Eurobank: Η παραγωγικότητα η μόνη διέξοδος από τον οικονομικό "μαρασμό"

Η υιοθέτηση πολιτικών ενίσχυσης της παραγωγικότητας είναι ο βασικός δρόμος για να μπορέσει η ελληνική οικονομία να ξεφύγει από τον οικονομικό μαρασμό. Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγει ανάλυση της Eurobank για την οικονομική επίδοση της Ελλάδας το 1960 – 2013.

“Πολιτικές αποκλειστικά εστιασμένες στην ενίσχυσης της ζήτησης για επενδύσεις και κατανάλωση και αύξησης της απασχόλησης, χωρίς ιδιαίτερη προσοχή στην επίδραση που μπορεί να έχουν στην εγχώρια παραγωγικότητα, μπορεί μεν βραχυπρόθεσμα να έχουν ευεργετικές επιδράσεις στην οικονομία, ωστόσο μακροπρόθεσμα από μόνες τους, χωρίς ταυτόχρονες συμπληρωματικές πολιτικές αύξησης της παραγωγικότητας, είναι δύσκολο να αποτελέσουν βασικούς πυλώνες ανάπτυξης”, σημειώνει χαρακτηριστικά η τράπεζα.

Επίσης, στην ίδια έκθεση διαπιστώνεται ότι «από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 και ιδίως μετά το έτος 1979, η συνεχής μείωση της εγχώριας παραγωγικότητας (με εξαίρεση την περίοδο 1995-2007) και η παράλληλη μείωση των κατά κεφαλήν ωρών εργασίας (με εξαίρεση την περίοδο 1995-2007) οδήγησαν την ελληνική οικονομία σε ένα χαμηλότερο μονοπάτι μεγέθυνσης σε σχέση με αυτό που ακολούθησαν οι οικονομίες των κρατών των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 15 (στο σύνολο και μεμονωμένα). Η σημαντική θετική συνεισφορά του παραγωγικού συντελεστή του φυσικού κεφαλαίου δεν κατέστησε δυνατή την αποφυγή μιας τέτοιου είδους (ισχνής) αναπτυξιακής τροχιάς. Δηλαδή, το διαχρονικό πρόβλημα της χώρας (ιδιαίτερα μετά το 1979) εστιάζεται στην μειωμένη εγχώρια παραγωγικότητα.

Ειδικότερα, τα βασικά αποτελέσματα της έρευνας για την Ελλάδα συνοψίζονται στα κάτωθι σημεία:

1. Το γεγονός ότι η ελληνική οικονομία από το 1960 μέχρι το 2013 αναπτύχθηκε με έναν μέσο ετήσιο ρυθμό 0.41 ποσοστιαίων μονάδων πάνω από την τάση του 2%, οφείλεται κυρίως στην περίοδο 1960-1973. Μόλις αφαιρεθεί από το δείγμα η εν λόγω περίοδος ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεγέθυνσης χάνει την δυναμική του κατά 1.58 ποσοστιαίες μονάδες (από 2.41% σε 0.83%) και οδηγείται σε χαμηλότερο επίπεδο από αυτό της τάσης. 

2. Η εν λόγω μεταβολή δεν ήταν προϊόν της συνεισφοράς του κεφαλαίου (μεταβολή από 1.3% σε 1.26%) ή της εργασίας (μεταβολή από -0.79% σε -0.66%). Ήταν αποτέλεσμα της μεγάλης πτώσης της παραγωγικότητας (από -0.1% σε -1.77%). 

3. Η μετάβαση της ελληνικής οικονομίας από τους πολύ υψηλούς ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης της περιόδου 1960-1973 (5.87 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από την τάση του 2%) στους περισσότερο ήπιους της περιόδου 1974-1979 (1.94 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από την τάση του 2%) προκλήθηκε πρωτίστως από την μείωση του ρυθμού αύξησης της παραγωγικότητας από 6.53% σε 2.04%. 

4. Η στασιμότητα της περιόδου 1979-1995 (1.83 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από την τάση του 2%) προκλήθηκε λόγω της σημαντικής πτώσης της παραγωγικότητας (μέση ετήσια ποσοστιαία μεταβολή της τάξης του -3.4%) και λόγω της μείωσης των κατά κεφαλήν ωρών εργασίας (μέση ετήσια ποσοστιαία μεταβολή της τάξης του -0.45%) 

5. Η αναπτυξιακή τροχεία της περιόδου 1995-2007 (1.42 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από την τάση του 2%) προήλθε από την αύξηση της παραγωγικότητας (μέση ετήσια ποσοστιαία μεταβολή της τάξης του 1.69%) και για πρώτη φορά σε ένα διάστημα 35 ετών ο συντελεστής της εργασίας είχε θετική συνεισφορά της τάξης του 0.54%. 

6. Η απότομη πτώση της παραγωγικής δραστηριότητας κατά την διάρκεια των ετών 2007-2013 (6.27 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από την τάση του 2%) οφείλεται στην μεγάλη πτώση της παραγωγικότητας (μέση ετήσια ποσοστιαία μεταβολή της τάξης του -7.54%) και στην πτώση των κατά κεφαλήν ωρών εργασίας (μέση ετήσια ποσοστιαία μεταβολή της τάξης του -3.05%). 

7. Τα τελευταία 50 χρόνια στην ελληνική οικονομία υπήρξε έντονη εμβάθυνση του φυσικού κεφαλαίου (σημαντική αύξηση του λόγου κεφαλαίου ως προς το προϊόν). Ο μέσος ετήσιος ποσοστιαίος ρυθμός αύξησης της συνεισφοράς του κεφαλαίου κατά την διάρκεια των ετών 1960-2013 ήταν της τάξης του 1.3%. Η πορεία του ήταν συνεχώς αυξητική με εξαίρεση την περίοδο 1995-2007 (-0.81%).