Το πρόβλημα δεν είναι οι εξαγωγές!

Η απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να επιβάλει γενικούς δασμούς 20% στις εισαγωγές από την Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν ήταν απλώς μια ακόμη εκδήλωση του εμπορικού πολέμου που, εντελώς παρανοϊκά, έχει αποφασίσει να κηρύξει σε όλον τον υπόλοιπο κόσμο. Ήταν μια κίνηση, σχεδιασμένη να πλήξει ακριβώς εκεί που πονάει περισσότερο η Ευρώπη: στην οικονομική της συνοχή. Η ευρωπαϊκή οικονομία είναι τόσο διασυνδεδεμένη, ώστε το πλήγμα σε μία χώρα αρκεί για να τραντάξει ολόκληρο το σύστημα.

Για την Ελλάδα, το πρόβλημα είναι πολύ πιο σύνθετο και επικίνδυνο απ’ όσο νομίζουν όσοι εθελοτυφλούν συζητώντας για τις "άμεσες επιπτώσεις" μόνο. Η πραγματική καταστροφή έρχεται από τις δευτερογενείς συνέπειες που δεν φαίνονται με την πρώτη ματιά, αλλά δυναμιτίζουν τα θεμέλια της οικονομίας μας. Οι ελληνικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ, που αντιπροσωπεύουν περίπου το 4,5% του συνόλου των εξαγωγών μας, πλήττονται άμεσα. Προϊόντα όπως η επιτραπέζια ελιά, η φέτα, το ελαιόλαδο και τα κονσερβοποιημένα ροδάκινα γίνονται ξαφνικά πανάκριβα για τον Αμερικανό καταναλωτή. Και βέβαια, όλοι γνωρίζουμε πόσο εύκολο είναι για τους Αμερικανούς να βρουν φθηνότερα υποκατάστατα από άλλες αγορές.

Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Οι δασμοί της Ουάσιγκτον στρέφονται κύρια κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χτυπώντας τις οικονομίες των μεγάλων χωρών και βυθίζοντας μας σε μια ύφεση που δύσκολα θα αντιμετωπίσουν. Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ηνωμένο Βασίλειο βλέπουν τις εκτιμήσεις για την ανάπτυξή της χρονιάς να υποχωρούν σημαντικά -κυμαινόμενες από το -0,3% έως και το -0,6%. Πιθανότατα όμως θα είναι μεγαλύτερες. Προφανώς λόγω της εξάρτησής τους από τις εξαγωγές στις ΗΠΑ και τη μείωση της ζήτησης για βιομηχανικά προϊόντα τους. Κι όταν οι μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες υφίστανται σοβαρές ζημίες, οι μικρότερες, όπως η ελληνική, τραυματίζονται βαρύτατα. Ο τουρισμός μας, η μεγαλύτερη πηγή εσόδων της χώρας, κινδυνεύει έμμεσα. Η οικονομική αβεβαιότητα και η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος στις κύριες χώρες προέλευσης τουριστών (Γερμανία, Βρετανία, Ιταλία, Γαλλία) θα πλήξουν τα έσοδα του κλάδου, άσχημα. Και η "μεγαλύτερη βαριά βιομηχανία" (αλλά και μονοκαλλιέργεια) της χώρας θα βρεθεί πλέον αντιμέτωπη με μια κρίση που μόνο με εκείνην της πανδημίας μπορεί να συγκριθεί. Κρίση που δύσκολα θα μεταφραστεί σε μείωση ανάπτυξης, μικρότερη της μιας ποσοστιαίας μονάδας!
Η Ελλάδα καλείται τώρα να λάβει άμεσα μέτρα για να περιορίσει τις επιπτώσεις. Και αυτά τα μέτρα πρέπει να είναι επιθετικά και στοχευμένα, χωρίς μισές λύσεις, υπολογισμούς πολιτικού κόστους και ευχολόγια:

1. Προσανατολισμός σε νέες αγορές: Αν το ελαιόλαδο και η φέτα δεν πωλούνται πια στις ΗΠΑ, πρέπει να βρεθούν άλλες αγορές. Ινδία, Κίνα και Μέση Ανατολή μπορούν να αποτελέσουν διέξοδο για τα ελληνικά προϊόντα. Αυτό απαιτεί πραγματική δουλειά και όχι απλώς ευχές.

2. Διεύρυνση της τουριστικής περιόδου σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα και έκταση απ' ότι έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα. Πχ η προσέλκυση τουριστών εκτός καλοκαιρινής σαιζόν μέσω εκδηλώσεων, συνεδρίων και ειδικών πακέτων, μπορεί να περιορίσει (έως και να αναστρέψει) την ζημιά που προκαλείται από τη μείωση των αφίξεων από χώρες που πλήττονται από τους δασμούς.

3. Δημιουργία Ειδικών Εμπορικών Συμφωνιών: Συμφωνίες με τρίτες χώρες ή περιοχές που έχουν ευνοϊκότερη πρόσβαση στην αμερικανική αγορά και προσανατολισμός σε χώρες που επηρεάζονται λιγότερο από τις κυρώσεις.

4. Οικονομικές ενισχύσεις και κίνητρα απόδοσης σε ειδικούς που θα αναλάβουν να ανοίξουν τις νέες αγορές.

5. Αναδιάρθρωση εφοδιαστικών αλυσίδων: Επένδυση σε νέες υποδομές και logistics ώστε να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα των ελληνικών προϊόντων στην Ευρώπη και πέρα από αυτήν.

6. Αύξηση των πόρων για κίνητρα νέων επενδύσεων μέσω διεκδίκησης μέτρων στήριξης από την Ε.Ε.: Συμμετοχή σε κοινές ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες και αποζημιώσεις μέσω ευρωπαϊκών ταμείων, όπως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση.

7. Μεγαλύτερες επενδύσεις στην καινοτομία και με ενίσχυση της παραγωγικότητας μέσω νέων τεχνολογιών και εκσυγχρονισμού της βιομηχανίας.

8. Ενίσχυση της εγχώριας κατανάλωσης: Προώθηση καμπανιών με ταυτόχρονα φορολογικά κίνητρα στους παραγωγούς για την ενίσχυση της ζήτησης ελληνικών προϊόντων εντός Ελλάδας, ώστε να περιοριστεί η εξάρτηση από τις εξαγωγές τώρα αλλά και να δημιουργηθούν οι υποδομές για αύξησή τους, όταν ξεπεραστεί ο Αρμαγεδώνας (όχι σύντομα).

Ταυτόχρονα θα πρέπει να αποφευχθεί πάση θυσία το μεγαλύτερο λάθος που μπορεί να κάνει κανείς στην συγκεκριμένη περίπτωση και να θεωρήσει πως ο Ντόναλντ Τραμπ απλώς επιτίθεται στην Ευρώπη με στόχο την προστασία της αμερικανικής οικονομίας. Η πραγματική του στρατηγική είναι πολύ πιο ύπουλη και επικίνδυνη. Θέλει να διασπάσει την Ευρωπαϊκή Ένωση, θέλει να διαιρέσει τις παγκόσμιες εμπορικές δυνάμεις να τις αποδυναμώσει και να τις αναγκάσει να διαπραγματευτούν σε διμερή βάση. Όσο οι Ευρωπαίοι ηγέτες συζητούν ατέρμονα και δεν αναλαμβάνουν δράση, τόσο περισσότερο πέφτουν στην παγίδα που τους έχει στήσει. Το σχέδιο του Τραμπ είναι απλό: να δημιουργήσει ένα μόνιμο κλίμα αβεβαιότητας και φόβου, έτσι ώστε να καταρρεύσει κάθε απόπειρα συντονισμένης απάντησης από τις Βρυξέλλες. Η Ελλάδα, μαζί με την Ευρώπη (και πιθανόν και άλλες χώρες εκτός ΕΕ), πρέπει να δράσει αποφασιστικά και με συνοχή. Διαφορετικά, δεν θα καταφέρουμε να ανακάμψουμε ποτέ από το σοκ των δασμών και θα παραμείνουμε εγκλωβισμένοι σε μια οικονομική παγίδα που ο Τραμπ έχει σχεδιάσει για όλους μας.

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr