Τι θα κάνουν οι τράπεζες με τα ομόλογα-ενέχυρα στην ΕΚΤ

Του Κωνσταντίνου Μαριόλη 

Την ώρα που οι ελληνικές τράπεζες συνεχίζουν να λειτουργούν υπό πίεση καθώς περιμένουν με αγωνία τις εξελίξεις σε πολλά κρίσιμα μέτωπα και κινούνται στον αστερισμό των εγχώριων και πανευρωπαϊκών stress tests, μία “εκκρεμότητα” από... τα παλιά απειλεί να προκαλέσει νέες αναταράξεις σε επίπεδο ρευστότητας και κόστους χρηματοδότησης.

Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, οι ελληνικές τράπεζες που δέχτηκαν κρατική βοήθεια υπό τη μορφή εγγυήσεων του ελληνικού δημοσίου βρίσκονται αντιμέτωπες με έναν “λογαριασμό” της τάξης των 40 δισ. ευρώ που μπορεί να οδηγήσει σε μίνι-"κραχ" ρευστότητας, αφού από το σχεδόν μηδενικό επιτόκιο της ΕΚΤ θα πρέπει να επιστρέψουν στον ακριβό ELA.

Πιο συγκεκριμένα, την 1η Μαρτίου του 2015 τίθεται σε εφαρμογή το νέο πλαίσιο κριτηρίων για την επιλεξιμότητα των τίτλων που δίνονται στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ως ενέχυρα. Ως αποτέλεσμα της αλλαγής, τα ομόλογα που εξέδωσαν οι τράπεζες με την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου και στη συνέχεια τα έδωσαν στην ΕΚΤ για να ενισχύσουν τη ρευστότητά τους, καθίστανται μη επιλέξιμα.

Στο πλαίσιο του προγράμματος ενίσχυσης του τραπεζικού κλάδου, η ελληνική κυβέρνηση συμφώνησε να επιτρέψει στις ελληνικές τράπεζες να εκδίδουν κοινά ομολογιακά δάνεια τα οποία φέρουν την εγγύηση του κράτους. Από αυτά, τα ομόλογα που βρίσκονται σήμερα ως ενέχυρα στην ΕΚΤ ίσως ξεπερνούν τα 40 δισ. ευρώ και για τα οποία οι ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να βρουν εναλλακτική πηγή χρηματοδότησης. Εκτός και αν, μέχρι τότε, η ΕΚΤ αποφασίσει να αντιμετωπίσει ξεχωριστά, για μία ακόμη φορά, τους εγχώριους ομίλους και ειδικά γι΄ αυτούς συνεχίσει να δέχεται τους συγκεκριμένους τίτλους ως ενέχυρα για όσο οι συνθήκες το απαιτούν.

Συνεπώς, από το 2015 δεν αποκλείεται οι ελληνικές τράπεζες να αναγκαστούν να προσφύγουν και πάλι στον έκτακτο μηχανισμό παροχής ρευστότητας της Τράπεζας της Ελλάδος (ELA) ο οποίος χρεώνει υψηλότερο επιτόκιο από την ΕΚΤ κατά 175 μονάδες βάσης. Οι τραπεζικές διοικήσεις εκτιμούν ότι τελικά θα βρεθεί η χρυσή τομή πριν το Μάρτιο του 2015 και παράλληλα υποστηρίζουν ότι μέσα στο διάστημα 13μηνών που μεσολαβεί, θα έχουν μειώσει οργανικά αρκετά τις χρηματοδοτικές τους ανάγκες.

Σε κάθε άλλη περίπτωση θα πρέπει να αντισταθμίσουν την “απώλεια” των ενέχυρων της ΕΚΤ μέσω ενός συνδυασμού δανεισμού από τον ELA και placements. Υπενθυμίζεται ότι οι συνθήκες επιδεινώθηκαν όταν οι ελληνικές τράπεζες έχασαν το 2012 την πρόσβαση στις πράξεις χρηματοδότησης της ΕΚΤ, ενώ αφετηρία για τη σημαντική βελτίωση των οικονομικών τους στοιχείων αποτέλεσε μέσα στο 2013 η "επιστροφή" στην ΕΚΤ.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της JP Morgan Cazenove, η Τρ. Πειραιώς έχει τη δυνατότητα να μειώσει τη χρηματοδότησή της από το Ευρωσύστημα κατά 2 δισ. ευρώ μέσα στο 2014, η Εθνική κατά 1,4 δισ. ευρώ και η Alpha Bank κατά 1,839 δισ. ευρώ.

Επίσης, ο οίκος σημειώνει πως τα ομόλογα που έχουν εκδώσει οι τράπεζες Εθνική, Alpha και Πειραιώς και βρίσκονται ως ενέχυρα στην ΕΚΤ διαμορφώνονται περί τα 33 δισ. ευρώ (ΕΤΕ 14,8 δισ. ευρώ, Alpha 9,8 δισ. ευρώ, Τρ. Πειραιώς 9,3 δισ. ευρώ), ενώ τραπεζικά στελέχη τοποθετούν το συνολικό ύψος των εν λόγω ομολόγων πάνω από τα 40 δις. ευρώ, αν ληφθούν υπόψη και της Eurobank.

Η JP Morgan εκτιμά ότι όπως και να ΄χει, οι τράπεζες πρέπει να συνεχίσουν να μειώνουν την έκθεσή τους στο Ευρωσύστημα, αφενός για να ανακτήσουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών και αφετέρου να συμμορφωθούν με τις επίσημες απαιτήσεις. Υπενθυμίζεται ότι οι ελληνικοί όμιλοι έχουν συμφωνήσει με την Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Κομισιόν (DGCom) να μειώσουν τη χρηματοδότηση από το Ευρωσύστημα κάτω από το 15% του ενεργητικού τους έως το 2017, κάτι που όπως αναφέρει η JP Morgan έχουν ήδη επιτύχει Εθνική και Πειραιώς.

Η οδηγία της ΕΚΤ

Στο πλαίσιο της αυστηροποίησης του πλαισίου για την επιλεξιμότητα των τίτλων που δίνονται ως ενέχυρο στις πράξεις αναχρηματοδότησης, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα υιοθέτησε τον περασμένο Μάιο μία σειρά Αποφάσεων και Οδηγιών, εφαρμόζοντας ορισμένες αλλαγές στα κριτήρια επιλεξιμότητας, με στόχο τον περιορισμό της επιλεξιμότητας των “ακάλυπτων τραπεζικών ομολόγων που έχουν εγγύηση δημοσίου” ως ενέχυρα.

Με την απόφαση 2013/6 αποσαφηνίζεται ότι από την 1η Μαρτίου 2015 τα ακόλουθα εργαλεία δεν θα είναι πλέον επιλέξιμα ως ενέχυρα:

- ακάλυπτα τραπεζικά ομόλογα με την εγγύηση δημοσίου που εκδόθηκαν είτε α) από αντισυμβαλλόμενο που αιτείται πρόσβαση στις λειτουργίες του Ευρωσυστήματος είτε β) από μία “οντότητα” που συνδέεται στενά με αυτόν τον αντισυμβαλλόμενο και

- καλυμμένα ομόλογα που εκδόθηκαν από αντισυμβαλλόμενο που αιτείται πρόσβαση στις λειτουργίες του Ευρωσυστήματος, όπου η δεξαμενή τίτλων περιέχει ακάλυπτα τραπεζικά ομόλογα που έχουν την εγγύηση του δημοσίου που επίσης εκδόθηκαν από αυτόν τον αντισυμβαλλόμενο ή μία οντότητα που συνδέεται με αυτόν.