Στενάζει ή καλπάζει η οικονομία;

Του Κώστα Στούπα

1) Στενάζει ή καλπάζει η οικονομία;

Τι τελευταίες ημέρες στα κοινωνικά δίκτυα έλαβε χώρα μια μεγάλη διένεξη σε σχέση με το αν η Ελλάδα έχασε και την προτελευταία θέση από τη Βουλγαρία σε σχέση με το ύψος των μισθών.

Οι αντιπολιτευόμενοι στηρίχθηκαν σε κάποια στοιχεία που παρουσιάζουν την αγοραστική δύναμη των Ελλήνων σε σχέση με αυτήν των γειτόνων και οι κυβερνητικοί απάντησαν με κάποια στοιχεία όπου η κατάταξη της Ελλάδας σε ό,τι αφορά το ονομαστικό κατά κεφαλήν εισόδημα, που είναι περί τις 17 χιλ. ευρώ, είναι λίγο κάτω από τον μέσο όρο της Ε.Ε.

Αμφότερες οι πλευρές έχουν δίκιο και άδικο μαζί. Η αλήθεια είναι πως στην Ελλάδα έχουμε υποστεί μείωση του ΑΕΠ και άρα και του εισοδήματος και οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες που εξήλθαν του κομμουνιστικού μεσαίωνα συνεχίζουν να αναπτύσσονται οικονομικά, καλύπτοντας το χαμένο έδαφος μισού αιώνα.

Υπάρχουν όμως και κάποιες θετικές εξελίξεις στην ελληνική οικονομία τα τελευταία χρόνια.

Στο επτάμηνο που ολοκληρώθηκε τον περασμένο Ιούλιο το ελληνικό κράτος παρουσίασε οριακό έλλειμμα 121 εκατ. ευρώ έναντι στόχου για έλλειμμα 3.745 εκατ. και ελλείμματος 1.435 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2023.

Μιλάμε δηλαδή για ένα τεράστιο πρωτογενές πλεόνασμα. Ελάχιστα κράτη έχουν να επιδείξουν αντίστοιχα στοιχεία.

Επίσης, η Ελλάδα συνεχίζει να παρουσιάζει αύξηση του ΑΕΠ μεγαλύτερη από τον μέσο όρο των χωρών της Ε.Ε.

Η ανεργία μειώθηκε αλλά παραμένει η δεύτερη υψηλότερη στην Ε.Ε. Το ίδιο και το χρέος που, αν και κινείται σε επίπεδα ρεκόρ σε αριθμούς και ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώνεται, παραμένει το υψηλότερο.

Στόχος του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών υπό τον Κ. Χατζηδάκη είναι το δημόσιο χρέος τα επόμενα χρόνια να πέσει στο 120% του ΑΕΠ από 160% περίπου που είναι σήμερα και έτσι να γίνει χαμηλότερο από πολλές χώρες της Ευρώπης.

Τα ναυπηγεία ιδιωτικοποιήθηκαν και ξεκινούν να χτίζουν πλοία, κάποιες εμβληματικές εταιρείες πραγματοποιούν επενδύσεις δημιουργώντας data centers. Παρ΄ όλα αυτά η μερίδα του λέοντος στις επενδύσεις αφορά τα ακίνητα και αυτό αποτελεί σοβαρό δείγμα υπανάπτυξης.  

Ο τουρισμός καλπάζει ως αριθμός επισκεπτών αλλά οι εισπράξεις, αν συνυπολογιστεί και ο πληθωρισμός, "χωλαίνουν".

Τα αγκάθια

Τα μεγάλα αγκάθια παραμένουν το εμπορικό έλλειμμα και το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα της χώρας παραμένει η συνέχιση της φυγής των νέων. Το ισοζύγιο μετανάστευσης το 2023 ήταν αρνητικό κατά 150 χιλ., ενώ από το 2010 και μετά από τη χώρα έχουν φύγει αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες, οι περισσότεροι από τους οποίους παραμένουν στο εξωτερικό.

Στο πεντάμηνο Ιανουαρίου - Μαΐου του 2024, το εμπορικό ισοζύγιο κατέγραψε έλλειμμα 14.420 εκατ. ευρώ, με αύξηση 15% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2023.

Στο πεντάμηνο οι εξαγωγές ανήλθαν σε 20.970,7 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας μείωση κατά 4,5% σε σχέση με το πεντάμηνο του 2023. Στο ίδιο διάστημα οι εισαγωγές ανήλθαν σε 35.390,7 εκατ. ευρώ καταγράφοντας αύξηση κατά 2,6%.

Ανησυχητικό είναι το γεγονός πως το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών στο πεντάμηνο παρουσίασε έλλειμμα 8,8 δισ. ευρώ έναντι 8,6 δισ. ευρώ το 2023. 

Παρατηρείται λοιπόν μετά την πανδημία και εν μέρει λόγω των τρισεκατομμυρίων που μοιράστηκαν, αύξηση της τουριστικής κίνησης αλλά οι επισκέπτες ξοδεύουν λιγότερα και λόγω της αδύναμης παραγωγικής βάσης της οικονομίας μας καταναλώνουν εισαγόμενα.

Τα τελευταία χρόνια τα μηδενικά επιτόκια και τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης αποτέλεσαν μια ευνοϊκή συγκυρία η οποία βοήθησε την Ελλάδα να βελτιώσει τη θέση της σε κάποιους τομείς.

Χρειάζονται σημαντικές μεταρρυθμίσεις όμως για να καταφέρει να καλύψει η χώρα μας το χαμένο έδαφος. Η Ελλάδα χρειάζεται ένα σοκ επενδύσεων σε τομείς που θα εξισορροπήσουν το στρεβλό "τουριστικοβαρές" και "επιδοματολάγνο" κρατικοδίαιτο οικονομικό μοντέλο. Αν θέλει να προσελκύσει επενδύσεις σε τομείς τεχνολογικής αιχμής θα πρέπει να εξασφαλίσει μηδενική φορολογία για δεκαετίες και πρόσβαση σε ευρωπαϊκά ταμεία.

Στη Δρέσδη της Γερμανίας την περασμένη εβδομάδα ανακοινώθηκε επένδυση 10 δισ. ευρώ για τη δημιουργία μονάδας μικροεπεξεργαστών. Το γερμανικό κράτος εξασφάλισε ευρωπαϊκή χρηματοδότηση ύψους 5 δισ. ευρώ και εξασφάλισε πολλά προνόμια στους επενδυτές.

Εκτός από φορολογικά κίνητρα, χρειάζεται βιώσιμο συνταξιοδοτικό και αποτελεσματικό δημόσιο και δικαιοσύνη.

Για να συμβούν αυτά θα πρέπει να διαλυθεί το ελληνικό κράτος και να ανασυσταθεί εκ του μηδενός. Λίγοι θα ψήφιζαν μια κυβέρνηση που θα προσπαθούσε να τα κάνει όλα αυτά.

Ούτε καλπάζουμε λοιπόν, ούτε στενάζουμε, απλά περιμένουμε την επόμενη διεθνή κρίση για να αποκαλυφθεί η πραγματικότητα.

2) Γιατί από δημόσιοι λειτουργοί γινόμαστε ρόμπες;

Αγαπητέ κ. Στούπα...

Σφυρηλατημένα πλέον χαρακτηριστικά του νεοέλληνα είναι α) το πνεύμα χαλαρότητας και β) ότι φταίνε πάντα οι άλλοι (και κυρίως οι ηγέτες που εμείς οι ίδιοι ψηφίζουμε).

Τα δύο αυτά χαρακτηριστικά αναδεικνύονται σε μέγιστη διαβρωτική δύναμη που καταλύει κάθε δυνατότητα εύρυθμης και αποτελεσματικής λειτουργίας της κοινωνίας μας. Αν δεν συναισθάνομαι ότι έχω προσωπική ευθύνη τότε γιατί να προσπαθήσω να γίνω καλύτερος; Κι αν αφήνομαι να παρασυρθώ από το πνεύμα της χαλαρότητας, τι αξία έχει η οποιαδήποτε προσπάθεια;

Αποτέλεσμα είναι να προσποιούμαστε ότι εκπλησσόμαστε και ταραζόμαστε τάχα μπροστά σε τραγικά γεγονότα (βλέπε για παράδειγμα το πρόσφατο ατύχημα στο σαπισμένο λούνα παρκ που δεν είχε ποτέ ελεγχθεί για μηχανισμούς και πιστοποιητικά ασφαλείας, ή τις καταστροφές από πυρκαγιές που ανεξέλεγκτες κατακαίουν και καταβροχθίζουν το βιός ανθρώπων και απειλούν την ίδια τη ζωή των πολιτών). Στην πραγματικότητα γνωρίζουμε όλοι μας ότι αν είχαμε κάνει το καθήκον μας στο ελάχιστο, πολλά θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί.

Υπάρχουν όμως καθημερινά τεράστιες άλλες απώλειες που περνούν σχεδόν απαρατήρητες και τις δεχόμαστε ως κάτι δεδομένο και χωρίς να μας κάνουν να επαναστατήσουμε ή τουλάχιστον να εξυβρίσουμε τον εκάστοτε Πρωθυπουργό ως μόνο υπεύθυνο. Πόσοι άραγε πεθαίνουν καθημερινά στα νοσοκομεία μας από ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις; Γιατί δεχόμαστε ως κάτι δεδομένο που δεν μπορεί να αλλάξει το γεγονός ότι τα ποσοστά απωλειών στη χώρα μας είναι δυσανάλογα υψηλά σε σύγκριση με άλλων χωρών του δυτικού κόσμου; Στη φωτογραφία που επισυνάπτω φαίνονται μέλη του προσωπικού ενός Πανεπιστημιακού νοσοκομείου της βορείου Ελλάδας στο τοπικό λεωφορείο ένα τυπικό πρωινό το φετινό καλοκαίρι. Οι επιβάτες της γραμμής πόλη - Νοσοκομείο συναντούν κάθε πρωί νοσηλευτές κάθε βαθμίδας που διακρίνονται από τις ρόμπες-ποδιές που φορούν. Μάλιστα, πιθανώς να μπορεί κάποιος να κάνει βάσιμες υποθέσεις για το τμήμα/κλινική κάθε εργαζόμενου με βάση το χρώμα κάθε ποδιάς. Αυτό το "πολύχρωμο" θέαμα δεν φαίνεται περίεργο σε κανέναν; Και η διοίκηση του νοσοκομείου που βλέπει κάθε πρωί τους εργαζόμενους να προσέρχονται στην είσοδο του νοσοκομείου φορώντας τις πολύχρωμες ρόμπες τους τους υποδέχεται με χαμόγελο; Οι διευθυντές των κλινικών τους καλωσορίζουν χωρίς να σχολιάζουν τίποτε; Δεν σκέφτεται κανείς ότι η ποδιά έχει ρόλο να προστατεύει τους νοσηλευτές από τα μικρόβια των ασθενών αλλά και τους ασθενείς από τα μικρόβια που πιθανώς υπάρχουν στα ρούχα του νοσηλευτικού προσωπικού; Δεν τολμώ να φανταστώ τι απίθανους μικροοργανισμούς μπορεί να μεταφέρει με την ποδιά του ένας νοσηλευτής από τα μέσα μαζικής μεταφοράς στους ασθενείς που υποτίθεται ότι προσπαθεί να περιθάλψει.

Ξέρω, οι περισσότεροι αναγνώστες θα πουν, δεν βαριέσαι; Το πρόβλημα του συστήματος υγείας είναι η υποστελέχωση και η υποχρηματοδότηση. Αν είχαμε περισσότερο προσωπικό, αν είχαμε καλύτερα και πιο εξοπλισμένα νοσοκομεία, αν είχαμε καλύτερες αμοιβές… θα ήταν όλα διαφορετικά και τότε θα είχαμε περισσότερο φιλότιμο και θα δίναμε περισσότερη προσοχή σε αυτά που πρέπει να κάνουμε. Διαφωνώ κάθετα. Αυτά που πρέπει να κάνουμε είναι το καθήκον όσων θεωρούν ότι είναι δημόσιοι λειτουργοί. Κατά τη γνώμη μου μάλλον αντίστροφα πρέπει να σκεφτόμαστε. Πρώτα να κάνουμε το καθήκον μας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και τότε να επιζητούμε να βελτιωθούν και όλες οι άλλες συνθήκες και παράμετροι.

Αυτό όμως απαιτεί μια διαφορετική στάση ζωής που τη μαθαίνουμε από μικροί από τις οικογένειές μας και τους δασκάλους μας…

ΓΣ

Εύχομαι να τύχει να διαβάσει την επιστολή μου ο Διευθυντής του συγκεκριμένου νοσοκομείου…

kostas.stoupas@capital.gr