Η ελληνική πραγματικότητα σοκάρει

Του Κώστα Στούπα

1) Η ελληνική πραγματικότητα σοκάρει

Η προχθεσινή απόφαση για τη φονική φωτιά στο Μάτι προκάλεσε τεράστιο σοκ στην κοινή γνώμη. Άπαντες σχεδόν θεώρησαν τις ποινές ιδιαίτερα ελαφρές σε σχέση με τον αριθμό των θυμάτων που προέκυψαν από την αδυναμία πολλών υπεύθυνων να διαχειριστούν επαρκώς μια καταστροφική πυρκαγιά.

Η αλήθεια είναι πως δεν είμαι σε θέση να αξιολογήσω τις ευθύνες στον βαθμό που ούτε τους σχετικούς νόμους στους οποίους εμπίπτουν γνωρίζω, ούτε τις κατηγορίες οι οποίες τεκμηριώνουν τις ευθύνες παρακολούθησα.

Αλήθεια είναι επίσης πως πολλοί έπεσαν στα "μαλακά" επειδή η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ πριν φύγει από την εξουσία είχε αλλάξει τους νόμους έτσι ώστε αυτοί να είναι επιεικέστεροι προς όσους έχουν διαπράξει παραβάσεις ή εγκλήματα. Κάποιοι την  κατηγορούν πως αυτό το έπραξε προς όφελος των στελεχών της που αντιμετώπιζαν διάφορες κατηγορίες. Ο ίδιος πιστεύω πως το έπραξε από πολιτική και ανθρωπιστική αφέλεια.

Οι αριστεροί όπως και οι φιλελεύθεροι πιστεύουν πως οι τιμωρίες πρέπει να είναι μικρές και να έχουν παιδευτικό χαρακτήρα. Αυτό συμβαίνει γιατί έχουν αποδεχτεί το αξίωμα πως ο άνθρωπος είναι αγαθό και αλτρουιστικό ον κατά βάθος και οι χειρονομίες καλής θέλησης μπορεί να έχουν αποτελεσματικότερη επίδραση στη συμμόρφωση από την τιμωρία.

Αυτή είναι μια γενικότερη πεποίθηση που σαρώνει τις ανεπτυγμένες δυτικές κοινωνίες, προς αγαλλίαση, του εισερχόμενου μέσω μεταναστευτικών ροών, εγκλήματος, που το εκμεταλλεύεται δεόντως.

Παρά το νομικό πλαίσιο όμως που προέβλεπε ήπιες ποινές, αρκετοί θεωρούν πως οι δικαστές έπρεπε να εξαντλήσουν την αυστηρότητα ενδεχομένως υπερβαίνοντας και τον ίδιο τον νόμο. Διαφωνώ με αυτή την αντίληψη.

Από βαλκανικό μεσαίωνα μπορούμε να εξέλθουμε μόνο στηρίζοντας το κράτος δικαίου. Κράτος δικαίου σημαίνει οι δικαστές να αποφασίζουν με βάση αυτά που προβλέπουν οι νόμοι.

Αντιλαμβάνομαι πως οι νόμοι πρέπει να γίνουν περισσότερο αυστηροί αλλά αυτό είναι ζήτημα της κοινωνίας και του ποιους εκλέγει στη Βουλή ως νομοθέτες.

Συμμερίζομαι τον πόνο και την απόγνωση όσων έχασαν δικούς τους ανθρώπους στο Μάτι ή στα Τέμπη. Όλοι μας αντιμετωπίζουμε υψηλότερο ρίσκο ως πολίτες όταν σε κρίσιμα πόστα βρίσκονται οι λιγότερο κατάλληλοι και ικανοί.

Γνωρίζω επίσης πως στην Ελλάδα αυτό συμβαίνει κατά κόρον χάρη στην πελατοκρατία, την οικογενειοκρατία και την κομματοκρατία. Από την ελληνική επανάσταση και μετά το κράτος χρησιμοποιείται σαν λάφυρο της κομματικής φατρίας που κάθε φορά επικράτησε. Όσο πιο πρωτόγονη είναι μια κοινωνία τόσο πιο ισχυροί είναι οι δεσμοί του αίματος, της συγγένειας και της φατρίας και ανίσχυροι οι θεσμοί του πολίτη της δικαιοσύνης  κ.λπ.

Τόσο στα Τέμπη όσο και στο Μάτι όμως, τα τραγικά δυστυχήματα οφείλονται στην αδυναμία της κρατικής μηχανής να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της. Ούτε στη μία ούτε στην άλλη περίπτωση δεν διακρίνονται στοιχεία δόλου ή πρόθεσης κάποιους να προκαλέσει βλάβες και θανάτους.

Δεν υποστηρίζω πως η ελληνική δικαιοσύνη λειτουργεί άψογα. Ίσως να βρίσκεται στον πυρήνα της ελληνικής παθογένειας. Το γεγονός π.χ. πως η πρώτη απόφαση για τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι βγήκε μετά από 6 χρόνια, με ορατό τον κίνδυνο της παραγραφής, αποτελεί κατά τη γνώμη μου ουσιαστικότερο πρόβλημα από την αυστηρότητα των ποινών.

Σε καμιά περίπτωση δεν θέλουμε μια δικαιοσύνη που αντί να αποφασίζει με γνώμονα τα στοιχεία και τους νόμους θα  αποφασίζει με βάση τις συναισθηματικές  εντυπώσεις της κοινής γνώμης και των πρωτοσέλιδων των εφημερίδων.  

Με προβληματίζει γενικότερα το γεγονός πως πριν λίγες μέρες, μετά από καταδίωξη συνελήφθη κάποιος αφγανικής καταγωγής που διακινούσε  παράνομα μετανάστες, ο οποίος είχε καταδικαστεί για την ίδια πράξη με κάθειρξη 36 ετών. Γιατί κυκλοφορούσε ελεύθερος;

Με προβληματίζει περισσότερο που στην αστυνομία συνεχίζουν να υπηρετούν δεκάδες στελέχη που έχουν συλληφθεί για εγκληματικές πράξεις και δεν απομακρύνονται μέχρι να τελεσιδικήσουν οι υποθέσεις τους μετά από πολλά χρόνια ή ποτέ...

Με τρομοκρατεί το γεγονός πως  πριν λίγες μέρες απομακρύνθηκαν από το δικαστικό σώμα αρκετοί δικαστές επειδή άφησαν εκατοντάδες δικαστικές υποθέσεις να παραγραφούν είτε από αδιαφορία και τεμπελιά είτε από δόλο. Αντί να διερευνηθεί η περίπτωση, οι παραλείψεις να ενέχουν δόλο και να υπάρξει περαιτέρω διαδικασία, οι δικαστές αυτοί μετατάσσονται σε κάποια θέση αργομισθίας στο Δημόσιο.

Όσο το κράτος μας χρησιμοποιείται από τα κόμματα σαν "χωματερή" της αγοράς εργασίας έναντι ψήφων δεν νομίζω πως πρέπει να περιμένουμε ανταποδοτικές υπηρεσίες, στην υγεία, την ασφάλεια, την παιδεία και παντού.

2) To 30ετές ομόλογο

Κύριε Στούπα

Η πρόσφατη έκδοση 30ετους ομολόγου του ελληνικού δημοσίου και η επιτυχής κάλυψη του τίτλου συνιστά ένα σημαντικό δεδομένο για την ομαλή δημοσιονομική εξέλιξη της χώρας.

Η σημασία του δεν έγκειται τόσο στην υπερκάλυψη της δημοπρασίας κατά δέκα και πλέον φορές (ο οποιοσδήποτε που έχει μία στοιχειώδη γνώση των ομολογιακών αγορών γνωρίζει ότι οι εκδόσεις μπορούν να καλύπτονται στο "δευτερόλεπτο" από τα ανάδοχα τραπεζικά σχήματα), αλλά αφενός μεν ότι προσέλκυσε προσφορές "real money" και αφετέρου δε -το σημαντικότερο- διαμορφώθηκε σε πολύ χαμηλό επιτόκιο προκειμένου για ένα χρεόγραφο ελληνικού δημοσίου λήξης μετά το 2032.

Το 2032, ως γνωστόν, λήγει η περίοδος χάριτος των δανείων του ESM κάτι το οποίο με τα σημερινά δεδομένα προσθέτει αρκετά δισ. ευρώ ετησίως στις ανάγκες εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους. Εκεί θα μετρηθεί κατ' ουσίαν το εάν η δημοσιονομική εξυγίανση της περιόδου 2015 -2032 (καλώς εχόντων των πραγμάτων μιας και είμαστε στο 2024) στάθηκε ικανή να οδηγήσει τα δημόσια οικονομικά σε μία μακροχρόνια περίοδο σταθερότητας και ισορροπίας μακριά από τις θεμελιώδεις ανισορροπίες της περιόδου 1980-2010.

Με βάση τα σημερινά δεδομένα το δημοσιονομικό μέλλον της χώρας προμηνύεται σταθερό.

Κίνδυνοι, όπως η διαρκής ανάγκη αυξημένης χρηματοδότησης του ΕΦΚΑ (το υψηλότερο ποσοστό επί του ΑΕΠ στην ευρωζώνη) ή η ενδημική φοροδιαφυγή δεν φαίνεται προς το παρόν τουλάχιστον να "απειλούν" την εκτεταμένη δημοσιονομική εξυγίανση της περιόδου 2010-2020.

Το μεγάλο πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας θα συνεχίζει και τα επόμενα χρόνια να συνίσταται στο διαρθρωτικό παραγωγικό έλλειμμα αυτής, φαινόμενο εμφανές ήδη από τη δεκαετία του '80, πρόβλημα που τα μνημόνια δεν έλυσαν (και δεν θέλησαν να λύσουν για να είμαστε ειλικρινείς τόσο μεταξύ μας όσο και με το γερμανικό Υπουργείο Οικονομικών που συνδιαμόρφωσε το πρόγραμμα).

Το πολύ χαμηλό ποσοστό επενδύσεων ως προς το ΑΕΠ, το συντριπτικό ποσοστό της καταναλωτικής δαπάνης στη διαμόρφωση του ακαθάριστου προϊόντος, ο αρνητικός ρυθμός αποταμίευσης, το διπλάσιο ποσοστό των κερδών σε σχέση με το ποσοστό των μισθωτών αμοιβών στη σύνθεση του ΑΕΠ (52% & 27% αντίστοιχα) αλλά και ορισμένες οικονομικές νοοτροπίες που βασίζονται σε εδραιωμένα κοινωνικά στερεότυπα του τόπου μας (όπως το διαγενεακό όνειρο της πάση θυσία απόκτησης ιδιόκτητων κατοικιών), οδηγούν με μαθηματική βεβαιότητα τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας να καθίστανται και πάλι επισφαλείς, όταν οι διεθνείς οικονομικές συνθήκες επιδεινωθούν

Όσο συνεχίζουμε να επικεντρωνόμαστε σε μη παραγωγικές δραστηριότητες, όσο επιμένουμε στη μη ανάπτυξη παραγωγικών και διεθνών ανταγωνιστικών οικονομικών τομέων, όσο συνεχίζουμε να βασιζόμαστε σχεδόν αποκλειστικά στον τουρισμό και την οικοδομή, η -αναπόφευκτη- επόμενη οικονομική κρίση, όποτε και εάν αυτή επέλθει, θα μας δημιουργήσει παρόμοια με το 2009 προβλήματα.

Προς το παρόν, όπως και οι αγορές εμπράκτως δείχνουν, η ελληνική οικονομία, χάρη στη δημοσιονομική εξυγίανση της προηγούμενης δεκαετίας κινείται σε ήρεμα νερά.

Μέχρι πότε όμως (?)

Καλή Ανάσταση

ΔΜ