώνονται κάποια σημεία προόδου στα παραπάνω, οι στόχοι δεν έχουν ακόμη επιτευχθεί, γεγονός που σημαίνει πως οι προσπάθειες για εξοικονόμηση πρέπει να συνεχιστούν. 

Στην κατεύθυνση αυτή, όπως αναφέρεται, δύο μεταρρυθμίσεις έχουν άμεση προτεραιότητα: το ζήτημα της απελευθέρωσης των μη συνταγογραφούμενων και οι επιστροφές στον ΕΟΠΥΥ της διαφοράς της δαπάνης σε σύγκριση με τον αρχικό προϋπολογισμό από φαρμακευτικές, ιδιωτικές κλινικές και διαγνωστικά κέντρα.

Εντός του Ιουνίου οι αποφάσεις για τα μη συνταγογραφούμενα

Τον Ιούνιο, όπως τονίζεται ρητά στο κείμενο, θα ανοίξει το κανάλι διανομής των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων μέσω των μεγάλων αλυσίδων λιανικής αν οι τιμές τους δεν έχουν μειωθεί μέχρι τότε στα ράφια των φαρμακείων. Εντός του μήνα, όπως τονίζεται επίσης, θα μειωθεί και το κέρδος των φαρμακοποιών στο 15%.

Η μείωση εξάλλου του ποσοστού κέρδους αλλά και η πώληση των βιταμινών και των συμπληρωμάτων διατροφής από τα καταστήματα λιανικής αποτελούν πάγια αιτήματα της τρόικας, καθώς εκτιμάται ότι οι δύο αυτές μεταρρυθμίσεις θα αυξήσουν τον ανταγωνισμό στην αγορά και θα απελευθερώσουν εντελώς το επάγγελμα των φαρμακοποιών. 

Clawback και το 2015

Ο μηχανισμός του clawback (αυτόματη επιστροφή της επιπλέον δαπάνης),  το βασικό δηλαδή μέτρο για την τήρηση των προϋπολογισμών του ΕΟΠΥΥ, παραμένει για τις φαρμακευτικές εταιρείες όχι μόνο φέτος, αλλά και για το 2015. Όπως περιγράφεται στο MEFP μάλιστα, για το 2014 οι εταιρείες φαρμάκου θα κληθούν να πληρώσουν επιπλέον 100 εκατ. ευρώ επιστροφή, προκειμένου να τηρηθούν οι στόχοι, αλλά και για να εξοικονομηθούν πόροι από τα κονδύλια του Οργανισμού για τη φαρμακευτική περίθαλψη των ανασφαλίστων. 

Ήδη  έχουν ληφθεί μέτρα ύψους 625 εκατ. ευρώ μέσω της μείωση της τιμής των σκευασμάτων των οποίων έχει λήξει η πατέντα προστασίας τους, της επέκτασης της λίστας των μη συνταγογραφούμενων, της υποχρέωσης των γιατρών να συνταγογραφούν σε ποσοστό 60% γενόσημα φάρμακα και της εισαγωγής συνταγογραφικών και θεραπευτικών πρωτοκόλλων.

Επιστροφές clawback θα ζητηθούν και από τις ιδιωτικές κλινικές και τα διαγνωστικά κέντρα. Από τον προηγούμενο μήνα έχουν σταλεί οι ενημερώσεις για τις απαιτήσεις, ενώ τον Οκτώβριο υπολογίζεται ότι θα έχουν καθοριστεί τα ποσά που θα πρέπει να επιστρέψει αναλογικά με τον τζίρο του κάθε πάροχος.