Eurobank: Η αξιολόγηση και η πρόοδος στις αποκρατικοποιήσεις οι πρώτες θετικές ενδείξεις

Δύο είναι οι βασικές θετικές εξελίξεις που μέχρι στιγμής επιτρέπουν αισιοδοξία για την βελτίωση της αξιοπιστίας της ελληνικής οικονομίας και την ενίσχυση των αναπτυξιακών προοπτικών της, όπως αναφέρει η Eurobank στην τακτική της έκθεση "7 ημέρες οικονομία".

Η πρώτη εξέλιξη σχετίζεται με την ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης με την τρόικα που θα τερματιστεί με τη ψήφιση του σχετικού νομοσχεδίου από το ελληνικό κοινοβούλιο ενώ η δεύτερη σχετίζεται με την υλοποίηση των προγραμματισμένων αποκρατικοποιήσεων από το Ταμείο αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου.

Όσον αφορά την πρώτη θετική εξέλιξη, η κυβέρνηση αναμένεται ότι την Πέμπτη 25 Απριλίου 2013 θα καταθέσει το πολυνομοσχέδιο που θα περιλαμβάνει όλες εκείνες τις μεταρρυθμίσεις που συμφωνήθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα με την τρόικα. Η ψήφιση του συγκεκριμένου νομοσχεδίου από το Κοινοβούλιο θα οδηγήσει στην έγκριση της εκταμίευσης της δόσης των €8,8 δισ. στο Eurogroup της 14 Μαίου 2013. Η Eurobank δεν αποκλείει η δόση των €2,8 δισ. να εγκριθεί (και συνεπώς να εκταμιευθεί) ξεχωριστά κατά τη συνεδρίαση του Euro Working Group της 29ης Απριλίου 2013. Σε κάθε περίπτωση η τράπεζα θεωρεί πως η επιτυχής ολοκλήρωση της συγκεκριμένης αξιολόγησης αποτελεί ένα από τα σημεία αναφοράς στην εφαρμογή του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης. 

Η κυβέρνηση για πρώτη φορά «άγγιξε» το θέμα της διαχείρισης του προσωπικού του Δημοσίου Τομέα μη διστάζοντας να προχωρήσει ακόμη και σε απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων που δεν πληρούν τα απαραίτητα κριτήρια για να παραμείνουν στις θέσεις τους. 

Όπως υπενθυμίζεται, η τελική απόφαση περιλαμβάνει την υποχρεωτική αποχώρηση 15.000 δημοσίων υπαλλήλων μέχρι το τέλος του 2014 εκ των οποίων οι 4.000 θα αποχωρήσουν μέχρι το τέλος του 2013. Οι αποχωρήσαντες δημόσιοι υπάλληλοι θα αντικατασταθούν με ισάριθμους νεοπροσληφθέντες. Θεωρούμε ότι η ολοκλήρωση του συγκεκριμένου θέματος θα συμβάλλει σημαντικά στη βελτίωση της αξιοπιστίας της χώρας. Η αντικατάσταση των αποχωρούντων δημοσίων υπαλλήλων με ισάριθμους νεοπροσλαμβανόμενους μόνο ως θετική έκπληξη μπορεί να χαρακτηριστεί, με δεδομένο φυσικά ότι οι νέοι υπάλληλοι θα καλύψουν θέσεις σε υπηρεσίες που έχουν πραγματικές ελλείψεις σε προσωπικό.

Η δεύτερη θετική εξέλιξη αφορά την πρόοδο του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων με δεδομένο ότι θα ολοκληρωθεί αύριο η ιδιωτικοποίηση του 33% του ΟΠΑΠ (και την παραχώρηση της διοίκησης). Μια προσφορά από τις συνολικά δύο τις τελικής φάσης του διαγωνισμού κρίθηκε ως έγκυρη από το ΤΑΙΠΕΔ. Βέβαια το τίμημα της συγκεκριμένης προσφοράς είναι χαμηλότερο από την αποτίμηση του 33% του ΟΠΑΠ κατά περίπου 9% και στην παρούσα φάση το ΤΑΙΠΕΔ είναι σε διαπραγματεύσεις με τον υποψήφιο επενδυτή για τη βελτίωση του τελικού τιμήματος. Η Eurobank αναμένει ότι η συγκεκριμένη αποκρατικοποίηση θα ολοκληρωθεί καθώς η διαφορά στην τελική τιμή που χωρίζει τις δύο πλευρές είναι σχετικά μικρή. 

Σημειώστε ότι μέχρι το τέλος Απριλίου 2013 αναμένεται να κατατεθούν οι δεσμευτικές προσφορές για την πώληση των ΔΕΠΑ-ΔΕΣΦΑ. Τα συνολικά έσοδα από την πώληση ΔΕΠΑ-ΔΕΣΦΑ και ΟΠΑΠ, με δεδομένο ότι θα εξελιχθούν ομαλά οι σχετικές διαδικασίες, αναμένονται σε €2,3 δισ. Αναμένουμε ότι η επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου μαζί με τα έσοδα από την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου θα επιτρέψουν την συγκέντρωση των προβλεπόμενων στο 2ο Πρόγραμμα Σταθεροποίησης €2,6 δισ. για το 2013. Δε θα πρέπει να παραβλέπουμε φυσικά και την συμβολή των αποκρατικοποιήσεων στην ενίσχυση των αναπτυξιακών προοπτικών της ελληνικής οικονομίας μεσοπρόθεσμα.

Οι αγορές αξιολογούν θετικά τις παραπάνω εξελίξεις. Τα περιθώρια αποδόσεων των 10-ετών ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου έναντι των αντίστοιχων γερμανικών τίτλων έχουν σταθεροποιηθεί την τελευταία εβδομάδα κοντά στις 1000 μ.β. , μετά το υψηλό των 1157,2 μ.β. που σημειώθηκε στις 27 Μαρτίου 2013. Την 23η Απριλίου 2013 το περιθώριο των ελληνικών 10ετών ομολόγων ήταν στις 1006,7 μ.β. μειωμένο κατά 1 μ.β. ή -0,1% σε εβδομαδιαία βάση.

Σημαντική υστέρηση στα έσοδα επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2013

Σύμφωνα με τα τελικά στοιχεία της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2013, το ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού σε τροποποιημένη ταμειακή βάση ήταν ελλειμματικό κατά €1,4 δισ., μειωμένο σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο κατά -81,2%. Σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ2013-16) το ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού ήταν μειωμένο κατά -67,6%. Το πρωτογενές ισοζύγιο της κεντρικής κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2013 ήταν πλεονασματικό και διαμορφώθηκε στα €0,5 δις μειωμένο κατά -252,1% σε ετήσια βάση και κατά -137,5% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16.

Οι συγκεκριμένες επιδόσεις αν και φαίνονται θετικές εκ πρώτης όψεως επισκιάζονται από το γεγονός ότι η κυβέρνηση χρησιμοποιεί για άλλη μια φορά τις μη-διατηρήσιμες πρακτικές μείωσης:

• των επιστροφών φόρων (μειωμένες κατά -68,7% σε σχέση με τον μηνιαίο στόχο του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-16 (ΜΠΔΣ 2013-16)),
• των δαπανών του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) (μειωμένες κατά -57,6% σε σχέση με τον αντίστοιχο μηνιαίο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16),
• των πρωτογενών δαπανών (μειωμένες κατά -8,9% σε σχέση με τον αντίστοιχο μηνιαίο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16). 

Με αυτό τον τρόπο επικαλύπτει την σημαντική υστέρηση εσόδων (μείωση ΦΠΑ και φόρων κατανάλωσης κατά -6,0% και -15,6% σε σχέση με τους αντίστοιχους στόχους του ΜΠΔΣ 2013-16) για το πρώτο τρίμηνο του έτους. Η υστέρηση των εσόδων δεν μπορεί να καλυφθεί αφού κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια του έτους τόσο οι επιστροφές φόρων θα πρέπει να καλυφθούν  όσο και οι πρωτογενείς δαπάνες και οι δαπάνες ΠΔΕ. Μόνο η ενίσχυση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού, η αντιμετώπιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το Δημόσιο (όπως αυτή που προωθείται μετά την τελευταία αξιολόγηση από την τρόικα) μπορούν να συμβάλλουν βραχυπρόθεσμα στην ενίσχυση των εσόδων. Μεσοπρόθεσμα και με δεδομένο ότι η φοροδοτική ικανότητα των πολιτών έχει εξαντληθεί μόνο η ενίσχυση των αναπτυξιακών προοπτικών της χώρας μπορεί να συμβάλει στην βελτίωση των φορολογικών εσόδων.

Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με τα τελικά στοιχεία για την Εκτέλεση του Προϋπολογισμού την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2013, τα καθαρά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε €10,7 δισ. μειωμένα κατά  -6,3% σε ετήσια βάση. Σε σύγκριση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16 τα καθαρά έσοδα εμφανίζονται αυξημένα κατά 1,5%. Οι επιστροφές φόρων για τη συγκεκριμένη περίοδο ήταν μειωμένες τόσο σε ετήσια βάση κατά -58,9% όσο και σε σχέση με τον αντίστοιχο μηνιαίο στόχο του ΜΠΔΣ2013-16 κατά -68,7%. Αν υποθέσουμε ότι οι επιστροφές φόρων ήταν ίσες με τον στόχο ΜΠΔΣ2013-16 τότε η μείωση των καθαρών εσόδων θα ανερχόταν σε –10,7% σε ετήσια βάση. Όπως έχουμε γράψει και παραπάνω η συγκεκριμένη πρακτική έχει μόνο προσωρινά οφέλη. Οι μειωμένες επιστροφές τόκων τους τρεις πρώτους μήνες του έτους απλά αυξάνουν το ποσό που πρέπει να επιστραφεί τους υπόλοιπους δέκα μήνες.

Σύμφωνα με την σχετική ανακοίνωση του Υπουργείου Οικονομικών, την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2013, τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος, τα έσοδα από τους φόρους περιουσίας είναι αυξημένα σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16 κατά 2,3% και 16,6% αντίστοιχα. Αντίθετα, μείωση παρουσιάζεται στα έσοδα από τον ΦΠΑ (-15,4% σε ετήσια βάση και -6,0% σε σχέση με τον στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16).

Οι συγκεκριμένες επιδόσεις αποδίδονται κυρίως στη μείωση της οικονομικής δραστηριότητας εξαιτίας της συνεχιζόμενης ύφεσης, των αυξημένων φορολογικών συντελεστών αλλά και των αδυναμιών του φοροεισπρακτικού μηχανισμού. Σε αυτό το σημείο θεωρούμε ως θετική πρωτοβουλία την προσπάθεια της κυβέρνησης να θέσει ως θέματα στην επόμενη αξιολόγηση από την τρόικα την μείωση του ΦΠΑ στον κλάδο της εστίασης και την μείωση του ειδικού φόρου στα καύσιμα με δεδομένο ότι α) δε θα επηρεαστούν σημαντικά τα έσοδα και το έλλειμμα του 2013 αλλά και β) θα έχουν ληφθεί αξιόλογα μέτρα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της φοροδιαφυγής και του λαθρεμπορίου καυσίμων.

Τα έσοδα του ΠΔΕ αυξήθηκαν κατά 16,5% σε ετήσια βάση. Αυξήθηκαν κατά 76,8% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16  εξαιτίας των αυξημένων εισροών από την  Ε.Ε. για αιτήσεις πληρωμών που είχαν υποβληθεί στο τέλος του 2012.

Από την άλλη πλευρά, οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού για την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2013 ανήλθαν σε €13,2 δισ. μειωμένες κατά -32,7% σε ετήσια βάση και -8,2% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16. Αντίστοιχα, οι πρωτογενείς δαπάνες ήταν €11,2 δισ. μειωμένες κατά -11,1% σε ετήσια βάση αλλά και -8,9% σε σχέση με τον αντίστοιχο μηνιαίο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16. 

Για μερικές κατηγορίες δαπανών η μείωση σε σχέση με τον στόχο του Προϋπολογισμού του 2013 δεν είναι δυνατόν να διατηρηθεί. Οι δαπάνες για ασφάλιση, περίθαλψη και κοινωνική προστασία είναι μειωμένες κατά -24,1% σε ετήσια βάση και κατά -22,8% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του Προϋπολογισμού 2013. Με δεδομένο ότι οι συγκεκριμένες δαπάνες περιλαμβάνουν κατά κύριο λόγο επιχορηγήσεις ασφαλιστικών ταμείων είναι απορίας άξιο γιατί εμφανίζεται η συγκεκριμένη μείωση για την περίοδο Ιανουαρίου – Μαρτίου 2013, ενώ αυτές είχαν προϋπολογισθεί στα €4,8 δισ.

Οι δαπάνες για τόκους ήταν μειωμένες κατά -73,0% σε ετήσια βάση εξαιτίας της εφαρμογής του PSI τον Μάρτιο του 2012 και του ότι οι τόκοι των νέων ομολόγων που εκδόθηκαν τότε, πληρώνονται κάθε Φεβρουάριο ξεκινώντας από τον Φεβρουάριο του 2013. Οι δαπάνες για τόκους της περιόδου Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2013 εμφανίζουν πολύ μικρή αύξηση (1,5%) σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ2013-16.

Οι δαπάνες του ΠΔΕ μειώθηκαν κατά  -1,8% σε ετήσια βάση και κατά -57,6% σε σχέση  με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ2013-16. Ουσιαστικά εδώ έχουμε μια ακόμη επανάληψη της συνηθισμένης πρακτικής μείωσης των δαπανών του ΠΔΕ. Η συνέχιση της συγκεκριμένης πρακτικής δυσχεραίνει τις συνθήκες ρευστότητας στην ελληνική οικονομία.

Το έλλειμμα του 2012 εμφανίζεται σημαντικά μειωμένο, στο -6% αντί στόχου -6,6% του ΑΕΠ στον Προϋπολογισμό 2013 

Σύμφωνα με την πρόσφατη ανακοίνωση της Eurostat στα πλαίσια της Διαδικασίας Υπερβολικού Ελλείμματος , το έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης το 2012 για την Ελλάδα, χωρίς την στήριξη χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, ανερχόταν σε -6,0% του ΑΕΠ σημαντικά μειωμένο σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του Προϋπολογισμού του 2013. Υπενθυμίζουμε εδώ ότι ο στόχος του Προϋπολογισμού του 2013 ήταν για έλλειμμα -6,6% του ΑΕΠ για το 2012. Η συγκεκριμένη μείωση οφείλεται κυρίως σε καλύτερη διαχείριση από την πλευρά των δαπανών του προϋπολογισμού. Το πρωτογενές έλλειμμα του 2012 διαμορφώνεται σε -1,0% αντί στόχου -1,2%  του ΑΕΠ στον Προϋπολογισμό του 2013. Με δεδομένο ότι το έλλειμμα θα παραμείνει στο επίπεδο της 1ης Ανακοίνωσης της Διαδικασίας Υπερβολικού Ελλείμματος και δεν θα αλλάξει στην 2η Ανακοίνωση (1η Οκτωβρίου 2013), τότε η επίτευξη ελλείμματος -6,0% του ΑΕΠ για το 2012 αποτελεί μια σημαντική επιτυχία της κυβέρνησης και θέτει τις βάσεις για βελτίωση του δημοσιονομικού ισοζυγίου για το 2013 και το 2014.

Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση της Eurostat, το ελληνικό δημοσιονομικό έλλειμμα για το 2012, συμπεριλαμβανομένης της στήριξης των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, κατατάσσεται στην δεύτερη θέση  τόσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και της Ευρωζώνης με πρώτη την Ισπανία (-10,6%) και τρίτη την Ιρλανδία (-7,6%). 

Χωρίς την στήριξη των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, το ελληνικό δημοσιονομικό έλλειμμα για το 2012 κατατάσσεται στην τρίτη θέση (-6,0%) με πρώτη την Ιρλανδία (-8,6%) και δεύτερη την Ισπανία (-7,1%). 

Σημειώστε ότι πλέον τα στατιστικά στοιχεία της Eurostat περιλαμβάνουν όλες εκείνες τις δράσεις που ανέλαβαν οι κυβερνήσεις των χωρών μελών για την ενίσχυση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων τους .

Το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης για το 2012 σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat ανέρχεται σε 156,9% του ΑΕΠ σημαντικά χαμηλότερο από τον αντίστοιχο στόχο του Προϋπολογισμού του 2013 εξαιτίας της εφαρμογής του προγράμματος επαναγοράς χρέους και των υπολοίπων μέτρων που αποφασίστηκαν στο Eurogroup στις 26 Νοεμβρίου 2012. Η εκτίμηση για το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης στην τελευταία αναθεώρηση του 20υ Προγράμματος Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας ήταν 157,5% του ΑΕΠ. Το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης της Ελλάδας για το 2012 είναι το υψηλότερο μεταξύ των χωρών της ΕΕ και της Ευρωζώνης με δεύτερη την Ιταλία (127,0% του ΑΕΠ) και Τρίτη την Ιρλανδία (117,06% του ΑΕΠ).