Alpha Bank: Αργά αλλά σταθερά η ανάκαμψη των συνθηκών ρευστότητας

«Συνεχίζεται, με αργό αλλά σταθερό τρόπο, η σταδιακή βελτίωση των συνθηκών ρευστότητας στην ελληνική οικονομία» σημειώνει στο εβδομαδιαίο δελτίο της η Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank.

«Η αποκατάσταση της ομαλότητας στο χρηματοοικονομικό σύστημα της χώρας αναμένεται να ενισχυθεί μετά τις αποφάσεις του Eurogroup της 26ης Νοεμβρίου 2012 για την επαναλειτουργία του 2ου Προγράμματος Προσαρμογής και Χρηματοδοτικής Ενίσχυσης της Ελληνικής Οικονομίας, την καταβολή των δόσεων που είχαν διακοπεί από τον Ιούνιο του 2012 και την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών έως τον Απρίλιο του 2013. Ήδη, η ομαλοποίηση της κατάστασης στο ελληνικό χρηματοοικονομικό σύστημα έχει αρχίσει διστακτικά με την επιστροφή των καταθέσεων από τον Ιούλιο του 2012 και κυρίως με την δραστική αναδιάρθρωση και συγκέντρωση των χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων στο 2ο 6μηνο του 2012» αναφέρει η Alpha και συνεχίζει:

«Ειδικότερα, οι συνολικές καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα στα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα σημείωσαν περαιτέρω μικρή άνοδο τον Οκτ.΄12, με αποτέλεσμα να ανέλθουν στα € 155,2 δις, από € 154,2 δις τον Σεπτ.΄12 και έναντι € 150,5 δις τον Ιούν.’12.

Συνολικά, ωστόσο, οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα τον Οκτ.΄12 ήταν σημαντικά μειωμένες κατά € 18,9 δις έναντι του Δεκ.2011 και κατά € 82,6 δις έναντι του ιστορικά υψηλού τους επιπέδου των € 237,8 δις τον Σεπτ. 2009 (Πίνακας 1).

Επίσης, σύμφωνα με την Έκθεση της Τραπέζης της Ελλάδος για τη Νομισματική Πολιτική του Νοεμβρίου 2012, ο λόγος των τραπεζικών δανείων σε καθυστέρηση προς το σύνολο των δανείων ανήλθε στο 18,7% στο τέλος του 1ου 3μήνου του 2012, ενώ υπάρχουν ενδείξεις ότι η επιδείνωση της ποιότητας των δανείων συνεχίζεται. Επίσης, η πιστοληπτική ικανότητα των οικονομικών μονάδων στον ιδιωτικό τομέα μειώνεται ουσιαστικά όσο η ύφεση επιδεινώνεται.

Έναντι των ανωτέρω, ο ρυθμός μεταβολής της τραπεζικής χρηματοδότησης προς τον ιδιωτικό τομέα (επιχειρήσεις, ελεύθεροι επαγγελματίες και νοικοκυριά) ήταν και πάλι αρνητικός τον Οκτ.’12 και διαμορφώθηκε στο -4,8%% σε ετήσια βάση, έναντι πτώσης του κατά -4,5% τον Σεπτ.’12, -4,8% τον Αύγ.’12 και -2,2% τον Οκτ.’11. Η καθαρή ροή της χρηματοδότησης προς τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα ήταν και πάλι αρνητική κατά € 1,04 δισ. τον Οκτ.’12 από αρνητική ροή € 468 εκατ. τον Σεπτ.’12.

Μάλιστα, όπως τονίζεται και στην Έκθεση της Τραπέζης της Ελλάδος (Νοέμβριος 2012), η μηνιαία καθαρή ροή τραπεζικής χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά είναι συστηματικά αρνητική εδώ και πολλούς μήνες.

Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι, η μεγάλη πτώση των καταθέσεων των τραπεζών στο 10μηνο Ιαν.-Οκτ.’2012 αλλά ιδιαιτέρως στην περίοδο Σεπτ.’2009-Οκτ.’2012 δεν αντανακλάται στο σύνολό της σε αντίστοιχη μείωση των τραπεζικών πιστώσεων.

Όπως φαίνεται στον Πίνακα 1, ενώ οι καταθέσεις μειώθηκαν κατά € 82,6 δις έναντι του Σεπτ.’2009, οι χορηγήσεις των τραπεζών (πριν τις διαγραφές) στην ίδια περίοδο μειώθηκαν μόνο κατά € 14,8 δις. Αυτό έγινε δυνατό λόγω της κάλυψης των συνεπαγόμενων χρηματοδοτικών ανοιγμάτων των τραπεζών από την ΕΚΤ και την ΤτΕλλάδος.

Ωστόσο, η μεγάλη μείωση των καταθέσεων και η μεγάλη στενότητα ρευστότητας (παρά τη σημαντική χρηματοδοτική ενίσχυση που παρέχεται από την ΕΚΤ και την Τράπεζα της Ελλάδος), σε συνδυασμό με την ταχεία αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και την μείωση της πιστοληπτικής ικανότητας των επιχειρήσεων που προκύπτουν λόγω της εμβάθυνσης της ύφεσης στην οικονομία, έχουν επηρεάσει αναπόφευκτα και τη δυνατότητα των τραπεζών να συνεχίσουν την πιστωτική τους επέκταση στα επίπεδα που βρισκόταν πριν από τη δημοσιονομική εκτροπή του 2009 και την κρίση δημοσίου χρέους στην Ελλάδα το 2010.

Αυτή ακριβώς την δραστικά περιορισμένη δυνατότητα των τραπεζών να χρηματοδοτούν τον ιδιωτικό τομέα αντικατοπτρίζουν οι έρευνες της Τραπέζης της Ελλάδος και άλλων οργανισμών, σύμφωνα με τις οποίες εκτός από τη μειωμένη ζήτηση για δάνεια εκ μέρους των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών, η πτώση της πιστωτικής επέκτασης των τραπεζών προσδιορίζεται επίσης και από παράγοντες προσφοράς δανείων. Ειδικότερα, οι έρευνες δείχνουν ότι και οι όροι της προσφοράς δανείων από τις τράπεζες έχουν γίνει πολύ περισσότερο αυστηροί, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του 2012. Ως αποτέλεσμα, το ποσοστό των αιτήσεων για δανειοδότηση που πράγματι εγκρίνονται έχει μειωθεί σημαντικά στα τελευταία δύο χρόνια . Επίσης, ο περιορισμός της ρευστότητας των τραπεζών και η μείωση της πιστοληπτικής ικανότητας των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών αντικατοπτρίζεται από τα ευρήματα των ερευνών σύμφωνα με τα οποία πολλές επιχειρήσεις θεωρούν ότι οι Τράπεζες δεν ικανοποιούν το σύνολο των αναγκών τους για χρηματοδότηση, ενώ προβλήματα χρηματοδότησης φαίνεται να αντιμετωπίζουν ακόμη και εξαγωγικοί κλάδοι και επιχειρήσεις της χώρας.

Όλα αυτά είναι το αναπόφευκτο αποτέλεσμα της μεγάλης μείωσης των καταθέσεων (Πίνακας 1) αλλά και της δραστικής περικοπής των ιδίων κεφαλαίων των τραπεζών λόγω της συμμετοχής τους στην ανταλλαγή των ομολόγων του ελληνικού δημοσίου που είχαν στην κατοχή τους, με απώλεια – διαγραφή άνω του 70% της αξίας αυτών των ομολόγων. Οι επιπτώσεις στη χρηματοδότηση των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων θα ήταν πολύ μεγαλύτερη αν δεν υπήρχε η σημαντική χρηματοδοτική ενίσχυση από την ΕΚΤ και από την Τράπεζα της Ελλάδος.

Όπως ήδη τονίστηκε, αυτές οι εξαιρετικά δυσμενείς εξελίξεις στο χρηματοοικονομικό σύστημα της χώρας ήταν αποτέλεσμα της δημοσιονομικής εκτροπής και της συνεπαγόμενης κρίσης δημοσίου χρέους και, επιπλέον, αποτέλεσμα ατυχών πολιτικών διεργασιών, ιδιαίτερα στην περίοδο Σεπτεμβρίου 2011 – Νοεμβρίου 2012. Οι τράπεζες ανταποκρίθηκαν επιτυχώς στις αντιξοότητες. Στο πλαίσιο αυτό, χρησιμοποίησαν κάθε δυνατότητα που τους έδιναν η ΕΚΤ και η Τράπεζα της Ελλάδος, με χρήση παντός είδους ενεχύρου που μπορούσαν να συγκεντρώσουν, για να αντλήσουν ρευστότητα και να περιορίσουν κατά το δυνατό τη ζημιά από την προαναφερθείσα μεγάλη μείωση της ρευστότητας που σε μεγάλο βαθμό επιβλήθηκε στη χώρα. Παρά τις καταβληθείσες προσπάθειες, πάντως, η μετ’ εμποδίων λειτουργία του ελληνικού χρηματοοικονομικού συστήματος και η συνεπαγόμενη περιορισμένη ρευστότητα συνέβαλε ουσιαστικά στην εμβάθυνση της ύφεσης στην ελληνική οικονομία το 2011 και το 2012.

Αντίθετα, η διαφαινόμενη αποκατάσταση της ομαλότητας στο ελληνικό χρηματοοικονομικό σύστημα το 2013 αναμένεται να συμβάλλει αποφασιστικά στην έγκαιρη ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας από το 2ο 6μηνο του 2013 και σε επίτευξη ικανοποιητικών ρυθμών ανάπτυξης από το 2014 και μετά.

Επιπλέον, ουσιαστική ένδειξη για την έναρξη της διαδικασίας ομαλοποίησης της λειτουργίας της ελληνικής οικονομίας αποτελεί και η εντυπωσιακή βελτίωση του οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα τον Νοέμβριο του 2012, με το γενικό δείκτη του ΙΟΒΕ να ανέρχεται στις 79,0 μονάδες (υψηλότερη τιμή των τελευταίων 20 μηνών) τον Νοέμ.’12, από 75,8 μον. τον Οκτ.’12, 77,0 μον. τον Αύγ.’12, 74,1 μον. τον Ιούν.12 και 74,0 μον. τον Νοέμ.’11. Η βελτίωση του δείκτη οικονομικού κλίματος και της καταναλωτικής και επιχειρηματικής εμπιστοσύνης για τις εξελίξεις στην οικονομία θα λάβουν μεγαλύτερες διαστάσεις όταν εξαλειφθεί και η εναπομένουσα αβεβαιότητα όσον αφορά την καταβολή των δόσεων των € 34,5 δις μετά τις 13 Δεκεμβρίου 2012 και των € 9,3 δις στο 1ο 3μηνο του 2013».