Προειδοποίηση ΔΝΤ για κίνδυνο έκρηξης χρέους στην Ευρώπη έως το 2040 - Οι λόγοι

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ 14:30

Για τον κίνδυνο "έκρηξης" του δημόσιου χρέους στην Ευρώπη, μέσα στην επόμενη 15ετία, προειδοποιεί το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο σε έκθεσή του (How Can Europe Pay for Things That It Cannot Afford?), λόγω των αυξημένων αναγκών για δαπάνες και του υψηλότερου κόστους δανεισμού. 

Όπως τονίζει συγκεκριμένα το ΔΝΤ, η Ευρώπη αντιμετωπίζει τρομακτικές δημοσιονομικές πιέσεις από νέες προτεραιότητες (όπως είναι η άμυνα και η ενεργειακή ασφάλεια), το κλιμακούμενο κόστος της γήρανσης του πληθυσμού (συντάξεις και υγειονομική περίθαλψη) και την αύξηση του κόστους δανεισμού, υπογραμμίζοντας ότι χωρίς άμεση πολιτική δράση, τα επίπεδα δημόσιου χρέους θα μπορούσαν να εκτιναχθούν τα επόμενα 15 χρόνια. Αυτό, με τη σειρά του, θα μπορούσε να αυξήσει τα επιτόκια, να επιβραδύνει την ήδη υποτονική οικονομική ανάπτυξη και να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη της αγοράς, σημειώνει το ΔΝΤ. 

"Η κληρονομιά των προηγούμενων σοκ εξακολουθεί να είναι μεγάλη, με το δημόσιο χρέος να έχει αυξηθεί απότομα κατά τη διάρκεια της πανδημίας και να παραμένει υψηλό" παρατηρεί το ΔΝΤ, κάνοντας μνεία στο αυξανόμενο κόστος δανεισμού και στην "απειλή" για βασικές δαπάνες που θα χρειαστεί να περιοστούν. Εν τω μεταξύ, η γήρανση του πληθυσμού συνεχίζει να αυξάνει τις δαπάνες για την υγεία και τις συντάξεις, ενώ η επιβράδυνση της προσφοράς εργασίας κινδυνεύει να περιορίσει την ανάπτυξη και τη δυναμική των εσόδων. Οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν επίσης νέες απαιτήσεις, όπως είναι οι αμυντικές δαπάνες, καθώς και το κόστος που σχετίζεται με την ενεργειακή ασφάλεια και την ψηφιοποίηση. 

Εάν δεν τεθεί υπό έλεγο, το δημόσιο χρέος θα βρεθεί σε μη βιώσιμη πορεία, όπως υπογραμμίζει το ΔΝΤ, προβλέποντας ότι το χρέος της μέσης ευρωπαϊκής χώρας θα μπορούσε να φθάσει στο 130% του ΑΕΠ έως το 2040 - περίπου διπλάσιο σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα. Αν, μάλιστα, το χρέος σταθμιστεί με το ΑΕΠ των χωρών, εκτιμάται ότι θα φτάσει στο 155% του ΑΕΠ καθώς κάποιες από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές οικονομίες έχουν τα υψηλότερα ποσοστά χρέους. Η πορεία του χρέους θα μπορούσε να είναι ακόμη δυσμενέστερη, εάν η επιδείνωση της δημοσιονομικής θέσης επιβράδυνε την ήδη αναιμική οικονομική ανάπτυξη και αύξανε περαιτέρω το κόστος δανεισμού.

Οι πιέσεις στις δαπάνες για την υγειονομική περίθαλψη, τις συντάξεις, την Άμυνα και την κλιματική αλλαγή, συνολικά εκτιμάται πως θα αυξήσουν κατά μέσο όρο στις αναπτυγμένες οικονομίες το ύψος των δημόσιων δαπανών κατά περίπου 4,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ έως το 2040, ενώ ειδικά για τις χώρες της Κεντρικής, Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης αναμένεται να αυξηθούν κατά 5,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ.

Η έκθεση σημειώνει πως το συμπέρασμα από την οικονομική βιβλιογραφία είναι ότι το δημόσιο χρέος μειώνει την ανάπτυξη, ιδίως όταν αυτό φτάσει σε υψηλά επίπεδα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το υψηλότερο χρέος μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερα επιτόκια για τα κρατικά ομόλογα, μεταξύ άλλων λόγω της ενίσχυσης των προσδοκιών για πληθωρισμό, γεγονός που δυσχεραίνει τις συνθήκες χρηματοδότησης και απομακρύνει τις παραγωγικές επενδύσεις.

Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε προσδοκίες για υψηλότερους φόρους στο μέλλον, περιορίζοντας τις επενδύσεις ή να δημιουργήσει κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα λόγω έκθεσης των τραπεζών στο δημόσιο χρέος.

Κατά μέσο όρο, οι σχετικές μελέτες διαπιστώνουν ότι μια αύξηση του δείκτη χρέους/ΑΕΠ κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες μειώνει την ετήσια αύξηση του ΑΕΠ κατά περίπου 0,05-0,2 ποσοστιαίες μονάδες, όταν το χρέος υπερβαίνει το 75% του ΑΕΠ.

Λαμβάνοντας αυτό υπόψη, το ΔΝΤ εκτιμά ότι η αύξηση του χρέους, χωρίς τη λήψη διορθωτικών μέτρων, θα μπορούσε να επιβραδύνει τον ετήσιο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ κατά περίπου μισή ποσοστιαία μονάδα έως το 2040, κάτι που είναι σημαντικό δεδομένου του δυνητικού ρυθμού αύξησης περίπου 2% κατά μέσο όρο σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.

Με τη σειρά του, ο χαμηλότερος ρυθμός ανάπτυξης και τα υψηλότερα επιτόκια θα επιδείνωναν τη δυναμική του χρέους και ο μέσος δείκτης χρέους θα έφτανε περίπου το 150% του ΑΕΠ έως το 2040 (ή κοντά στο 190% σταθμισμένο ως προς το ΑΕΠ).

Σύμφωνα με το ΔΝΤ, η Ευρώπη χρειάζεται μια φιλόδοξη πολιτική για την αντιμετώπιση της εκρηκτικής αύξησης του χρέους. που θα περιλαμβάνει τόσο μεταρρυθμίσεις όσο και μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης.

Η πολιτική αυτή θα πρέπει να βασιστεί σε τρεις πυλώνες:

- Πρώτον, μεταρρυθμίσεις που θα αυξάνουν την ικανότητα της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει τις πιέσεις ενισχύοντας την οικονομική ανάπτυξη (για παράδειγμα, μεταρρυθμίσεις στην αγορά προϊόντων, στην αγορά εργασίας και στη διακυβέρνηση, καθώς και μια βαθύτερη ενιαία αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης), θα αντιμετωπίζουν ορισμένες πιέσεις στις δαπάνες (για παράδειγμα, προσαρμόζοντας τα συνταξιοδοτικά συστήματα για να μετριαστεί το κόστος της γήρανσης και της επιμήκυνσης του προσδόκιμου ζωής) και θα ανακουφίζουν το βάρος για τους εθνικούς προϋπολογισμούς.

- Δεύτερον, μεσοπρόθεσμα μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης, τόσο από την πλευρά των εσόδων όσο και από την πλευρά των δαπανών. Αυτά θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την κινητοποίηση εσόδων, μέσω της μεταρρύθμισης της φορολογικής πολιτικής και της βελτίωσης της διαχείρισης των εσόδων, καθώς και την αυστηρότερη ιεράρχηση των δαπανών και τη βελτίωση της αποδοτικότητάς τους.

- Τρίτον, σε ορισμένες χώρες, σημειώνει η έκθεση, πιθανόν να χρειαστούν πιο ριζοσπαστικά δημοσιονομικά μέτρα που θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την επανεκτίμηση του πεδίου εφαρμογής των δημόσιων υπηρεσιών.