ΧΑ: Θα αφήσει επιτέλους πίσω του τις παθογένειες και θα προχωρήσει μπροστά το 2025;

Η πορεία του Ελληνικού Χρηματιστηρίου το 2024 ανέδειξε την διαχρονική αντίθεση μεταξύ προσδοκιών ανανέωσης και χρόνιων παθογενειών που χαρακτηρίζουν και ταλανίζουν την ελληνική αγορά για δεκαετίες.

Η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας πυροδότησε αρχικά ένα κύμα αισιοδοξίας και οι εισροές κεφαλαίων οδήγησαν τον Γενικό Δείκτη σε υψηλά δεκαετίας. Παρόλα αυτά, η δυναμική αυτή περιορίστηκε από εξωτερικούς παράγοντες, όπως η αβεβαιότητα για την διάρκεια και την ένταση των μειώσεων επιτοκίων από την ΕΚΤ αλλά και τις άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες, η εξέλιξη των συγκρούσεων σε Μέση Ανατολή και Ουκρανία κ.λπ. Το μείγμα των παραγόντων που επικρατούσαν, δημιούργησε αβεβαιότητα γύρω από τη διάρκεια και την ένταση της νομισματικής χαλάρωσης και την γενικότερη αναπτυξιακή πορεία της χώρας και της ΕΕ. Η αρχική ευφορία παραχώρησε την θέση της σε μία μετρημένη στάση επιφυλακτικότητας και η αγορά αποδείχθηκε περισσότερο ευάλωτη του αναμενομένου στις διεθνείς εξελίξεις, για μία ακόμη φορά. 

Οι ελληνικές τράπεζες αποτέλεσαν τον κύριο παράγοντα αισιόδοξων τάσεων, με την επιστροφή τους σε διανομή μερισμάτων με τις ευλογίες του SSM  να δημιουργεί ένα στιβαρό αφήγημα σταθερότητας για το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Αλλά οι βαθύτερες δομικές αδυναμίες της αγοράς ήταν και παραμένουν εμφανείς.  

Η περιορισμένη συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών, η έλλειψη νέων εισαγωγών εταιρειών και η απουσία διάθεσης ιδιαίτερων διαφοροποιήσεων στα ενεργά χαρτοφυλάκια, συνέβαλαν στη στασιμότητα. Το αυγουστιάτικο sell-off, που πυροδοτήθηκε από τις γεωπολιτικές εντάσεις στη Μέση Ανατολή, τις διάχυτες ανησυχίες για παγκόσμια ύφεση, την απότομη αλλαγή νομισματικής πολιτικής στην Ιαπωνία καθώς και  την διαιώνιση της εμπορικής διαμάχης ΗΠΑ-Κίνας, υπογράμμισε την αδυναμία της ελληνικής αγοράς να απορροφήσει εξωτερικές αναταράξεις, ενώ ανέδειξε την εξάρτησή της από λίγους παραδοσιακούς τομείς και μεγάλες εταιρείες. Επιπρόσθετα, η παντελής έλλειψη τεχνολογικής καινοτομίας καθιστά την ελληνική αγορά ακόμη πιο ευάλωτη και περιορίζει περαιτέρω την ελκυστικότητα της, καθιστώντας την μη ανταγωνιστική σε διεθνές επίπεδο. Ευτυχώς η συνέχεια, με την εκλογή Τραμπ, την επικράτηση κατά κράτος του Ισραήλ και, πολύ πρόσφατα, την κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ στην Συρία, ήταν σαφώς καλύτερη. Και το μέλλον δείχνει ευοίωνο. 

Παρά την μέτρια πορεία  του 2024, η νέα χρονιά εμφανίζει ευκαιρίες και υπάρχουν θετικότατες προοπτικές. Αλλά οι ουσιαστικές αλλαγές είναι εκ των ουκ άνευ και οι συνθήκες απαιτούν ιδιαίτερα αποφασιστική δράση. Η διατήρηση της αναπτυξιακής τροχιάς της ελληνικής οικονομίας εξαρτάται από την ικανότητα της χώρας να επιταχύνει τις μεταρρυθμίσεις και να αναπροσανατολίσει τη στρατηγική της προς δυναμικούς τομείς, όπως η πράσινη ενέργεια και η τεχνολογία. Η σύνδεση της ελληνικής κεφαλαιαγοράς με γειτονικές αγορές, η ανάπτυξη χρηματιστηριακών προϊόντων που θα αυξήσουν τη ρευστότητα, και η ενίσχυση της εμπιστοσύνης με ακόμη περισσότερο διαφανείς θεσμικές διαδικασίες (όπως π.χ. ο νέος νόμος 5123/2024 για το ενέχυρο επί μετοχών), αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την ουσιαστική αναγέννηση του χρηματιστηρίου. Παράλληλα, η υιοθέτηση καινοτόμων τεχνολογιών (όπως π.χ. το blockchain στις διαδικασίες εκκαθάρισης, την εταιρική διακυβέρνηση κ.ά.) θα μπορούσε να βελτιώσει αισθητά την διαφάνεια και να προσφέρει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στην ελληνική αγορά.

Κανείς ωστόσο δεν πρέπει να παραβλέπει πως οι κίνδυνοι παραμένουν έντονοι. Η υπάρχουσα διεθνής αστάθεια, οι ξαφνικές γεωπολιτικές εντάσεις και ο άγνωστος Χ που λέγεται "πολιτικές Τραμπ", διαμορφώνουν ένα περιβάλλον συνεχούς αβεβαιότητας. Αν σε όλα αυτά προσθέσει κάποιος το μικρό βάθος, την έλλειψη επιλογών διαφοροποίησης του ελληνικού ταμπλό και την περιορισμένη συμμετοχή νέων επενδυτών, προκαλούνται σημαντικότατα ερωτήματα για την μακροπρόθεσμη πορεία της αγοράς. Η δε απουσία ευρύτερης χρηματοοικονομικής παιδείας στην Ελληνική κοινωνία, ενισχύει την επικινδυνότητα της αγοράς και της στερεί την τόσο απαραίτητη ανανέωση.

Η ελληνική κεφαλαιαγορά βρίσκεται, για πολλοστή φορά, σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Η υιοθέτηση καινοτόμων στρατηγικών, όπως η δημιουργία εργαλείων χρηματοδότησης για μικρομεσαίες επιχειρήσεις, η ενίσχυση των startups μέσω χρηματιστηριακών μηχανισμών, και η προσέλκυση ξένων κεφαλαίων, μπορούν να αλλάξουν ριζικά το τοπίο. Παράλληλα, η συνεργασία με διεθνείς επενδυτικούς οίκους και η διαμόρφωση ενός περισσότερο σύγχρονου ρυθμιστικού πλαισίου είναι καθοριστικής σημασίας. Το μέλλον του Ελληνικού Χρηματιστηρίου εξαρτάται από την ικανότητα της χώρας να μετατρέψει τις προκλήσεις σε ευκαιρίες. 

Εάν η πολιτική ηγεσία και οι φορείς της αγοράς δεν δράσουν αποφασιστικά, το 2025 κινδυνεύει να προστεθεί στις χαμένες ευκαιρίες, σε έναν κόσμο που αλλάζει με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Η επιλογή μεταξύ πορείας προς τα εμπρός και αδράνειας είναι πλέον επιτακτική και ουσιαστικά δεν παρέχεται επιλογή. Η βιωσιμότητα της ελληνικής κεφαλαιαγοράς εξαρτάται από τις αποφάσεις που θα ληφθούν σήμερα, και οι αποφάσεις αυτές πρέπει να είναι τολμηρές, καινοτόμες και να εμπνέουν σιγουριά. Διαφορετικά, υπάρχουν παγόβουνα τα οποία μπορούν να βουλιάξουν καράβια που δείχνουν αβύθιστα…

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr