Τράπεζες: Ποιες οι συνέπειες από το τέλος του φθηνού δανεισμού

του Κωνσταντίνου Μαριόλη

Η αξιολόγηση της ποιότητας του ενεργητικού (Asset Quality Review-AQR) των ευρωπαϊκών – και μεταξύ αυτών και των ελληνικών – τραπεζών βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο και στα τέλη Οκτωβρίου, μετά την ολοκλήρωση της άσκησης προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων, οι πιστωτικοί όμιλοι θα μάθουν τον τελικό «λογαριασμό» για την ανακεφαλαιοποίησή τους και την μετάβασή τους στον Ενιαίο Μηχανισμό Εποπτείας της ΕΚΤ. 

Θα έλεγε κανείς ότι η ημερομηνία ανακοίνωσης των πανευρωπαϊκών stress tests αποτελεί ορόσημο για τη συνέχεια του τραπεζικού κλάδου, καθώς εκτιμάται πως θα μπει ένα τέλος στο μπαράζ ελέγχων που έχουν υποβληθεί, τόσο από την Τράπεζα της Ελλάδος και την BlackRock (2 φορές) όσο και από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή. 

Παρ’ όλα αυτά, αναλυτές ξένων οίκων «διαβάζοντας» τα αποτελέσματα α’ τριμήνου καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να ανησυχούν λιγότερο για το AQR (για το οποίο διαθέτουν κεφαλαιακό απόθεμα ικανό να περιορίσει τις νέες προβλέψεις) και περισσότερο για την επικείμενη αντικατάσταση της φθηνής χρηματοδότησης που έχουν λάβει από την ΕΚΤ. Και αυτό γιατί, όπως αποκάλυψε το Capital.gr τον περασμένο Ιανουάριο, η ΕΚΤ εξέδωσε Οδηγία βάσει της οποίας από την 1η Μαρτίου του 2015 τίθεται σε εφαρμογή το νέο πλαίσιο κριτηρίων για την επιλεξιμότητα των τίτλων που δέχεται ως ενέχυρα. 

Υπενθυμίζεται ότι στο πλαίσιο του προγράμματος ενίσχυσης του τραπεζικού κλάδου, η ελληνική κυβέρνηση συμφώνησε να επιτρέψει στις ελληνικές τράπεζες να εκδίδουν κοινά ομολογιακά δάνεια τα οποία φέρουν την εγγύηση του κράτους. Με την αλλαγή στα κριτήρια της ΕΚΤ, οι συγκεκριμένοι τίτλοι δεν θα είναι πλέον επιλέξιμοι, συνεπώς οι ελληνικοί όμιλοι θα κληθούν να  βρουν «υποκατάστατα» δανεισμού.

Τραπεζικά στελέχη συμφωνούν ότι η καλύτερη εξέλιξη θα ήταν η επιστροφή των καταθέσεων. Από τη στιγμή, ωστόσο, που δεν αναμένεται να υπάρξουν σημαντικές εισροές καταθέσεων για να αντισταθμίσουν τις εν λόγω υποχρεώσεις, οι τράπεζες θα αναγκαστούν να βγουν στις αγορές και να χρησιμοποιήσουν εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης (όπως ο ELA, ο έκτακτος μηχανισμός ρευστότητας της ΤτΕ). Η συγκεκριμένη εξέλιξη εκτιμάται ότι θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στα καθαρά έσοδα από τόκους, κάτι που φάνηκε και στα αποτελέσματα α’ τριμήνου. 

Όπως προκύπτει από τις οικονομικές καταστάσεις των τεσσάρων συστημικών τραπεζών, η χρηματοδότηση από το Ευρωσύστημα (εξαιρουμένων των ομολόγων του EFSF που έχει δώσει το ΤΧΣ) μέσα στο 2014 μειώθηκε στα 41,56 δισ. ευρώ, από 58,5 δισ. ευρώ, στο τέλος του 2013. Η μείωση των 17,24 δισ. ευρώ αποτελεί σημαντική εξέλιξη ως προς τον στόχο που έχει θέσει η  Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Κομισιόν (DGCom): να μειώσουν τη χρηματοδότηση από το Ευρωσύστημα κάτω από το 15% του ενεργητικού τους έως το 2017.

Εθνική και Πειραιώς το έχουν ήδη επιτύχει, καθώς για τις δύο τράπεζες η χρηματοδότηση από το Ευρωσύστημα αντιστοιχεί στο 7% του συνολικού ενεργητικού, ενώ για την Alpha Bank διαμορφώνεται στο 18%, ενώ για την Eurobank στο 16,4%. Σημειώνεται ότι και οι τέσσερις τράπεζες έχουν μηδενίσει την εξάρτησή τους από τον ELA. 

Οι διοικήσεις των ελληνικών τραπεζών πιστεύουν ότι μέχρι τον ερχόμενο Μάρτιο αφενός θα έχουν μειώσει οργανικά τις χρηματοδοτικές τους ανάγκες περαιτέρω και αφετέρου οι συνθήκες θα έχουν εξομαλυνθεί για να μπορούν να εκμεταλλευτούν και άλλες πηγές χρηματοδότησης χωρίς τεράστιο κόστος. Όμως, στην περίπτωση που ο δανεισμός από την ΕΚΤ αντικατασταθεί από αρκετά ακριβότερες «λύσεις», τότε η αύξηση του κόστους χρηματοδότησης αναμένεται να επηρεάσει αρνητικά τα οικονομικά τους στοιχεία.