Γιατί κέρδισε ο Τραμπ - Ακολουθούν AfD, Λεπέν...

Του Κώστα Στούπα

1)Γιατί κέρδισε ο Τραμπ. Ακολουθούν AfD,  Λεπέν...

Στην Ελλάδα, όπως και τη Δύση συνολικότερα, εδώ και αρκετά χρόνια κυοφορείται μια δυσαρέσκεια που συνήθως λαμβάνει το χαρακτήρα μια θολής αντισυστημικότητας.

Παρατηρείται μια διάρρηξη της εμπιστοσύνης των χαμηλότερων τάξεων στην πολιτική και οικονομική ελίτ. Από εκεί ξεκινάνε τα περισσότερα προβλήματα.

Η δυσαρέσκεια που τροφοδοτεί τη θολή αντισυστημικότητα  διεθνώς τα τελευταία χρόνια και πνέει ούριο άνεμο στα πανιά του λαϊκισμού, έχει πολλαπλά αλλά συγκεκριμένα αίτια, τα  κυριότερα από τα οποία  εντοπίζονται στους εξής τομείς:

α)Στη "φούσκα" μετοχών και ακινήτων.

β)Στη με λάθος τρόπο παγκοσμιοποίηση και την ανεξέλεγκτη μετανάστευση.

γ)Στον άκρατο δικαιωματισμό που εκτοξεύθηκε στην κεντρική πολιτική σκηνή μετά την χρεοκοπία της αριστεράς λόγω της συρρίκνωσης και εξαφάνισης της εργατικής τάξης.  Ας τα πάρουμε με τη  σειρά.

Η "φούσκα" των πάντων

Η "φούσκα" μετοχών και ακινήτων ξεκίνησε να κυοφορείται μετά το κραχ του 2000, όταν ο Αλαν Γκρίνσπαν αποφάσισε να κρατήσει τα επιτόκια πολύ χαμηλά για μεγάλο χρονικό διάστημα προκειμένου να αποφύγει μια μεγάλη ύφεση και τις επακόλουθες  δυσάρεστες πολιτικές συνέπειες.

Τα χαμηλά επιτόκια εκτόξευσαν τις τιμές των ακινήτων και προκάλεσαν την διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Για να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της κρίσης του 2008 οι κεντρικές τράπεζες και οι κυβερνήσεις μηδένισαν για πολλά χρόνια τα επιτόκια και μέσω των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης πλημμύρισαν την παγκόσμια οικονομία με χρήμα.

Αυτό είχε σαν συνέπεια τη δημιουργία μιας ακόμη μεγαλύτερης "φούσκας" σε μετοχές, ακίνητα και σχεδόν όλα τα υπόλοιπα περιουσιακά στοιχεία.

Η "φούσκα" μετοχών και ακινήτων είχε σαν συνέπεια τη  διεύρυνση των ανισοτήτων. Αυτοί που κατέχουν μετοχές και ακίνητα πολλαπλασίασαν τον πλούτο τους χωρίς καμία προσπάθεια και προσφορά στην οικονομία και την κοινωνία.

Από την άλλη πλευρά αυτοί που δεν κατέχουν μετοχές και ακίνητα και ζουν μόνο από την εργασία τους, είδαν τα εισοδήματά τους να μένουν πίσω.

Η εξέλιξη αυτή σε συνδυασμό με την λάθος παγκοσμιοποίηση που πίεσε τους μισθούς της  ειδικευμένης παραγωγικής τάξης είχε σαν συνέπεια τη σύνθλιψη και προλεταριοποίηση της μεσαίας τάξης.

Η μεσαία τάξη αποτελούσε τον κορμό της μεταπολεμικής ευημερίας και πολιτικής ισορροπίας πέριξ του Κέντρου.

Η παγκοσμιοποίηση

Η παγκοσμιοποίηση δεν είναι λάθος σαν ιδέα, απλά μεθοδεύτηκε και υλοποιήθηκε λάθος. Με βάση την ανάλυση του Ρικάρντο του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, το άνοιγμα των συνόρων στις οικονομικές δραστηριότητες προάγει την ευημερία όλων των μετεχόντων.

Η υπόθεση του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος στηρίζεται στη λογική πως αν ο Α μπορεί να παράγει πέντε καρέκλες ή ένα τηγάνι την ημέρα και ο Β πέντε τηγάνια ή μια καρέκλα, ο Α σε δυο μέρες θα κατασκευάσει  πέντε καρέκλες και ένα τηγάνι και ο Β πέντε τηγάνια και μια καρέκλα. Αν ο καθένας κατασκευάζει αυτό που μπορεί καλύτερα σε δυο μέρες η συνολική παραγωγή θα είναι δέκα καρέκλες και δέκα τηγάνια αντί για 6 και 6.

Τα κλασσικά οικονομικά υποστηρίζουν πως αν ο Κινέζος αμείβεται με 100 δολ. το μήνα και ο Αμερικάνος με 1.000 για να κατασκευάσουν το ίδιο προϊόν, έχουν αμοιβαίο όφελος να το κατασκευάζει ο Κινέζος και ο Αμερικάνος να μάθει να κατασκευάζει κάτι άλλο που χρειάζεται ο Κινέζος. Αν ο Αμερικάνος δεν παράγει τίποτα  δεν μπορεί να έχει χρήματα για να αγοράζει αυτό που παράγει ο Κινέζος και τούμπαλιν.

Με τον τρόπο αυτό οι μισθοί και τα εμπορικά ισοζύγια θα εξισορροπήσουν και κάποια στιγμή οι μισθοί θα φτάσουν στο ίδιο επίπεδο.  

Αυτό συμβαίνει σε μια κατάσταση ιδανικών συνθηκών που ισχύουν πάνω κάτω παρόμοιοι κανόνες σε όλους τους μετέχοντες. Αν π.χ. η Κίνα χρησιμοποιεί τη δωρεάν εργασία καταδίκων ή σκλάβων ή παιδική εργασία προκειμένου να συσσωρεύσει οικονομική δύναμη το ΚΚ για  να την μετατρέπει σε γεωπολιτική ισχύ, η υπόθεση του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος που ωφελεί όλους ακυρώνεται.

Το ίδιο γίνεται και αν οι ΗΠΑ μηδενίζουν τα επιτόκια ( το κόστος του χρήματος) και ο Αμερικάνος ή δυτικός αγοράζει κινέζικα με δανεικά, συσσωρεύοντας χρέος. Χωρίς χρέος το εμπορικό ισοζύγιο μεταξύ Δύσης και Κίνας να εξισορροπούσε αυτόματα, χωρίς δασμούς.

Η Τουρκία π.χ. τα τελευταία χρόνια εξελίσσεται σε βιομηχανική δύναμη επειδή το καθεστώς μέσω του εθνικισμού και νεοθωμανικού μεγαλοϊδεατισμού έχει την δυνατότητα της οικονομικής εξαθλίωσης των Τούρκων μέσω των υποτιμήσεων και του πληθωρισμού. Η Τουρκία μιμείται το κινέζικο μοντέλο ανάπτυξης.

Η παγκοσμιοποίηση για να λειτουργήσει σωστά θα έπρεπε να γίνεται μεταξύ χωρών με τα ίδια εργασιακά και πολιτικά δικαιώματα. Δεν μπορεί να λειτουργήσει μεταξύ σκλάβων υπηκόων και ελεύθερων πολιτών σε  κράτη κοινωνικής πρόνοιας με εργασιακά δικαιώματα.

Επίσης, το ελεύθερο  εμπόριο θα πρέπει να γίνεται με ένα κοινό νόμισμα ή σε μια κατάσταση με δίκαιες ισοτιμίες. Αν κάποιος κρατάει το νόμισμά του υποτιμημένο επειδή εξουσιάζει μια κοινωνία σκλάβων που ανέχονται τον πληθωρισμό και την οικονομική εξαθλίωση,  νοθεύει τον ανταγωνισμό.

Η παγκοσμιοποίηση λοιπόν με τον τρόπο που έγινε συνέβαλε  στην διάλυση της μεσαίας τάξης της Δύσης, γεγονός που ενίσχυσε την αντισυστημικότητα και την άνοδο του λαϊκισμού και των άκρων.

Συνήθως όταν ενισχύονται τα άκρα στο τέλος κερδίζει η ακροδεξιά γιατί ο εθνικισμός και η θρησκεία είναι απλοϊκότερα στην αντίληψη από τις θεωρίες του Μαρξ και  αποτελούν  ασφαλέστερα καταφύγια για τους απελπισμένους.

Η ανεξέλεγκτη μετανάστευση

Η ανεξέλεγκτη μετανάστευση πλημύρισε τις δημοκρατίες της Δύσης με πλήθη με άλλα ήθη και αξίες, τα οποία πολλαπλασιάζονται ταχύτερα. Αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση ανεξέλεγκτων εισροών σε μερικές δεκαετίες οι νεοεισερχόμενοι θα είναι πλειοψηφίες και τα βαρβαρικά τους ήθη θα επιβληθούν στις δυτικές κοινωνίες, όπως τα επέβαλαν οι βάρβαροι στην επικράτεια της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Έτσι προέκυψε ο Μεσαίωνας.

Έχουν δίκιο όσοι ανησυχούν. Η Δύση όμως γερνάει και χρειάζεται νέο δυναμικό τόσο για την οικονομική ανάπτυξη όσο και για την βιολογική αναζωογόνηση.

Η Δύση θα πρέπει να ανακτήσει τον έλεγχο των συνόρων και να μεθοδεύσει έναν τρόπο να δέχεται όσους επιθυμούν να εφαρμόζουν τους νόμους της  και μπορούν υιοθετήσουν τις αξίες της. Η λύση δεν είναι ο ρατσιστικός αποκλεισμός αλλά ένα είδος συνταγματικού πατριωτισμού στις αξίες της, τις αξίες δυτικού διαφωτισμού που την κατέστησαν κυρίαρχη πλανητική δύναμη.

Οι πολίτες των δυτικών δημοκρατικών βρίσκονται ενώπιον ενός πολέμου πολιτισμών εντός των χωρών και  δικαίως ανησυχούν. Αυτός είναι ένας βασικός λόγος για τον οποίο ψηφίζουν ακροδεξιούς λαϊκιστές που υπόσχονται θαύματα μόνο και μόνο για να αρπάξουν την εξουσία και να καταλύσουν τους  δημοκρατικούς θεσμούς.

Ένας ακόμη λόγος ενίσχυσης του ρεύματος του ακροδεξιού λαϊκισμού  είναι η Woke ατζέντα της διάβρωσης των δυο βιολογικών φύλων με απίθανες κοινωνικές ταυτότητες που αγγίζουν τα όρια της διαταραχής, στα πλαίσια ενός ανερμάτιστου δικαιωματισμού και ηδονισμού.

Ο μέσος άνθρωπος ανησυχεί πως το πρόταγμα του δικαιώματος (και του σεβασμού) στην διαφορά υποκρύπτει κάποια προσπάθεια προσηλυτισμού των νέων σε ένα χάος έμφυλου αυτοπροσδιορισμού. Ως ένα σημείο έχουν δίκιο καθώς διάφοροι παλαβοί ακτιβιστές ή κερδοσκόποι εκμεταλλεύονται τη σύγχυση πουλώντας φαρμακευτικές και χειρουργικές υπηρεσίες.

Το υπόστρωμα

Αυτό είναι το  βαθύτερο υπόστρωμα πάνω στο οποίο ζυμώνεται η δυσαρέσκεια και η αντισυστημικότητα την οποία εκμεταλλεύονται διάφοροι επιτήδειοι προς ίδιον όφελος. Ο δεξιός λαϊκισμός όπως και ο αριστερός δεν διαθέτουν μαγικές λύσεις. Με την ανάδειξή τους στην εξουσία το πιθανότερο είναι να επιταχύνουν την φθορά και τα αδιέξοδα.

Ο Τραμπ αντί να αντιστρέψει την παρακμή των ΗΠΑ είναι πιθανότερο να την επιταχύνει.

Το Χρέος

Η βόμβα πάνω στην οποία κάθεται η Δύση και ο κόσμος συνολικότερα είναι το χρέος το οποίο τις τελευταίες δεκαετίες αυξάνεται ταχύτερα από το ΑΕΠ. Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί για πάντα. Όταν προκύψει η επόμενη κρίση χρέους, ο κόσμος όπως τον ξέραμε θα εξαφανιστεί.

Η παγκόσμια οικονομία  θα βιώσει μια κρίση σαν αυτή που βίωσε η Ελλάδα την περασμένη δεκαετία ( αναπροσαρμογή βιοτικού επιπέδου χαμηλότερα, ελέγχους κεφαλαίων, "κουρέματα", πληθωρισμό κλπ ) αλλά με πολλαπλάσια ισχύ γιατί δεν θα υπάρχει το δίχτυ ασφαλείας που εξασφάλισαν οι εταίροι και σύμμαχοι στην Ελλάδα.

Η κρίση χρέους θα μετατραπεί σε πολιτικής και κοινωνική κρίση ακριβώς όπως έγινε στην Ελλάδα σε μικρότερη κλίμακα. Κάπως έτσι θα βρεθούμε στο επίκεντρο μιας περιόδου αταξίας πριν την ανάδυση μιας νέας τάξης.

Οι ελίτ των δυτικών κοινωνιών τώρα αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τον κίνδυνο αυτών των εξελίξεων και προσπαθούν τα ωθήσουν τα συντηρητικά κόμματα δεξιότερα προκειμένου να μειώσουν την δυναμική των ακροδεξιών λαϊκιστών. Αυτό δείχνει να ανάδειξη του Μέρτς στην ηγεσία των Χριστιανοδημοκρατών στη Γερμανία και το άνοιγμα που θα επιχειρήσει στο AfD. Ανάλογες κινήσεις θα δούμε και σε άλλες χώρες της Ελλάδας μη εξαιρούμενης.

Νομίζω τις τελευταίες μέρες  απλώς πήραμε μια πρώτη γεύση φθοράς της κεντρώας συνιστώσας...

2) Οι συγκεντρώσεις για τα Τέμπη

Καλημέρα σας.

Εύχομαι να είστε καλά.

Σας στέλνω ένα κείμενο που έγραψα, με αφορμή τις συγκεντρώσεις που έγιναν την περασμένη Κυριακή για τα Τέμπη.

Καλή συνέχεια,

Τα ΒΑΜΠΙΡ διψούν για συναίσθημα…

" Στο βασίλειο του κιτς επικρατεί

η δικτατορία της καρδιάς…”

Μ. Κούντερα

Παρόλο που θεωρούμε ότι ο δυτικός πολιτισμός είναι θεμελιωμένος στον ορθό λόγο, δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι ταυτόχρονα είναι ένας πολιτισμός του συναισθήματος, αφού γέννησε τον ανθρώπινο τύπο που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε συναισθηματικό άνθρωπο (homo sentimentalis). 

Ο Homo Sentimentalis πρέπει να προσδιοριστεί όχι ως το πρόσωπο που δοκιμάζει συναισθήματα (γιατί όλοι είμαστε ικανοί να τα δοκιμάσουμε) αλλά ως το πρόσωπο που τα έχει αναγάγει σε αξίες. Από τη στιγμή που το συναίσθημα θεωρείται αξία, όλοι θέλουν να το νιώσουν, και καθώς όλοι είναι υπερήφανοι για τις αξίες τους, ο πειρασμός να επιδείξουνε τα συναισθήματά τους είναι μεγάλος.

Όμως τότε, το συναίσθημα δεν είναι πια συναίσθημα, αλλά μεταπίπτει σε μια μίμηση του συναισθήματος, σε μια επίδειξή του.  Αυτό που κοινώς ονομάζεται υστερία. Ο homo sentimentalis είναι στην πραγματικότητα ταυτόσημος με τον homo hystericus, μας αναφέρει ο Μ. Κούντερα στο βιβλίο του "Η Αθανασία” και αυτό εξηγεί γιατί αμέσως μόλις μας έχει θαμπώσει με τα μεγάλα του συναισθήματα που αφορούν ένα γεγονός, μας μπερδεύει με την ανεξήγητη αδιαφορία του για άλλα παραπλήσια γεγονότα.

Ο homo sentimentalis λοιπόν, μοιάζει να ζει σε ένα κόσμο όπου υπάρχει ένας ουρανός γεμάτος λόγια και κοινούς τόπους, από όπου ξεκρεμάει τις λέξεις που ταιριάζουν σε κάθε περίσταση. Ένας ουρανός γεμάτος ιδέες, σκέψεις και χειρονομίες, από όπου σαν τον ηθοποιό επιλέγει τους ρόλους που θα παίξει στη σκηνή. Έτσι στην καθημερινή του ζωή συμπεριφέρεται σαν μια κάμερα να τον ακολουθεί ακατάπαυστα και να τον σημαδεύει, γι’ αυτό φροντίζει διαρκώς την εικόνα του, υιοθετώντας διάφορες στάσεις-πόζες. Με δεδομένη την επιτακτική ανάγκη του να είναι αρεστός και να κερδίζει έτσι την προσοχή των περισσοτέρων, αφού όπως ο κάθε ηθοποιός έχει την ανάγκη κοινού, αντιλαμβανόμαστε γιατί μετατρέπει τη ζωή του σε μια ανόητη παντομίμα.

Αναμφίβολα η ύπαρξη του homo sentimentalis, είναι άρρητα συνδεδεμένη με το κιτς. Το κιτς, θα μπορούσαμε να πούμε, ότι είναι η περιγραφή της πραγματικότητας βασισμένη σε στερεότυπα που αγνοούν την αέναη  μεταβλητότητα και πολυπλοκότητα και διακρίνονται από ένα φτηνό και αγοραίο συναισθηματισμό. Είναι η κοινοτοπία βασισμένη στην άνευ περιεχομένου επιφανειακότητα, η μετατροπή των συναισθημάτων σε σύμβολα, σε άγιες εικόνες, σε εργαλεία συγκίνησης. Αντιπροσωπεύει την τάση του ανθρώπου να σταθεί στο εξωτερικό περίβλημα της πραγματικότητας, που όλα μοιάζουν απλά και συνένοχα, στρέφοντας το βλέμμα μακριά από την αναζήτηση της αλήθειας που κρύβεται κάτω από την επιφάνεια ή πίσω από τα ψεύτικα σκηνικά. Γι’ αυτό στο βασίλειο του κιτς απαγορεύεται η σκέψη, η αμφιβολία και είναι ανεπίτρεπτες οι ερωτήσεις, αφού όταν μιλάει η καρδιά, δεν είναι σωστό η λογική να προβάλλει αντιρρήσεις…

Ζητώ συγνώμη για την εκτεταμένη εισαγωγή, αλλά ήθελα να καθορίσω το πλαίσιο  στο οποίο θα ήθελα να εκφράσω κάποιες σκέψεις μου, για τις διαδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν την περασμένη Κυριακή, σε πολλές πόλεις της χώρας μας για τα Τέμπη.

Ενώ η βασική αιτία των τραγωδιών που συνέβησαν στο Μάτι ή στα Τέμπη, είναι ο μη λειτουργικός κρατικός μηχανισμός, στις συγκεντρώσεις ακούστηκαν τα πάντα, εκτός από τα αυτονόητα αιτήματα, που είναι η κατάργηση της μονιμότητας στο Δημόσιο τομέα και η εφαρμογή αυστηρής Αξιολόγησης παντού, από τα χαμηλότερα μέχρι τα υψηλότερα κλιμάκια…

Αντί αυτών, είδα να ξεπροβάλλουν από παντού τα απέθαντα βαμπίρ της μεταπολίτευσης, με την ακόρεστη δίψα για συναίσθημα, δάκρυα και το αίμα της κυβέρνησης.

Τα κόμματα της αντιπολίτευσης να προσπαθούν να συντονίσουν τις δράσεις τους για να αποκομίσουν μικροκομματικά οφέλη, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να υπερκεράσουν την ανυπαρξία τους και να αποκτήσουν τεχνηέντως υπόσταση.

Την επανεμφάνιση της ρητορικής μίσους, μέσω συνθημάτων που κατηγορούν τον Έλληνα πρωθυπουργό ως συνεργό σε μαζική δολοφονία. Υποθέτω η αναβάθμιση προέκυψε γιατί έχασε την αίγλη της η παλιότερη κατηγορία του παιδόφιλου που του απέδιδαν.

Είδα μια απόπειρα να στηθεί ένα κιτς Freak Show γύρω από ένα τραγικό γεγονός, από αγανακτισμένους με "υπερτροφικές καρδιές" και με οσμή από τη συναισθηματική πανούκλα του 2015, η οποία με έκανε να ξανανιώσω ότι "δεν έχω οξυγόνο".

Ευχαριστώ, αλλά δεν θα πάρω…

Με έχει κουράσει ο επιλεκτικός αριστερόστροφος συναισθηματισμός, που για κάποιες τραγωδίες θρηνεί σε υπέρτατο βαθμό, ενώ για κάποιες άλλες αδιαφορεί πλήρως. Σέβομαι τα συναισθήματα αρκετά ώστε να αποστρέφομαι αυτούς που τα χρησιμοποιούν για να πετύχουν ιδιοτελής σκοπούς.

Έχω πια βαρεθεί όσους αρνούνται να προσεγγίσουν ορθολογικά την πραγματικότητα και τα προβλήματά της και επιλέγουν να εθελοτυφλούν μπροστά στις αυτονόητες λύσεις που απαιτούνται, μένοντας αθεράπευτα δέσμιοι των ιδεοληψιών τους και για πάντα έτοιμοι να παρασυρθούν και να ακολουθήσουν τυφλά, επιφανειακά συνθήματα και φτηνή προπαγάνδα.

Νιώθω απέραντη θλίψη για όλους τους αδικοχαμένους συνανθρώπους μου, θεωρώ όμως ότι αφού το αίτημα για Αξιοκρατία και Αξιολόγηση παραμένει μειοψηφικό στην Ελληνική κοινωνία, αν αναζητούμε τους πραγματικούς ενόχους για τις τραγωδίες που ζούμε, ας κοιτάξουμε καλύτερα στον καθρέφτη μας…

kostas.stoupas@capital.gr