ΕΚΤ: Ώρα για αλλαγή ρυθμού

Το Συμβούλιο της ΕΚΤ αποφάσισε χθες να μειώσει το βασικό της επιτόκιο κατά 25 μονάδες βάσης, φέρνοντάς το στο 3,25%. Αυτή η κίνηση σηματοδοτεί την τρίτη διαδοχική μείωση για το 2024 και στοχεύει να αντιμετωπίσει τις πιθανές επιπτώσεις του επιβραδυνόμενου πληθωρισμού και της αργής-χαμηλής ανάκαμψης στη ζώνη του ευρώ. Ο πληθωρισμός για τον Σεπτέμβριο έφτασε στο 1,8%, κάτω από τον στόχο του 2%, γεγονός που ενίσχυσε περαιτέρω την απόφαση της ΕΚΤ για χαλαρότερη νομισματική πολιτική.

Η απόφαση αυτή έρχεται σε μια κρίσιμη χρονική στιγμή για την ευρωπαϊκή οικονομία, η οποία αντιμετωπίζει αλλεπάλληλες και αυξανόμενες προκλήσεις. Αν και ο πληθωρισμός έχει υποχωρήσει, οι προοπτικές ανάπτυξης παραμένουν αδύναμες, με τις υψηλές τιμές ενέργειας, τα αυξημένα κόστη παραγωγής και την υποτονική κατανάλωση να συνεχίζουν να επιβαρύνουν τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Η στρατηγική της ΕΚΤ για τη μείωση των επιτοκίων έχει στόχο να μειώσει το κόστος δανεισμού, ενθαρρύνοντας τόσο την κατανάλωση όσο και τις επενδύσεις. Ωστόσο, το ερώτημα που παραμένει είναι αν αυτή η νομισματική χαλάρωση θα αρκέσει για να αναζωογονήσει την ευρωπαϊκή οικονομία.

Οι αγορές πάντως έδειξαν να το πιστεύουν. Η αντίδραση στις νέες πολιτικές της ΕΚΤ ήταν άμεση. Οι τιμές των κρατικών ομολόγων αυξήθηκαν, με τη ζήτηση να ενισχύεται για ομόλογα που εκδόθηκαν με υψηλότερες αποδόσεις. Τα γερμανικά και γαλλικά ομόλογα σημείωσαν ιδιαίτερα σημαντικά κέρδη, ενώ παρατηρήθηκε αυξημένη πίεση στις αποδόσεις των εταιρικών ομολόγων, λόγω των προσδοκιών για περαιτέρω μείωση επιτοκίων, ενώ οι τιμές των μετοχών αυξήθηκαν λόγω των προσδοκιών για φθηνότερο κόστος δανεισμού. Τομείς όπως η αγορά ακινήτων και τα καταναλωτικά προϊόντα, που εξαρτώνται από τη χρηματοδότηση, ήταν μεταξύ αυτών που επωφελήθηκαν περισσότερο. Φυσικά, ο τραπεζικός τομέας πιέστηκε αισθητά, καθώς τα μειωμένα επιτόκια περιορίζουν τα περιθώρια κέρδους στις δανειακές δραστηριότητες, ιδιαίτερα για τις τράπεζες των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου.

Στην αγορά συναλλάγματος, το ευρώ υποχώρησε έναντι του δολαρίου, καθώς η μείωση των επιτοκίων μειώνει την ελκυστικότητα ευρωπαϊκών ομολόγων και λοιπών assets για τους ξένους επενδυτές. Η πτώση αυτή του ευρώ θα ενισχύσει το volatility της ισοτιμίας EUR/USD, τουλάχιστον για όσο διάστημα η αγορά αναζητά περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις επόμενες κινήσεις της Κεντρικής Τράπεζας. Ουσιαστικά, οι επενδυτές προεξοφλούν ήδη περαιτέρω μειώσεις επιτοκίων τον Δεκέμβριο, σε περίπτωση που ο πληθωρισμός συνεχίσει να παραμένει κάτω από τον στόχο, και η οικονομική ανάπτυξη δεν εμφανίσει απτή επιτάχυνση.

Ταυτόχρονα είναι εμφανές ότι η Φρανκφούρτη θεωρεί ότι οι οικονομικοί κίνδυνοι παραμένουν υψηλοί. Το ρίσκο μιας κατάστασης στασιμοπληθωρισμού εξακολουθεί να είναι υπαρκτό και μη αμελητέο καθώς, εάν δεν δούμε ταχύτερη ανάκαμψη, η μείωση του πληθωρισμού μπορεί να αποδειχθεί σαφώς μακροβιότερη του αναμενομένου. 

Από την άλλη πλευρά, η Κριστίν Λαγκάρντ στη συνέντευξη Τύπου κατέστησε σαφές ότι η ΕΚΤ θα επιλέξει προσεκτικά τις επόμενες κινήσεις της και, σε κάθε περίπτωση, θα φροντίσει να διατηρήσει ευελιξία στις πιθανές πολιτικές της, ώστε να αποφύγει πιθανότητες μεγαλύτερης αστάθειας. Μια πρόωρα και υπερβολικά χαλαρή νομισματική πολιτική, θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες πληθωριστικές πιέσεις, αν η οικονομία ανακάμψει ταχύτερα από το αναμενόμενο. Από την άλλη, η υπερβολική συγκράτηση μπορεί να επιδεινώσει την αδύναμη ανάπτυξη, ειδικά στις πιο ευάλωτες οικονομίες της ζώνης του ευρώ.

Η μελλοντική πορεία των επιτοκίων θα εξαρτηθεί από μια σειρά παραγόντων, όπως οι γεωπολιτικές εντάσεις, οι τιμές ενέργειας και η πορεία της αγοράς εργασίας, "absolutely data driven" (απολύτως καθοδηγούμενη από τα δεδομένα) όπως χαρακτηριστικά τόνισε, περισσότερες από μία φορές. Προφανώς το ίδιο σημαντικές είναι οι εξελίξεις στις διεθνείς αγορές, με την πολιτική επιτοκίων της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ να παίζει τον καθοριστικότερο ρόλο στις παγκόσμιες οικονομικές ισορροπίες. Οι αποφάσεις της ΕΚΤ λαμβάνουν πάντα υπόψη αυτή και αρκετές άλλες διεθνείς παραμέτρους, προσπαθώντας να αποφύγει την δημιουργία περαιτέρω οικονομικών ανισορροπιών.

Με την απόφαση της Πέμπτης, η ΕΚΤ δίνει ένα σαφές μήνυμα ότι είναι διατεθειμένη να χρησιμοποιήσει όλα τα διαθέσιμα εργαλεία για να διατηρήσει την οικονομική σταθερότητα. Χρειάζεται όμως να διατηρήσει ευέλικτη στάση και να προσαρμόζεται στις εξελίξεις, ώστε να διασφαλίσει πως δεν θα δημιουργηθούν νέες στρεβλώσεις που θα πλήξουν την ανάκαμψη της ζώνης του ευρώ. 

Για την ελληνική οικονομία, αυτή η απόφαση αποτελεί ηχηρότατο καμπανάκι κινδύνου καθώς ο τοπικός δείκτης τιμών, "τρέχει" με σαφώς μεγαλύτερη ταχύτητα από αυτήν της υπόλοιπης Ευρώπης ή έστω του μέσου όρου της. Γεγονός που σημαίνει ότι χρειάζεται να υπάρξει ιδιαίτερη προσοχή από το οικονομικό επιτελείο στο ζήτημα, γιατί σημαντικές αυξήσεις τιμών σε περιβάλλον μειούμενων ή/και σταθερά χαμηλών επιτοκίων, ισοδυναμούν με συνταγή βέβαιης καταστροφής της προόδου που ομολογουμένως έχει επιτευχθεί.

Έχουσιν γνώσιν οι φύλακες;

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr