Αμερικάνικες εκλογές: Μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης

Του Κώστα Στούπα

Μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης

Αναμφίβολα το σημαντικότερο γεγονός της εβδομάδας που ξεκινάει σήμερα είναι οι αυριανές αμερικάνικες εκλογές. Οι εκλογές αυτές είναι σημαντικές γιατί οι ΗΠΑ παίζουν σημαντικό ρόλο στις παγκόσμιες εξελίξεις, τις ευρωπαϊκές εξελίξεις και ζητήματα που αφορούν την Ελλάδα ειδικότερα.

Ως εκ τούτου το αποτέλεσμα αυτών των εκλογών ειδικά είναι πιθανό να δρομολογήσει τεκτονικής σημασίας εξελίξεις. Τούτο γιατί οι δυο υποψήφιοι εκφράζουν εκ διαμέτρου αντίθετες προοπτικές για τις ΗΠΑ και το πώς αυτές βλέπουν τη θέση τους στον κόσμο.

Κάποιοι υποστηρίζουν πως οι ΗΠΑ είναι τόσο διχασμένες που ενδεχομένως να βρίσκονται στα πρόθυρα αποσχιστικών τάσεων και ενός εμφυλίου. Ο κίνδυνος αυτός είναι ιδιαίτερα υψηλός, ίσως ο υψηλότερος μετά τον αμερικανικό εμφύλιο.

Όποιος και να κερδίσει αύριο το πιθανότερο είναι ο διχασμός να αυξηθεί παρά να εκτονωθεί. Επιπλέον ο χαμένος είναι πιθανό να αμφισβητήσει το αποτέλεσμα περιπλέκοντας την κατάσταση και διαβρώνοντας τη  νομιμοποίηση  της ισχύος της μεγαλύτερης δύναμης των δυτικών δημοκρατιών.

Οι μετριοπαθείς πολίτες των ΗΠΑ που ταυτοποιούν τον εαυτό τους είτε στην Κεντροαριστερά είτε στην Κεντροδεξιά δυσκολεύονται να επιλέξουν ανάμεσα στον Ντόναλντ Τραμπ και την Κάμαλα Χάρις.

Σκύλλα και Χάρυβδη

Ο πρώτος παρουσιάζει εμφανή συμπτώματα ακατάσχετου ναρκισσισμού και μια χαώδους αντίληψης (άγνοιας) του κόσμου. Οι λόγοι του συνήθως μοιάζουν ασυνάρτητη συρραφή φράσεων διανθισμένων με αναφορές σε θεωρίες συνομωσίας που γοητεύουν πλήθη που νιώθουν προδομένα από τις ελίτ και τους δημοκρατικούς θεσμούς.

Η δεύτερη μοιάζει με μια άχρωμη πολιτικά επιλογή που φαίνεται να χειραγωγείται από την ακροαριστερή στροφή μιας μεγάλης μερίδας του Δημοκρατικού κόμματος. Η κατάχρηση εννοιών όπως συμπεριληπτικότητα, κουλτούρα ακύρωσης (περιορισμός των αντίθετων απόψεων), αποθέωση μέχρι προσηλυτισμού των LGBTQ+ κοινοτήτων και κρατικός παρεμβατισμός στην οικονομία απειλούν να διαβρώσουν και να διαλύσουν την αμερικάνικη κοινωνία. Η προκλητική προβολή αυτής της ατζέντας οδηγεί μια μερίδα κεντρώων στην αγκαλιά του ακροδεξιού τραμπικού μετώπου.

Οι δυο υποψήφιοι κατηγορούν ο ένας τον άλλο πως επιθυμεί να διαβρώσει και να ανατρέψει τους δημοκρατικούς θεσμούς.

Επειδή οι ΗΠΑ αποτελούν τον σκληρό πυρήνα των Δυτικών δημοκρατιών, το όποιο αποτέλεσμα θα δώσει έναυσμα για ανάλογες εξελίξεις και σε άλλες δημοκρατίες.

Επί του πρακτέου, η Κάμαλα Χάρις σχεδιάζει αύξηση της φορολογίας και ο Τραμπ αύξηση των δασμών. Αμφότερες οι πολιτικές δρομολογούν υφεσιακές και πληθωριστικές εξελίξεις. Το αναδυόμενο σημαντικότερο πρόβλημα για τις ΗΠΑ είναι το χρέος και για την τιθάσευσή του δεν μιλάει κανείς.

Οι φόροι όμως δρομολογούν υφέσεις, οι δασμοί εμπορικούς πολέμους και το χρέος εξασθένιση του δολαρίου.

Η εκλογή Τραμπ είναι πιθανό να σημαίνει επιβολή δασμών στις ευρωπαϊκές εξαγωγές στις ΗΠΑ, απόσυρση της υποστήριξης στην Ουκρανία που μετά τη ρωσική εισβολή βρίσκεται σε πόλεμο και διάλυση του ΝΑΤΟ.

Αντιθέτως ο Τραμπ μπορεί να στηρίξει το Ισραήλ να κλιμακώσει τα σχέδια εναντίον του Ιράν και να προχωρήσει σε ένα σχέδιο επαναχάραξης συνόρων και ισορροπιών στη Μέση Ανατολή.

Μια εκλογή της Κάμαλα σημαίνει συνέχιση της στήριξης στην Ουκρανία και άσκηση πιέσεων στο Ισραήλ να περιορίσει τις αντιδράσεις στην περικύκλωσή του από Ιράν. Οι πιέσεις στο εσωτερικό του Δημοκρατικού Κόμματος εναντίον του Ισραήλ είναι ισχυρές.

Στα ελληνοτουρκικά οι ενδείξεις είναι οι εξής: Αν και ο Τραμπ επιδεικνύει ένα θαυμασμό σε αυταρχικούς ηγέτες όπως ο Πούτιν, ο Ερντογάν κλπ. επί της προηγούμενης θητείας οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις διένυσαν μια από τις καλύτερες περιόδους τους. Επί θητείας Τραμπ η Τουρκία αποβλήθηκε από το πρόγραμμα συμπαραγωγής των F-35 και ουσιαστικά έχασε το πλεονέκτημα στον αέρα από την ελληνική πολεμική αεροπορία.  

Επί Δημοκρατικών της Προεδρίας Μπάιντεν ο Υπουργός εξωτερικών Μπλίνκεν δεν επισκέφθηκε ποτέ τη χώρα μας και τα εξοπλιστικά ανταλλάγματα προς την Ελλάδα, εν όψει πιθανής απελευθέρωσης της δυνατότητας της Τουρκίας να εκσυγχρονίσει της F-16, ήταν ευτελή και  αδιάφορα για τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις.

Αν η Κάμαλα Χάρις εκλεγεί πρόεδρος ίσως αφήσει το βαθύ κράτος της διπλωματικής γραφειοκρατίας να διαχειριστεί τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Το βαθύ κράτος των ΗΠΑ όμως αντιλαμβανόμενο το μέγεθος και τη σημασία της Τουρκίας είναι ικανό να πιέσει την Ελλάδα για υποχωρήσεις.

Από την άλλη πλευρά ο Ντόναλντ Τραμπ πιστεύει πως ο ίδιος γνωρίζει καλύτερα τι είναι το σωστό και συχνά παρακάμπτει διπλωμάτες, στρατιωτικούς και υπουργούς, αλλά ψυχολογικά παραμένει απρόβλεπτος.

Η κατάσταση μετά τις αυριανές εκλογές θα παραμείνει περίπλοκη για τη χώρα μας.

Το χειρότερο σενάριο είναι η περαιτέρω αποδυνάμωση της αμερικανικής ισχύος και ο απομονωτισμός των ΗΠΑ. Εξελίξεις σαν αυτές θα αυξήσουν την επιθυμία περιφερειακών δυνάμεων όπως η Ρωσία, η Τουρκία κλπ. να διευρύνουν την ισχύ τους σε βάρος γειτόνων...

kostas.stoupas@capital.gr