Θα έχουμε νέες... Αραβικές Νύχτες;

Η Ερυθρά Θάλασσα είναι μία υδάτινη λουρίδα του Ινδικού Ωκεανού, που χωρίζει την Αφρική από την Αραβική Χερσόνησο και την Ασία. Η ιδιαιτερότητά της έγκειται στο γεγονός πως, παρά την μεγάλη έκταση των ακτών της, δεν εκβάλλει σε αυτήν κανένα ποτάμι. Με αποτέλεσμα να αποτελεί μία από τις θερμότερες και, ταυτόχρονα, αρμυρότερες υδάτινες εκτάσεις στην Γη. Ξεκινά από τα Στενά του Bab el-Mandeb στον Βορρά της Αραβικής Θάλασσας και καταλήγει στην πόλη του Σουέζ όπου, από το 1869, βρίσκεται η αρχή ενός από τους σημαντικότερους εμπορικά διαύλους του πλανήτη, η περίφημη Διώρυγα η οποία συνδέει την Ερυθρά (δηλ. τον Ινδικό Ωκεανό) με την Μεσόγειο.

Από την άλλη πλευρά της Αραβικής Χερσονήσου, βρίσκεται ο Περσικός Κόλπος όπου υπάρχουν μερικά από τα σημαντικότερα λιμάνια διακίνησης πετρελαίου και τα σημαντικότερα στον κόσμο για τη διακίνηση φυσικού αερίου (στο υπέδαφος του Κατάρ, βρίσκονται τα μεγαλύτερα γνωστά έως σήμερα αποθέματα του καυσίμου). Το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του εμπορίου του Ιράκ, του Κουβέιτ, του Κατάρ, του Μπαχρέιν, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ), της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν διεξάγεται μέσω του Κόλπου και ελέγχεται από τα Στενά του Hormuz. Δηλαδή από το Ιράν, τα ΗΑΕ και το Ομάν (την περιφέρεια του Musandam, μία από τις 11 που αποτελούν την χώρα).

Αντίστοιχα τα Στενά του Mandeb, ελέγχονται από την Αιθιοπία και την Ερυθραία στην Δύση και την Υεμένη στην Ανατολή. Οι δύο πρώτες έχουν πολύ σοβαρότερα προβλήματα να απασχολούν τις κυβερνήσεις και τον πληθυσμό τους και είναι απόλυτα εξαρτημένες από την Δύση για την επιβίωσή τους, οπότε δεν έχουν καν σκέψεις για ανάμειξή τους στην ναυσιπλοΐα. Η Υεμένη όμως είναι μια εντελώς διαφορετική υπόθεση…

Παρότι, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, είναι η χώρα με τον μεγαλύτερο αριθμό κατοίκων που βρίσκονται σε ανθρωπιστική κρίση παγκοσμίως και υποφέρει από μακροχρόνια, συνεχή εμφύλια σύρραξη μεταξύ πολλαπλών παρατάξεων από το 2011 (υπήρχαν και παλιότερα συγκρούσεις αλλά από τις αρχές του αιώνα τα πράγματα είχαν σχετικά εξομαλυνθεί), η σταθερή ροή στρατιωτικού υλικού και οικονομικής βοήθειας των μουλάδων του Ιράν προς τους Σιίτες Χούθι την έχει μετατρέψει σε ρυθμιστικό παράγοντα για το παγκόσμιο εμπόριο.

Δεν χρειάζεται βέβαια να είναι κανείς στρατηγική ιδιοφυΐα για να αντιληφθεί ότι η οποιαδήποτε αναταραχή στο νότιο τμήμα της Αραβικής Χερσονήσου, είτε από την Ανατολική, είτε από την Δυτική πλευρά, μπορεί να ανατινάξει την παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα και να εκτοξεύσει τον πληθωρισμό και τις τιμές των αγαθών, και πάλι στην στρατόσφαιρα. Εξάλλου, ζήσαμε κάμποσες… πρόβες τζενεράλε αυτής της πιθανότητας. Η πρώτη συνέβη τον Μάρτιο του 2021, όταν το γιγαντιαίο Ever Given προσάραξε στην Διώρυγα, την μπλόκαρε και τσάκισε την ήδη ταλαιπωρημένη παγκόσμια εφοδιαστική. Σκηνικό που κινδύνεψε να επαναληφθεί άλλες δύο φορές από τότε, τον Μάιο 2021 και τον Μάιο της περασμένης χρονιάς, ευτυχώς με πολύ μικρότερη… επιτυχία!

Τώρα όμως ο κίνδυνος είναι πολύ σοβαρότερος και ήδη σημαντικότατο ποσοστό του διεξαγόμενου δια μέσου της Διώρυγας εμπορίου, διεξάγεται μέσω περίπλου της Αφρικανικής Ηπείρου με αποτέλεσμα κάθε φορτίο να καθυστερεί 8-9 ημέρες χρονικά και το κόστος να επιβαρύνεται με αρκετές δεκάδες χιλιάδες δολάρια (ανάλογα το είδος, την αφετηρία και τον προορισμό του). Αυτή η κατάσταση, σε περιβάλλον μειούμενου μεν, αλλά ακόμη σε πολύ υψηλά επίπεδα πληθωρισμού, αποτελεί νάρκη για τις δυτικές οικονομίες. Ήδη η προθεσμιακή τιμή μηνός του Brent όπως και αυτή του Murban (ICE Abu Dhabi- ουσιαστικά τα futures του πετρελαίου που αντλείται στον Κόλπο) "φλερτάρει" με τα $80/βαρέλι, ενώ αυτή του Αμερικανικού Αργού (WTI) βρίσκεται σταθερά πάνω από τα $72. 

Πρόκειται για νάρκη η οποία, αν δεν απενεργοποιηθεί και μάλιστα σύντομα, έχει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που απαιτούνται για να προκληθεί παγκόσμια ενεργειακή και όχι μόνο, κρίση! 

Όλο αυτό το σκηνικό δε, έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία και θα πρέπει να έχει ήδη αρχίσει να απασχολεί την κυβέρνηση. Διότι, σε περίπτωση που συνεχιστεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα η μη χρήση του Σουέζ και η αχρήστευση του συγκεκριμένου εμπορικού διαύλου, θα υπάρξει δραματική υποβάθμιση του ρόλου του λιμανιού του Πειραιά και της Ελλάδας γενικότερα, στην διακίνηση εμπορευμάτων από την Ασία προς την Ευρώπη!

Εάν σε αυτές τις επιπτώσεις μιας, ο μη γένοιτο, κρίσης προστεθούν επιπλέον τα προβλήματα που θα προκαλέσει μία νέα άνοδος του πληθωρισμού στον παγκόσμιο τουρισμό, εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς ότι τα προβλήματα στην ελληνική οικονομία θα είναι πολλαπλάσια από εκείνα που θα αντιμετωπίσει η υπόλοιπη ευρωπαϊκή οικονομία. Οπότε μια μεγαλύτερη του συνηθισμένου επαγρύπνηση, δικαιολογείται απολύτως. Όχι μόνο από κυβερνητικής πλευράς, όπου όλα δείχνουν πως υφίσταται και υπάρχουν σχέδια αντιμετώπισης, αλλά και από πλευράς πολιτών, του καθενός από εμάς, σε προσωπικό επίπεδο. 

Υπολογίζοντας σωστά τα ρίσκα, δεν έχασε ποτέ κανείς…

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr