Ακρίβεια και άλλα δαιμόνια!

Η χθεσινή απόφαση του Συμβουλίου της ΕΚΤ να διατηρήσει τα βασικά επιτόκια αμετάβλητα, συνοδεύτηκε από ξεκάθαρες προειδοποιήσεις ότι περισσότερες αυξήσεις, δεν μπορούν ν’ αποκλειστούν. Μία στάση απόλυτα κατανοητή, εάν σκεφτούμε όσα συμβαίνουν στη Γάζα, την Ερυθρά θάλασσα και τον Κόλπο του Άντεν!

Όσο περνούν οι ημέρες από τις 7 Οκτωβρίου, γίνεται όλο και πιο φανερό πως οι τιμές βασικών αγαθών πιθανότατα να αυξηθούν περισσότερο απ’ ό,τι τα τελευταία 3 χρόνια έως σήμερα. Η αιτία προφανώς οφείλεται σε ένα ακόμη διεθνές πρόβλημα, μία νέα διεθνής κρίση. Και, παρά τα όσα ευαγγελίζεται η αντιπολίτευση και τις φιλότιμες προσπάθειες της κυβέρνησης, δεν υπάρχουν πολλά που μπορούν να γίνουν. Όμως σίγουρα υπάρχουν κάποιες κινήσεις. Όχι τόσο από κυβερνητικής πλευράς, όπου το τελευταίο διάστημα η ένταση των ελέγχων και η βροχή προστίμων έχουν αρχίσει να πλησιάζουν τα όρια τους και περαιτέρω αποτελεσματικότητα είναι αμφίβολη, όσο από πλευράς της αγοράς. 

Προς αποφυγήν παρεξηγήσεων, οι ανατιμήσεις που θα φέρουν οι καθυστερήσεις από τα προβλήματα στη Μέση Ανατολή και ο αναγκαστικός, εμπορικός περίπλους της Αφρικής, δεν μπορούν να αποφευχθούν από καμία κυβέρνηση, με κανένα μέτρο. Όσα περιθώρια κέρδους και αν παγώσουν, όσοι έλεγχοι και πρόστιμα και αν επιβληθούν, όταν ανεβαίνει το κόστος μεταφοράς και πρώτων υλών, το τελικό αγαθό θα ανατιμηθεί. Αυτό είναι η αγορά.

Η ακρίβεια της εποχής μας όμως, αποτελείται από δύο διαφορετικά "συστατικά". Το ένα είναι όντως οι παράμετροι που προαναφέρθηκαν και το δεύτερο ο καπιταλισμός απληστίας, δηλαδή οι υπερβολικές απαιτήσεις-προσδοκίες κέρδους ορισμένων (ή και όλων) εκ των συμμετεχόντων στο συγκεκριμένο εμπόριο. Στο κομμάτι αυτό έχουν στοχεύσει οι κυβερνητικές προσπάθειες και, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε, πως δεν είναι λίγες ή προβληματικές. Όσα μπορεί να κάνει το κράτος, τα κάνει. Με κάποια καθυστέρηση σίγουρα (που πρακτικά οφείλεται στον τρόπο λειτουργίας του και το θεσμικό πλαίσιο), αλλά τα κάνει. Τουλάχιστον από το 2019 και μετά...

Το ζήτημα είναι ότι μόνο με κρατική παρέμβαση, είναι αδύνατον να καταπολεμηθεί η απληστία. Όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε οποιαδήποτε χώρα του πλανήτη, εάν δεν υπάρχουν τα στοιχεία εκείνα που πυροδοτούν ουσιαστικό και πραγματικό ανταγωνισμό, οι τιμές είναι και παραμένουν υψηλές. Πολλοί θα πουν ότι σε άλλες χώρες, με πολύ υψηλότερους (ονομαστικά) μισθούς οι τιμές είναι μικρότερες και άρα η ακρίβεια αντιμετωπίζεται. Διαπίστωση που είναι πραγματική. Αυτό που κανείς δεν τονίζει όμως είναι πως, σε όλες αυτές τις χώρες, μα όλες ανεξαιρέτως, υπάρχει διαδεδομένο, ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ καταναλωτικό κίνημα και εξαιρετικά ανεπτυγμένη καταναλωτική συνείδηση. Εάν η εταιρεία που πουλά το γνωστό αναψυκτικό, τη διαφορά τιμής του οποίου στην Ελλάδα και τη Γερμανία επικαλούνται όλοι οι πολέμιοι της κυβέρνησης, τολμήσει να επιβάλλει τα ποσοστά κέρδους που έχει στην Ελλάδα, θα δει τις πωλήσεις του να πέφτουν κατακόρυφα. Στην Ελλάδα, με τη διαφορά να φτάνει ακόμη και το 50%, ούτε που μεταβάλλονται αισθητά! Γιατί; Μα διότι ο Έλληνας καταναλωτής δεν μπαίνει καν στη διαδικασία να σκεφτεί να ψάξει φτηνότερη τιμή! Ενώ υπάρχει διαφορά τιμής του συγκεκριμένου αναψυκτικού της τάξης του 20+%, ανάμεσα σε δύο από τις μεγαλύτερες αλυσίδες σούπερ μάρκετ!

Αντίστοιχα με το αναψυκτικό, όταν π.χ. οι εταιρείες που πωλούν βρεφικά γάλατα ξέρουν πως ο Έλληνας γονέας αγοράζει το ακριβότερο από τα προϊόντα, θα δοκιμάσουν κάθε τρικ για να ανεβάσουν την τιμή, ακόμη και με προκαθορισμένο περιθώριο κέρδους. Όμοιες συμπεριφορές επικρατούν στα ενοίκια των ακινήτων, στα καύσιμα και σε όλα σχεδόν τα αγαθά και τις υπηρεσίες που παρέχονται στη χώρα. Συμπεριφορές που ακολουθούνται από όλους (ακόμη κι από τον γράφοντα σε πάμπολλες περιπτώσεις) και οδηγούν σε διατήρηση των τιμών σε πολύ υψηλά επίπεδα παρά τους ελέγχους! Αν όχι σε περαιτέρω αύξησή τους...

Είναι προς το καλό όλων, να αντιληφθούμε πως οι επόμενοι μήνες θα είναι κρισιμότατοι για την πορεία της Ελληνικής οικονομίας. Η οποία δεν μπορεί να είναι μακροχρόνια καλή, εάν δεν τιθασευτεί ο πληθωρισμός της απληστίας. Κι αυτό είναι κάτι που εξαρτάται περισσότερο από τον καθένα από εμάς ξεχωριστά κι όλους μαζί, παρά από οτιδήποτε άλλο! 

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr