Επτά "καμπανάκια" από ΤτΕ για την ελληνική οικονομία

Του Δημήτρη Κατσαγάνη

Μπορεί η ελληνική οικονομία να «βρίσκεται σε τροχιά σταθεροποίησης», σύμφωνα με την ενδιάμεση νομισματική έκθεση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας, κ. Γιώργου Προβόπουλου, ωστόσο αυτή η σταθεροποίηση προϋποθέτει τουλάχιστον επτά... σταθερές, οι οποίες προφανώς ακόμα δεν υπάρχουν.

Γι’ αυτό, ο κ. Προβόπουλος χτυπά επτά «καμπανάκια» που αφορούν αντίστοιχους κινδύνους αποσταθεροποίησης της ελληνικής οικονομίας. 

Αυτά αφορούν:

• στη συνεχιζόμενη πτώση της καταναλωτικής ζήτησης
• το συνεχιζόμενο αρνητικό πληθωρισμό
• την αργή αναδιάρθρωση των ελληνικών επιχειρήσεων
• την αβέβαιη αποκατάσταση της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων και την υλοποίηση του επενδυτικού ενδιαφέροντος των πολυεθνικών
• την ανάκαμψη της αγοράς ακινήτων που συνεχώς αναβάλλεται
• τη χαμηλή διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα της εγχώριας οικονομίας
• την μη – υποκατάσταση των εισαγωγών και τη μη – διατηρήσιμη άνοδο των εξαγωγών.

Πιο συγκεκριμένα:

1. Ανεπιθύμητη η συνεχιζόμενη πτώση της ζήτησης
Αν και ο κ. Προβόπουλος σημειώνει θετικά την ύπαρξη αρνητικού πληθωρισμού για το 2013 χάρη στην πτώση της ζήτησης, δεν θεωρεί επιθυμητή της συνέχιση της τελευταίας.
Αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση: «Για πρώτη φορά εδώ και πάνω από 45 έτη καταγράφεται το 2013 αρνητικός πληθωρισμός. Η εξέλιξη αυτή υποδηλώνει ότι οι τιμές ανταποκρίνονται πλέον στον περιορισμό της ζήτησης και του κόστους εργασίας και οδηγεί σε βελτίωση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος». «Ωστόσο δεν είναι επιθυμητή η συνέχιση της με την ίδια ένταση για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθώς εντείνει την αβεβαιότητα στην οικονομία και στις επιχειρηματικές προσδοκίες και επιδεινώνει τη δυναμική του δημοσίου χρέους». 

Καθοριστικός παράγοντας για την πτώση της ζήτησης είναι η μείωση του μοναδιαίου κόστους εργασίας. Σύμφωνα με τον κ. Προβόπουλο, «ο στόχος του 2ου Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής για μείωση του κόστους ανά μονάδα προϊόντος την τριετία 2012 – 14 κατά 15% αναμένεται να υπερκαλυφτεί κατά πολύ, καθώς η σωρευτική μείωση στην εν λόγω τριετία εκτιμάται ότι θα φτάσει το 21,7%»...

2. Επικίνδυνος ο αρνητικός πληθωρισμός αν διαρκέσει πολύ

Ανάλογο καμπανάκι χτυπά ο κ. Προβόπουλος και για τις συνέπειες του αρνητικού πληθωρισμού στις επενδύσεις και το κόστος του δανεισμού.

Αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ενδιάμεση νομισματική έκθεση της ΤτΕ ότι: «Ο αρνητικός πληθωρισμός αναμένεται να έχει θετική επίδραση στο πραγματικό εισόδημα και την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών όπως επίσης και στην ανταγωνιστικότητα τιμών της οικονομίας, ιδιαίτερα στον εξαγωγικό τομέα και στον τουρισμό. Ο κίνδυνος που ενέχει όμως είναι ότι, αν διατηρηθεί για μεγάλο διάστημα, μπορεί να εδραιώσει προσδοκίες οι οποίες επηρεάζουν αρνητικά τις επενδύσεις και την πραγματική οικονομία γενικότερα, καθόσον περιορίζουν τα περιθώρια κέρδους των επιχειρήσεων και αυξάνουν το πραγματικό κόστος δανεισμού».

3. Με αργούς ρυθμούς η αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων

Τα προβλήματα δεν εντοπίζονται σύμφωνα με τον κ. Προβόπουλο μόνο από την πλευρά της ζήτησης, αλλά και από την πλευρά της προσφοράς. 

Στην έκθεση αναφέρεται ότι: «Η αναδιάρθρωση της οικονομίας από πλευράς προσφοράς προχωρεί με αργούς ρυθμούς». Και αυτό γιατί «το εννεάμηνο του 2013 (σ.σ Ιανουάριος – Σεπτέμβριος) η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία της εγχώριας οικονομίας σε σταθερές τιμές υποχώρησε με ετήσιο ρυθμό 3,9% και το ακαθάριστο λειτουργικό πλεόνασμα των επιχειρήσεων σε τρέχουσες τιμές μειώθηκε κατά 3,1% έναντι του αντίστοιχου διαστήματος του 2012. Η πτώση της οικονομικής δραστηριότητας ήταν εντονότερη στον τομέα των κατασκευών και στον τριτογενή τομέα και ηπιότερη στον πρωτογενή τομέα και στη βιομηχανία.»

4. Αβέβαιη ακόμη η αποκατάσταση της χρηματοδότησης και η υλοποίηση των επενδυτικών προθέσεων των πολυεθνικών

Ο κ. Προβόπουλος αναφέρει τρεις συγκεκριμένες αβεβαιότητες που υπάρχουν το 2014: «Οι εξελίξεις το 2014 υπόκεινται σε αβεβαιότητες σχετικά με: Πρώτον, τη συνέχιση της προσπάθειας για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, δεύτερον, τη σταδιακή αποκατάσταση της χρηματοδότησης της οικονομίας και, τρίτον, την υλοποίηση των προθέσεων των πολυεθνικών επιχειρήσεων για παραγωγικές επενδύσεις στην Ελλάδα».

5. Υπό συνεχή αναστολή η ανάκαμψη της ελληνικής αγοράς ακινήτων
Και η αγορά ακινήτων αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας, σύμφωνα με τον διοικητή της ΤτΕ. Γράφει χαρακτηριστικά: 

«Πάντως παραμένουν ακόμη σημαντικοί παράγοντες που αναστέλλουν τη μεσοπρόθεσμη ανάκαμψη της δραστηριότητας στην ελληνική αγορά ακινήτων, αναβάλλουν τις άμεσες επενδύσεις σε ακίνητα και κρατούν τη ζήτηση σε ιδιαιτέρως χαμηλά επίπεδα. Ανοιχτά ζητήματα όπως η οριστικοποίηση του ενιαίου φόρου ακινήτων, η μείωση του φόρου μεταβίβασης, η προσαρμογή των αντικειμενικών αξιών στα πραγματικά επίπεδα της αγοράς και η απελευθέρωση των επαγγελματικών μισθώσεων , αλλά και η συνεχιζόμενη αβεβαιότητα σε σχέση με τη λήψη επιπρόσθετων μη προσδιορισμένων μέτρων για την κάλυψη πιθανού δημοσιονομικού κενού , σε συνδυασμό με τις προσδοκίες των επενδυτών για περαιτέρω υποχώρηση των τιμών και τους περιορισμούς από την πλευρά της χρηματοδότησης, αναστέλλουν τις αποφάσεις για την ανάληψη νέων σημαντικών επενδυτικών πρωτοβουλιών».

6. Σταθερά στις τελευταίες θέσεις μεταξύ των ανεπτυγμένων οικονομιών η Ελλάδα στη διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα

Ο διοικητής της ΤτΕ υπενθυμίζει τη σημασία της διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας, στην οποία υπολείπεται δραματικά ακόμα η ελληνική οικονομία. Στην εν λόγω έκθεση γράφει: 

«Η σημαντική υποχώρηση του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος τα τελευταία χρόνια έχει ως αποτέλεσμα να έχει πλέον ανακτηθεί η απώλεια της ανταγωνιστικότητας κόστους που σημειώθηκε μεταξύ 2001-2009. Ωστόσο, αν η σταθμισμένη συναλλαγματική ισοτιμία αποπληθωριστεί με βάση τους δείκτες τους δείκτες τιμών καταναλωτή, η απολεσθείσα ανταγωνιστικότητα δεν έχει ακόμη ανακτηθεί πλήρως. Η διαφορά αυτή αποδίδεται στο γεγονός ότι οι τιμές έχουν υποχωρήσει λιγότερο από ο,τι το κόστος εργασίας, καθώς οι επιχειρήσεις επηρεάστηκαν δυσμενώς από αυξήσεις στο κόστος της ενέργειας και από την άνοδο της έμμεσης φορολογίας , αλλά και λόγω των στρεβλώσεων που χαρακτηρίζουν την εγχώρια αγορά προϊόντων. Στον τομέα της διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας, η οποία είναι ενδεχομένως και ουσιαστικότερη, Η Ελλάδα συνεχίζει να κατατάσσεται στις χαμηλότερες θέσεις μεταξύ των ανεπτυγμένων οικονομιών σύμφωνα με τις διεθνείς αξιολογήσεις.»

7. Ζητούμενη ακόμα η υποκατάσταση των εισαγομένων από εγχωρίως παραγόμενα προϊόντα και η διατηρήσιμη άνοδος των εξαγωγών

Και με το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών που φέτος αναμένεται πλεονασματικό, τι γίνεται; Ο κ. Προβόπουλος σημειώνει το εξής:

«Το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αναμένεται να προσεγγίσει το 1% του ΑΕΠ το τρέχον έτος, ενώ για το 2014 θα κυμανθεί γύρω στο 2%. Ο βαθμός στον οποίο θα επαληθευτούν οι προβλέψεις αυτές εξαρτάται από την έκταση στην οποία θα αντιμετωπιστούν με αποτελεσματικό τρόπο συγκυριακά προβλήματα όπως η αδυναμία πρόσβασης των εξαγωγικών επιχειρήσεων σε χρηματοδότηση και η προσέλκυση τουριστών από νέες αγορές όπως της Ιαπωνίας και της Κίνας από τις οποίες ακόμη έρχεται μικρός αριθμός επισκεπτών. Όμως η πορεία του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών τα επόμενα χρόνια θα εξαρτηθεί κυρίως από την έκταση της υποκατάστασης των εισαγομένων από εγχωρίως παραγόμενα, αλλά και από το κατά πόσο ν η άνοδος των εξαγωγών είναι διατηρήσιμη. Αυτό εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την επιτυχία της αντιμετώπισης χρόνιων αδυναμιών, όπως το χαμηλό τεχνολογικό περιεχόμενο των εξαγωγών και η έλλειψη εθνικής στρατηγικής για την προώθηση προϊόντων εθνικής ετικέτας».