Όταν ο Τραμπ πυροβολεί τα πόδια των ΗΠΑ

Τις τελευταίες εβδομάδες, η Αθήνα και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές αγορές, αρχίζουν να βλέπουν την θέση τους σαν επενδυτικό προορισμό να βελτιώνεται αισθητά και να αποκτά ξεκάθαρο πλεονέκτημα. Οι επενδυτές μετατοπίζουν το ενδιαφέρον τους από την άλλη όχθη της Λίμνης προς την Ευρώπη, αναζητώντας καταφύγιο από το διαρκώς αυξανόμενο δημοσιονομικό και πολιτικό ρίσκο των Ηνωμένων Πολιτειών και την ακραία μεταβλητότητα που προκαλεί. Οι χειρισμοί της κυβέρνησης Τραμπ στα ζητήματα του χρέους και της φορολογίας όχι μόνο απέτυχαν να καθησυχάσουν τις αγορές, αλλά έφεραν στο προσκήνιο νέες, σοβαρότερες ανησυχίες για τη δημοσιονομική βιωσιμότητα της μεγαλύτερης οικονομίας του πλανήτη.

Η πρόσφατη απόφαση της Moody’s να υποβαθμίσει το αξιόχρεο των ΗΠΑ, επισημαίνοντας τη ραγδαία επιδείνωση των δημοσιονομικών μεγεθών της χώρας, λειτούργησε ως καταλύτης για μια νέα περίοδο νευρικότητας στις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Το πρόβλημα είναι βαθύτερο από απλούς αριθμούς: η πολιτική επιλογή της Ουάσιγκτον να μειώσει τους φόρους χωρίς πειστική περικοπή δαπανών, αναμένοντας θεωρητικά να καλύψει τα ελλείμματα μέσω ανάπτυξης, δεν έπεισε, ούτε πρόκειται να πείσει κανέναν πλέον. Οι επενδυτές, υποχρεωμένοι από τις ασκήσεις γιογιό του προέδρου Τραμπ στις αγορές να είναι πιο ρεαλιστές από ποτέ, αποκρίνονται με εκτίναξη των αποδόσεων των αμερικανικών κρατικών ομολόγων (δηλ. πουλώντας τα σωρηδόν) και την συνεχιζόμενη αποδυνάμωση του δολαρίου έναντι του ευρώ.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει αρχίσει εδώ και καιρό να επισημαίνει πως η αβεβαιότητα που προκαλείται από την αστάθεια των οικονομικών πολιτικών στις ΗΠΑ, ενισχύει τους φόβους για τη μελλοντική αξιοπιστία των αμερικανικών assets. Η υπερσυγκέντρωση κεφαλαίων στον αμερικανικό τεχνολογικό τομέα αποδείχθηκε επί του πρακτέου εξαιρετικά επικίνδυνη, μετά την πρόσφατη σημαντική διόρθωση στις μετοχές εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην τεχνητή νοημοσύνη, επηρεάζοντας άμεσα και την ευρωπαϊκή αγορά. Ωστόσο, η Ευρώπη εμφανίζεται αυτήν την στιγμή να έχει συγκριτικό πλεονέκτημα, καθώς κατόρθωσε να φανεί πιο ανθεκτική και λιγότερο ευάλωτη στις πολιτικές αναταράξεις που υπάρχουν εντός συνόρων της υπερδύναμης.

Η οικονομική συγκυρία ευνοεί έτσι την Ευρώπη, η οποία προσελκύει και πάλι το επενδυτικό ενδιαφέρον, εν μέρει λόγω της σταθερότητας που εκπέμπουν τα μεγάλα προγράμματα επενδύσεων σε υποδομές και άμυνα και εν μέρει επειδή στην Γηραιά Ήπειρο δεν υπάρχει ο κίνδυνος να ξυπνήσει κάποιος ηγέτης στραβά και να αλλάξει άρδην όλες τις πολιτικές που έχει εξαγγείλει την προηγούμενη ημέρα. Οι διακυμάνσεις που προκλήθηκαν από την πρόσφατη επιβολή δασμών ήταν βραχύβιες, και το ευρωπαϊκό οικοδόμημα δείχνει αρκετά συμπαγές ώστε να απορροφήσει ευκολότερα τους κραδασμούς που προκαλεί η αμερικανική αβεβαιότητα.

Από την πλευρά του, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είναι εξαιρετικά σαφές: προειδοποιεί τις ΗΠΑ ότι η εμπορική ένταση και το δημοσιονομικό έλλειμμα αυξάνουν δραματικά την πιθανότητα μιας ύφεσης που μπορεί να συμπαρασύρει την παγκόσμια οικονομία. Το Ταμείο τονίζει πως η κυβέρνηση στην Ουάσιγκτον πρέπει επειγόντως να αντιμετωπίσει το υπερβολικό χρέος, που συνεχίζει να διογκώνεται, χωρίς αξιόπιστο σχέδιο για τη συγκράτησή του στον ορίζοντα. Ωστόσο, οι ΗΠΑ επιλέγουν προς το παρόν να αγνοούν αυτές τις προειδοποιήσεις, εντείνοντας ακόμα περισσότερο τις διεθνείς ανησυχίες και οδηγώντας σε όλο και μεγαλύτερα κύματα επενδυτών στην εγκατάλειψη του πλοίου της αμερικανικής οικονομίας.

Η κατάσταση αυτή έχει άμεσες και σαφείς επιπτώσεις: οι επενδυτές στρέφονται με μεγάλους όγκους προς τις ευρωπαϊκές αγορές, όχι τόσο επειδή η Ευρώπη έχει γίνει ξαφνικά παράδεισος ανάπτυξης, αλλά κυρίως διότι μοιάζει ως μια σαφώς πιο προβλέψιμη και ασφαλής επιλογή τοποθετήσεων απέναντι στην οικονομική και πολιτική αστάθεια που διαρκώς μεγαλώνει στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού.

Αυτό το γεγονός αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία αλλά και ένα κρίσιμο τεστ για την (ακόμη προβληματική) οικονομία της ΕΕ. Η Γηραιά Ήπειρος καλείται τώρα να χειριστεί με ιδιαίτερη προσοχή και σοβαρότητα αυτήν την συγκυριακή περίσταση, έχοντας πάντα στο μυαλό ότι η παρούσα εύνοια των επενδυτών αποτελεί μια εύθραυστη κατάσταση σε έναν κόσμο που αλλάζει με αστραπιαίες ταχύτητες. Και να αποδείξει ότι έχει πραγματικά τόσο την διάθεση, όσο και την πρόθεση αυτήν την φορά, να πράξει όλα τα αναγκαία ώστε το προσωρινό να γίνει μόνιμο.

Πέτρος Λάζος  
petros.lazos@capital.gr