ΣΥΡΙΖΑ: ένα καράβι χωρίς πυξίδα!

Ο ΣΥΡΙΖΑ, το κόμμα που ανέβηκε στην εξουσία το 2015 με την υπόσχεση της ριζοσπαστικής αλλαγής και της κοινωνικής δικαιοσύνης, βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπος με μια βαθιά κρίση ταυτότητας. Ενώ αρχικά προκάλεσε ελπίδα και ενθουσιασμό στους πολίτες, τα τελευταία χρόνια έχει περάσει σε μια φάση εσωτερικής διάσπασης και παντελούς έλλειψης στρατηγικής. Έτσι έχει οδηγηθεί σχεδόν ολοκληρωτική απώλεια εμπιστοσύνης από τους ψηφοφόρους και σε αποδυνάμωση της επιρροής του στην ελληνική πολιτική. 

Ένας από τους βασικούς λόγους, ίσως ο βασικότερος, για τη σημερινή αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ να κερδίσει την υποστήριξη των ψηφοφόρων είναι η έλλειψη οράματος και σαφούς στρατηγικής. Μετά την ήττα του στις εθνικές εκλογές του 2019, το κόμμα φαίνεται να έχει χάσει τον προσανατολισμό του, να αμφιταλαντεύεται μεταξύ διαφορετικών πολιτικών θέσεων και να αδυνατεί να διαμορφώσει ένα κατανοητό και ενωτικό αφήγημα. Οι διάφορες προσπάθειες και οι "γέφυρες" για τη δημιουργία μιας "προοδευτικής συμμαχίας" δεν κατάφεραν να καθιερώσουν μια νέα πολιτική ταυτότητα, ενώ η συνεχής αλλαγή της ρητορικής του κόμματος έχει προκαλέσει σύγχυση σχετικά με τις προτεραιότητές που τίθενται  και την γενικότερη ιδεολογική κατεύθυνση. Αυτή η ασάφεια έχει αποξενώσει τόσο τα μέλη του κόμματος όσο και τους ψηφοφόρους, που δυσκολεύονται να αντιληφθούν ποιος είναι πραγματικά ο ΣΥΡΙΖΑ και ποιες είναι οι πολιτικές του θέσεις.

Παράλληλα, ο ΣΥΡΙΖΑ αντιμετωπίζει σοβαρά εσωτερικά προβλήματα που υπονομεύουν τη συνοχή του, αυτή καθαυτή. Η αποχώρηση του Αλέξη Τσίπρα από την ηγεσία, ο οποίος υπήρξε για πολλά χρόνια η ηγετική δύναμη και το πρόσωπο του κόμματος, πυροδότησε μια δύσκολη και αβέβαιη διαδικασία αναζήτησης νέας ηγεσίας αλλά και στρατηγικής. Αυτή η μετάβαση δεν ήταν ούτε ομαλή ούτε προσέφερε ενότητα, αντίθετα αποκάλυψε βαθιές διαφορές μεταξύ των μελών και των στελεχών του κόμματος. Έτσι σε διάστημα μικρότερο των 12 μηνών πραγματοποιήθηκαν δύο διασπάσεις, με σημαντικές απώλειες κοινοβουλευτικής δύναμης. Ενώ ταυτόχρονα έγινε ολοφάνερο ότι υπάρχουν και πάλι πολλές και διαφορετικές φράξιες εντός του ΣΥΡΙΖΑ. Φράξιες που ξεκινούν από την καθαρά ριζοσπαστική "όχθη" και φθάνουν μέχρι την απόλυτα μετριοπαθή. Ένα γεγονός που έχει δημιουργήσει κλίμα βαθιάς εσωστρέφειας και συγκρούσεων. Αυτές οι διαφορές καθιστούν δύσκολη την αποτελεσματική λήψη αποφάσεων και την ενιαία πολιτική δράση, αποδυναμώνοντας περαιτέρω τη θέση του κόμματος και καθιστώντας το ακόμη περισσότερο ευάλωτο.

Επιπρόσθετα, η φθορά της δημόσιας εικόνας του ΣΥΡΙΖΑ έχει συντελέσει τα μάλα στην αρνητική πορεία του κόμματος. Κατά την περίοδο της διακυβέρνησής του, ο ΣΥΡΙΖΑ υποσχέθηκε ριζοσπαστικές αλλαγές και κοινωνική δικαιοσύνη, αλλά οι διαπραγματεύσεις με τους διεθνείς δανειστές και η τελική υπογραφή του τρίτου μνημονίου έφεραν απογοήτευση σε πολλούς από εκείνους τους υποστηρικτές του που αιθεροβατούσαν, αναμένοντας πιο σθεναρή στάση απέναντι στην λιτότητα. Οι συμβιβασμοί που έκανε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θεωρήθηκαν από πολλούς ως προδοσία των αρχικών της εξαγγελιών και οδήγησαν σε σημαντική απώλεια εμπιστοσύνης. Αυτή η απογοήτευση έχει μετατρέψει πολλούς πρώην υποστηρικτές σε σκεπτικιστές ή ακόμα και σε αντιπάλους, γεγονός που έχει επιδεινώσει την κρίση αξιοπιστίας του κόμματος.

Η δε επικοινωνιακή στρατηγική, κάποτε το δυνατότερο σημείο του κόμματος, έχει αποδειχθεί εντελώς αναποτελεσματική στην αντιστροφή της αρνητικής εικόνας. Η συνεχής αντιπαράθεση με τα μέσα ενημέρωσης και η έλλειψη συνεπούς και συγκροτημένου μηνύματος ενισχύουν αδιάλειπτα το κλίμα σύγχυσης και αποξένωσης. Πολλοί ψηφοφόροι θεωρούν ότι το κόμμα αδυνατεί να επικοινωνήσει αποτελεσματικά τις, όποιες, θέσεις και προτάσεις διαθέτει για το μέλλον της χώρας, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα την ενίσχυση των αρνητικών στερεοτύπων και την αποξένωση της βάσης του. Η αδυναμία του κόμματος να παρουσιάσει μια θετική και πειστική ατζέντα, που να εμπνέει εμπιστοσύνη, το έχει καθηλώσει σε μια μόνιμα αμυντική στάση, γεγονός το οποίο δυσχεραίνει δραματικά την ανάκτηση της πρωτοβουλίας των κινήσεων.

Παράλληλα, ο ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της νέας πολιτικής πραγματικότητας στην Ελλάδα και τον κόσμο. Το κόμμα δεν έχει καταφέρει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα της διεθνούς πολιτικής σκηνής και στις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας. Η έλλειψη καινοτόμων προτάσεων για την αντιμετώπιση των κρίσιμων ζητημάτων, όπως η κλιματική αλλαγή, η κοινωνική ανισότητα και η τεχνολογική πρόοδος, έχει κάνει τον ΣΥΡΙΖΑ να φαίνεται ξεπερασμένος. Αντί να καινοτομεί και να προσφέρει νέες ιδέες, αναπαράγει τις ίδιες παλαιές, δογματικές λενινιστικές θέσεις, που δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες των νέων.

Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί επίσης σημαντικό πρόβλημα. Η απουσία ενός ενωτικού, ισχυρού, αποδεκτού (ή έστω ανεκτού) από της φράξιες ηγέτη με όραμα, βαθαίνει την κρίση. Η μέχρι πρότινος νέα ηγεσία, δεν  κατόρθωσε να εμπνεύσει ή να κινητοποιήσει τη βάση του κόμματος, ενώ η έλλειψη στρατηγικής και οι συνεχείς εσωτερικές συγκρούσεις αποδυνάμωσαν και αποδυναμώνουν περαιτέρω την πολιτική του θέση. Χωρίς μια σαφή κατεύθυνση και έναν ηγέτη που να μπορεί να συνθέσει διαφορετικές φωνές και τάσεις, που να προωθήσει μια συνεκτική στρατηγική, το κόμμα θα παραμένει σε κατάσταση παρατεταμένης αβεβαιότητας και στασιμότητας.

Ο ΣΥΡΙΖΑ αντιμετωπίζει σήμερα μια σειρά από ιδιαίτερα σοβαρά προβλήματα, τα οποία υπονομεύουν την θέση του στο ελληνικό πολιτικό σύστημα. Η έλλειψη σαφούς στρατηγικής, οι εσωτερικές διαιρέσεις, η φθορά της δημόσιας εικόνας, η αναποτελεσματική επικοινωνία και η απουσία ηγεσίας με όραμα, δημιουργούν ένα εξαιρετικά αρνητικό σκηνικό για το μέλλον του ως κοινοβουλευτικό κόμμα. Αν δεν κατορθώσει να υλοποιήσει άμεσες και ριζικές αλλαγές, θα επιστρέψει από εκεί που ξεκίνησε, το περιθώριο της ελληνικής πολιτικής.
Εμείς οι υπόλοιποι δεν μπορούμε παρά να φροντίζουμε να διατηρούμε υψηλά αποθέματα… pop corn!

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr