Μισθοί και παραγωγικότητα σε πορεία σύγκρουσης! Η επόμενη κρίση έχει ήδη ξεκινήσει!

Η συζήτηση για τους μισθούς και την αγοραστική δύναμη στην Ελλάδα συνεχίζει να κυριαρχεί στον δημόσιο διάλογο, με την κυβέρνηση να αυξάνει σταδιακά τον βασικό μισθό στο πλαίσιο ενός προγραμματισμένου σχεδίου και πολιτικών δεσμεύσεων. Ωστόσο, ενώ η αύξηση των μισθών είναι κάτι παραπάνω από αναγκαία και αυτή η στρατηγική φαίνεται να έχει δομή και συνέπεια επιφανειακά, στην ουσία της είναι εσφαλμένη. Οι αυξήσεις, αντί να βασίζονται στην παραγωγικότητα και την πραγματική δυναμική της οικονομίας, επαναλαμβάνουν τα λάθη του παρελθόντος, κυνηγώντας τον πληθωρισμό με απόλυτους αριθμούς και δημιουργώντας νέες ανισορροπίες που θα επηρεάσουν αρνητικά το μέλλον.

Ένα από τα πολλά μαθήματα της δεκαετούς κρίσης αφορούσε το γεγονός ότι η άκριτη μείωση των μισθών και η απορρύθμιση της αγοράς εργασίας μπορεί να επιφέρουν βραχυπρόθεσμη "σταθερότητα", αλλά καταστρέφουν την εσωτερική ζήτηση και αποδυναμώνουν την κοινωνική συνοχή. Το πρόβλημα τώρα, έγκειται στη στρατηγική της κυβέρνησης, που προσπαθεί να διορθώσει τα λάθη του παρελθόντος, παρακάμπτοντας τις δομικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας. Το αυξημένο κόστος εργασίας, χωρίς την απαραίτητη αύξηση της παραγωγικότητας, δημιουργεί νέες πληθωριστικές πιέσεις και απειλεί τη διεθνή ανταγωνιστικότητα.

Η Ελλάδα, ως μια οικονομία με ισχυρή εξάρτηση από τον τουρισμό, τις (όποιες) υπηρεσίες και τις εξαγωγές, οφείλει να διαχειρίζεται με ακρίβεια το εργατικό της κόστος. Η σταθερή αύξηση του βασικού μισθού είναι καλοδεχούμενη, αλλά δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι αποκομμένη από το παραγωγικό υπόβαθρο. Για παράδειγμα, ο τουριστικός τομέας, που αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, πλήττεται ήδη από το αυξημένο κόστος λειτουργίας, ενώ οι εξαγωγείς βλέπουν σταθερά την ανταγωνιστικότητά τους να μειώνεται στις διεθνείς αγορές. Αυτή η στρατηγική, αντί να οδηγεί σε μια ισορροπημένη ανάπτυξη, ενισχύει την εξάρτηση από τις εισαγωγές, καθιστά την εγχώρια παραγωγή πιο ευάλωτη και προετοιμάζει το έδαφος για μια νέα κρίση, σε βάθος χρόνου.

Το πρόβλημα δεν είναι οι αυξήσεις, αυτές καθαυτές. Είναι ο τρόπος με τον οποίο υπολογίζονται. Οι μισθολογικές πολιτικές οφείλουν να αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου παραγωγικής ανασυγκρότησης, που να περιλαμβάνει επενδύσεις σε καινοτομία, στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και αναδιάρθρωση της βιομηχανίας. Όταν αυτά τα στοιχεία απουσιάζουν, οι αυξήσεις μισθών μοιάζουν περισσότερο με πολιτική ευκολίας παρά με μακροπρόθεσμο σχεδιασμό.

Η πρόσφατη ιστορία μας προσφέρει χρήσιμα διδάγματα. Τη δεκαετία του 1980, η στρατηγική των αδιάκριτων αυξήσεων μισθών, χωρίς να συνοδεύεται από παραγωγικές επενδύσεις, οδήγησε σε πληθωρισμό, δημοσιονομικά ελλείμματα και, τελικά, στην οικονομική παρακμή. Σήμερα, βρισκόμαστε μπροστά σε μια διαφορετική πρόκληση, αλλά με παρόμοια χαρακτηριστικά. Η στρατηγική που βασίζεται αποκλειστικά στην αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος, χωρίς να αντιμετωπίζονται τα δομικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, αναπαράγει τις ίδιες αλλά και νέες (τεχνολογικές κυρίως) στρεβλώσεις.

Αυτό που χρειάζεται είναι μια αλλαγή μοντέλου. Οι αυξήσεις μισθών πρέπει να είναι συνδεδεμένες με την πραγματική οικονομική πρόοδο. Η ενίσχυση της παραγωγικότητας μέσω επενδύσεων και καινοτομίας πρέπει να προηγείται της αύξησης του κόστους εργασίας. Μια οικονομία που βασίζεται αποκλειστικά στις πολιτικές αποφάσεις για να διατηρεί την κοινωνική συνοχή, χωρίς να ενισχύει τις παραγωγικές της βάσεις, είναι μια οικονομία με δυσοίωνο μέλλον, καταδικασμένη να επαναλαμβάνει τα ίδια λάθη.

Η κυβέρνηση, λοιπόν, έχει δύο επιλογές: είτε να συνεχίσει να προχωρά σε αυξήσεις που δίνουν προσωρινή ανάσα, αλλά διαβρώνουν την ανταγωνιστικότητα και το μέλλον της οικονομίας, ή να διαμορφώσει μια νέα στρατηγική που να βασίζεται σε ρεαλιστικές και μακροπρόθεσμες προοπτικές. Γιατί, στο τέλος της ημέρας, η πραγματική αποκατάσταση της κοινωνικής δικαιοσύνης δεν επιτυγχάνεται με γρήγορες και "θαυματουργές" λύσεις, αλλά με την οικοδόμηση ενός βιώσιμου οικονομικού μέλλοντος.

Η ώρα των αποφάσεων έχει φτάσει. Και αυτή τη φορά, η ιστορία δεν θα συγχωρέσει κανέναν, εάν επιτραπεί να επαναληφθούν τα ίδια λάθη, για μία ακόμη φορά.

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr