Πόσο θα αντέξει ο ΣΥΡΙΖΑ

Του Κώστα Στούπα 

1) Πόσο θα αντέξει ο ΣΥΡΙΖΑ

Μια μέρα πριν το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ ο Αλέξης Τσίπρας με παρέμβασή του ζήτησε από τον νυν πρόεδρο Στέφανο Κασσελάκη να προσφύγει εκ νέου στη βάση των μελών του κόμματος που τον εξέλεξε πριν λίγους μόνο μήνες.

Δεν έχει ξανασυμβεί, πρόεδρος ενός κόμματος να αμφισβητείται λίγους μήνες μετά την εκλογή του χωρίς τουλάχιστον να έχει μεσολαβήσει κάποια μεγάλη ήττα.

Το αστείο της υπόθεσης είναι πως ο κ. Κασσελάκης στην αρχή αποδέχτηκε την πρόκληση και ζήτησε να παρουσιαστούν αντίπαλοι. Παρουσιάστηκε η κα Γεροβασίλη. Το συνέδριο απέρριψε την προσφυγή του κ. Κασσελάκη σε νέες κάλπες και ο ίδιος απέσυρε την πρόταση, οπότε αποσύρθηκε και η υποψηφιότητα της κας Γεροβασίλη. Αυτά δεν γίνονται ούτε σε 15μελή μαθητικά συμβούλια.

Με μια ανόητη κίνηση ο κ. Τσίπρας έκαψε τον εαυτό του, τον κ. Κασσελάκη και την κα Γεροβασίλη. Η κα Αχτσιόγλου και ο κ. Χαρίτσης αυτοπυρπολήθηκαν μόνοι τους.

Για αρκετά  χρόνια υπήρχαν πολλοί που  θεωρούσαν τον κ. Τσίπρα σαν πολιτικό ογκόλιθο της Αριστεράς που θα αφήσει εποχή. Δικαιώθηκαν αυτοί που τον θεωρούσαν κάποιον περαστικό που έτυχε να βρεθεί την κατάλληλη χρονική στιγμή στο κατάλληλο σημείο.

Η διάλυση

Οι εξελίξεις στον ΣΥΡΙΖΑ καταδεικνύουν πως το κόμμα αυτό διαλύεται στα εξ ων είχε συντεθεί. Αυτό συμβαίνει γιατί εκλείπουν οι λόγοι που το δημιούργησαν στα μισά της περασμένης δεκαετίας.

Επιπλέον, τα περιθώρια στην Κεντροαριστερά στενεύουν καθώς η Νέα Δημοκρατία του Κυριάκου Μητσοτάκη ενσωματώνει τις περισσότερες από τις πολιτικές της προτάσεις.

Σε μια περίοδο που η κοινή γνώμη συνεχίζει να μετακινείται προς τα δεξιά,  η Ν.Δ. κινείται προς την Κεντροαριστερά και περιορίζει τα παραδοσιακά κόμματα που κινούνταν εκεί.

Μετά τη χρεοκοπία του 2010 το πολιτικό σκηνικό ανατράπηκε. Το μοναδικό κόμμα που μεταμορφώθηκε όμως είναι η Νέα Δημοκρατία η οποία από δεξιά  κινείται προς τα αριστερά.

Η Ν.Δ. του Κυριάκου Μητσοτάκη δεν θυμίζει σε τίποτα την Ν.Δ. του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Ο Κυριάκος όμως θα κυβερνήσει τουλάχιστον δυο τετραετίες. Ο  Κωνσταντίνος δεν ολοκλήρωσε ούτε μία καθώς ανατράπηκε από κάποιον  Συμπιλίδη και τον Σαμαρά.

Το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΡΙΖΑ μετά τη χρεοκοπία του 2010 αντί να επινοήσουν την νέα Κεντροαριστερά που θα γοητεύει και λεηλατεί την Κεντροδεξιά,  διαγκωνίζονταν για τα πολιτικά "κουρέλια" του Ανδρέα Παπανδρέου.  

Στο  ΠΑΣΟΚ και τον  ΣΥΡΙΖΑ δεν υπάρχουν τα πρόσωπα που θα μπορούσαν να ακυρώσουν την εισβολή και επικράτηση της Ν.Δ.  στα χωράφια τους.

Τώρα αρχίζουν να το αντιλαμβάνονται και οι ίδιοι. Η επιλογή Κασσελάκη ήταν μια κίνηση απελπισίας.

Είχαμε επισημάνει από νωρίς πως τα κριτήρια με τα οποία επέλεξαν τον κ. Κασσελάκη είχαν να κάνουν με μια επιδερμική στρατηγική άλωσης της εξουσίας με τη συνδρομή  της γενιάς των κοινωνικών δικτύων.

Η γενιά των κοινωνικών δικτύων όμως έχει μνήμη χρυσόψαρου και αναλίσκεται στην πρόσκαιρη ικανοποίηση που προκαλούν οι  συναισθηματικές αντιδράσεις στην καταιγιστική πληθώρα ανούσιων και ερεθισμάτων.

Με ή χωρίς Κασσελάκη ο ΣΥΡΙΖΑ έχει τελειώσει. Για την ακρίβεια η αντίστροφη μέτρηση για το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης ξεκίνησε το Καλοκαίρι του 2015, όταν ο Αλέξης Τσίπρας προκειμένου να αποφύγει η χώρα την πρόσκρουση στα "βράχια", έκανε την κωλοτούμπα.

Το πιθανότερο είναι πως ο ΣΥΡΙΖΑ θα συνεχίσει να φυλλορροεί μέχρι να επιστρέψει χαμηλότερα από το 3% που ξεκίνησε.

Ό,τι έχει απομείνει από τον κόσμο και τον μηχανισμό του  ΣΥΡΙΖΑ θα συνεχίσει να υπάρχει όσο η δεύτερη θέση στις τελευταίες εκλογές εξασφαλίζει σε κάποιες χιλιάδες μέλη και στελέχη τον βιοπορισμό τους.

Πολιτικός βιοπορισμός

Οι οπαδοί των κομμάτων στην Ελλάδα σπανίως αποσύρονται ακόμη και όταν δεν έχουν κάποια πολιτική πρόταση για να στρατευθούν πίσω της.

Στην κρατικοδίαιτη οικονομία μας, η πολιτική παραμένει ένας αποδοτικός τρόπος βιοπορισμού και πλουτισμού όσων είναι ανίκανοι να το πετύχουν στην πραγματική οικονομία. Η διαπίστωση αυτή δεν αφορά μόνο την αριστερά.

Στην Ελλάδα ισχύει πάντα αυτό που είχε διαπιστώσει ο Εμμανουήλ Ροΐδης πριν από 150 χρόνια περίπου.

"Αλλαχού τα κόμματα γεννώνται, διότι εκεί υπάρχουσιν άνθρωποι διαφωνούντες και έκαστος άλλα θέλοντες.

Εν Ελλάδι συμβαίνει ακριβώς το ανάπαλιν· αιτία της γεννήσεως και της πάλης των κομμάτων είναι η θαυμαστή συμφωνία μεθ’ ης πάντες θέλουσι το αυτό πράγμα: να τρέφωνται δαπάνη του δημοσίου".

Αν υπήρχε λεξικόν της νεοελληνικής γλώσσης, νομίζομεν ότι ο ορισμός της λέξεως κόμμα ήθελεν είναι ο ακόλουθος:

"Ομάς ανθρώπων ειδότων ν’ αναγινώσκωσι και ν’ ανορθογραφώσιν, εχόντων χείρας και πόδας υγιείς, αλλά μισούντων πάσαν εργασίαν, οίτινες, ενούμενοι υπό ένα οιονδήποτε αρχηγόν, ζητούσι ν’ αναβιβάσωσιν αυτόν δια παντός μέσου εις την έδραν πρωθυπουργού, ίνα παράσχη αυτοίς τα μέσα να ζώσι χωρίς να σκάπτωσι".

Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Ασμοδαίος" στις 8 Ιουνίου 1875

Ο χρόνος για τον ΣΥΡΙΖΑ από το καλοκαίρι του 2015 μετράει αντίστροφα. Στον ορίζοντα δεν φαίνεται κανένα πρόσωπο που θα μπορεί να "ιντριγκάρει" την κοινή γνώμη στην εποχή της εικόνας και των κοινωνικών δικτύων.

2) Οι τιμές των ακινήτων

Κύριε Στούπα,

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται στην Ελλάδα μία αλματώδης αύξηση της αξίας των ακινήτων, τόσο ως προς τις τιμές ενοικίασης, όσο και ως προς τις τιμές πώλησης.

Πολλά άρθρα γράφονται για την εξέλιξη αυτή, και ακόμη περισσότερα άρθρα για το τι θα πρέπει να κάνει η κυβέρνηση προκειμένου να επέλθει "ισορροπία" στην αγορά ακινήτων και τόσο οι τιμές ενοικίασης, όσο και οι τιμές πώλησης να μπορέσουν να γίνουν προσιτές στο μέσο νοικοκυριό.

Στη δημοσιογραφική επικαιρότητα θα έλεγα έχει αρχίσει να εμφανίζεται και να επικρατεί ο όρος "στεγαστικό πρόβλημα".

Αναμφισβήτητα οι τιμές των ακινήτων (ιδιαίτερα στα μεγάλα αστικά κέντρα) κατά την περίοδο 2008-2018 υπέστησαν σημαντική διόρθωση, λόγω της γενικής κρίσης της οικονομίας.

Μία σημαντική τεχνική αντίδραση της αγοράς μετά την έξοδο από τα μνημόνια ήταν προφανώς αναμενόμενη.

Παράγοντες, όπως η "χρυσή βίζα", η αλματώδης ανάπτυξη του AirBnb αλλά και η -λόγω της παγκόσμιας πανδημικής κρίσης- αύξηση της τιμής των οικοδομικών υλικών και γενικά όλων των τιμών των αγαθών και υπηρεσιών που σχετίζονται με τις δραστηριότητες των ακινήτων συνετέλεσαν τα τελευταία χρόνια στη σημαντική αύξηση των τιμών.

Όσον αφορά τις τιμές πώλησης προσεγγίζουν τις 3.500 - 4.000 ανά τμ για νεόδμητα ακίνητα στα βόρεια προάστια της Αθήνας, όσον αφορά δε τα παλαιότερα (άνω της 20ετίας) οι τιμές προσεγγίζουν και αυτές ένα σχετικά υψηλό επίπεδο.

Νομίζω όμως ότι η απάντηση στο λεγόμενο "στεγαστικό πρόβλημα" δεν οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στους παραπάνω λόγους.

Στη χώρα μας τα τελευταία 60-70 χρόνια υπάρχει σταθερά πολύ αυξημένη εγχώρια ζήτηση για αγορά κατοικίας, ζήτηση που υπερβαίνει προφανώς τα νεόδμητα ακίνητα και επεκτείνεται και στις παλαιότερες κατοικίες.

Το 2008 το ποσοστό ιδιοκατοίκησης υπερέβαινε το 80%, ενώ οι ενοικιαστές άρχιζαν να θυμίζουν "είδος προς εξαφάνιση".

Τότε, θυμάμαι όντας 23 ετών, το όνειρο του μέσου Έλληνα ήταν "ιδιόκτητο διαμέρισμα στα προάστια και εξοχικό για το καλοκαίρι"

Φυσικά και τα δύο με δάνεια.

Κάπως έτσι λοιπόν φτάσαμε στα κόκκινα δάνεια, στις κατασχέσεις και στην όλη φιλολογία περί των κακών "funds".

Φυσικά τα περισσότερα από όλα αυτά δεν θα είχαν συμβεί, εάν δεν υπήρχε τόσο υψηλή εγχώρια ζήτηση για ακίνητα.

Η ιδιοκατοίκηση, "το κεραμίδι πάνω από το κεφάλι μας" υπήρξε για γενιές και γενιές όνειρο ζωής και ακόμη παραμένει.

Το ερώτημα είναι μπορούν όλες τα νοικοκυριά να ζούν "στο δικό τους σπίτι" (?)

Πόσο συνετό είναι μία οικογένεια με ένα μέσο εισόδημα της τάξεως πχ των 2.500 το μήνα να αναλάβει οικονομική υποχρέωση εξυπηρέτησης ενός δανείου των 200.000 ευρώ για 30 ή 40 χρόνια (?). Και πώς αυτό θα επηρεάσει την επόμενη γενεά, όχι μόνο ως προς το σκέλος τής εξυπηρέτησης, αλλά και ως προς τις (οικονομικές) δυνατότητες εκπαίδευσης, σπουδών κτλ.

Και όμως, εάν αύριο το πρωί γινόταν μία έρευνα η συντριπτική πλειονότητα θα απαντούσε ναι ανεξαρτήτως κόστους, σημερινών και μελλοντικών οικονομικών θυσιών ή και "υποθήκευσης" του μέλλοντος των επόμενων γενεών.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΡΓΑΝΗ ο μέσος μισθός στην Ελλάδα ανέρχεται σε 1.251 ευρώ μικτά, ως εκ τούτου μία μέση ελληνική οικογένεια αδυνατεί με μόνο μέσο την αποταμίευση να αγοράσει ακίνητο προκειμένου να καλύψει τις στεγαστικές της ανάγκες.

Η μόνη λύση αποτελεί ο τραπεζικός δανεισμός με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Το είδαμε τις δεκαετίες του 90 και του 2000, νομίζω αρχίζουμε και το βλέπουμε σε επανάληψη και τώρα.

Συμπερασματικά, πιστεύω ότι η αλματώδης αύξηση των τιμών έχει ως δοκιμή βασική αιτία τη σταθερή οικονομική προτίμηση των Ελλήνων στην τοποθέτηση (ή την εκ του μηδενός δημιουργίας μέσω δανείου) των οικογενειακών "assets" αποκλειστικά ή σχεδόν αποκλειστικά σε ακίνητη περιουσία.

Τάση που όπως φαίνεται παρέμεινε παρά την κρίση, τα μνημόνια και τα κόκκινα δάνεια.

Ίσως, είναι θέμα κοινωνικής νοοτροπίας, ίσως άπτεται του χρηματοοικονομικού μας αναλφαβητισμού, ίσως πολύ απλά να μην αντιλαμβανόμαστε ότι αυτά προϋποθέτουν σοβαρή αποταμίευση ετών, υψηλή πιστοληπτική ικανότητα και προπάντων υψηλό (ούτε καν μέσο) εισόδημα.

Μεσοπρόθεσμα η τάση αυτή θα ευνοήσει όσους διαμένουν στο ενοίκιο, λόγω μείωσης του αριθμού των εν δυνάμει ενοικιαστών και αντίστοιχα θα μειώσει τις ζητούμενες τιμές από πλευράς εκμισθωτών.

Μακροπρόθεσμα η ανάληψη δανειακών υποχρεώσεων και η δυνατότητα εξυπηρέτησής τους υπόκειται στους οικονομικούς κύκλους.

Μία σοβαρή διόρθωση της οικονομίας θα προκαλέσει πτώση των τιμών των ακινήτων, μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των δανειοληπτών κ.ο.κ.

Μακροπρόθεσμα επίσης η διόγκωση των τιμών, ιδιαίτερα των ενοικίων, λόγω AirBnb, τουριστικής ανάπτυξης κτλ είναι δεδομένο ότι θα διορθώσει, αφού στις οικονομίες ό,τι ανεβαίνει, κατεβαίνει.

Ευχαριστώ

ΔΜ

kostas.stoupas@capital.gr