Τους έχουμε πληρώσει ακριβά

Του Κώστα Στούπα 

1) Τους έχουμε πληρώσει ακριβά

Η αύξηση των καταθέσεων σε μια οικονομία αποτελεί πάντα ένα καλό σημάδι για την πορεία της. Όταν υπάρχει ή διαφαίνεται κάποιο πρόβλημα οι καταθέσεις μειώνονται.

Υπό αυτή την έννοια η αύξηση των καταθέσεων τον Δεκέμβριο του ΄23 κατά ένα ποσό που ξεπέρασε τα 6,3 δισ. ευρώ, με τις ροές να προέρχονται περίπου ισομερώς από νοικοκυριά και επιχειρήσεις, αποτελεί καλό σημάδι.

Την ίδια περίοδο καταγράφηκε και αύξηση των δανείων προς τον ιδιωτικό τομέα, κυρίως στις επιχειρήσεις που πλησίασε τα 3,9 δισ. ευρώ.

Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής του συνόλου των καταθέσεων διαμορφώθηκε σε 2,3% από 1,9% τον προηγούμενο μήνα.

Oι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα αυξήθηκαν κατά 6,376 δισ. ευρώ, τον Δεκέμβριο του 2023, έναντι μείωσης κατά 900 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα.

Οι καταθέσεις των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών τον Δεκέμβριο που πέρασε ξεπέρασαν τα 194,7 δισ. ευρώ.

Είναι σύνηθες οι καταθέσεις να αυξάνονται τον Δεκέμβριο γιατί οι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα εισπράττουν και το δώρο Χριστουγέννων το οποίο δεν έχουν προλάβει να ξοδέψουν.

Δεν είναι πάντα έτσι όμως...

Προκειμένου να έχουμε μια καλύτερη εικόνα θα πρέπει να συγκρίνουμε τη σημερινή εικόνα με αυτή που επικρατούσε μια δεκαετία περίπου νωρίτερα. Το 2024 οι καταθέσεις ήταν περί τα 160 δισ. ευρώ και τον Δεκέμβριο του ’23 είχαν υποστεί μείωση περί τα 4 δισ. ευρώ.

Αν και η αύξηση των καταθέσεων δεν είναι πάντα ασφαλής δείκτης, τα περισσότερα στοιχεία υποστηρίζουν πως το 2023 η ελληνική οικονομία συνέχισε την θετική της πορεία.

Οι εξαγωγές π.χ. στο 11μηνο είχαν φτάσει τα 45,8 δισ. ευρώ, γεγονός που προοιωνίζει πως στο σύνολο του έτους θα περάσουν πάλι τα 50 δισ. ευρώ.  Δύσκολα όμως θα  πιάσουν το ρεκόρ του 2022 όταν ξεπέρασαν τα 53,7 δισ. ευρώ.

Να υπενθυμίσουμε πως μια δεκαετία νωρίτερα οι εξαγωγές μετά βίας έφταναν τα 26 δισ. ευρώ.

Όλα αυτά επιβεβαιώνουν αυτό που γράφει συχνά και ο διεθνής τύπος πως η Ελλάδα ανακάμπτει θεαματικά. Το πρόβλημα της Ελλάδας παραμένει πως έχασε πολύ χρόνο και απόσταση την περασμένη δεκαετία.

Αν είχε καταφέρει να αποφύγει το ατύχημα των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ το 2015, σήμερα το ελληνικό ΑΕΠ θα είχε ξεπεράσει τα 250-270  δισ. ευρώ και θα διεκδικούσε να είναι το μεγαλύτερο των Βαλκανίων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, το ΑΕΠ της Ελλάδας το 2022 ήταν στα 217 δισ. δολ. με αυτό της Ρουμανίας να έχει περάσει τα 300 δισ. δολ. και της Βουλγαρίας τα 90 δισ. δολ.

Το 2012 το ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν στα 242 δισ. δολάρια, της Ρουμανίας στα 179 δισ. δολ. και της Βουλγαρίας στα 46 δισ. δολάρια.

Το 2002 το ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν αντίστοιχα στα 154,5 δισ. δολ., της Ρουμανίας στα 46 δισ. δολ. και της Βουλγαρίας στα 16 δισ. δολάρια.

Μεταξύ 2002, 2012 και 2022 το ΑΕΠ της Τουρκίας κινήθηκε μεταξύ 240, 880 και 907 δισ. δολαρίων αντίστοιχα.

Οι διαφοροποιήσεις αυτές καταδεικνύουν το έδαφος και τον χρόνο που έχασε η χώρα την περασμένη δεκαετία. Το πρώτο τραγικό λάθος ήταν πως η διακυβέρνηση Καραμανλή 2005-2010 οδήγησε τη χώρα στη χρεοκοπία και το δεύτερο τραγικό λάθος είναι πως η χώρα δεν πήρε αμέσως τα μέτρα που έπρεπε να πάρει προκειμένου να εξέλθει σε 2-3 χρόνια από τα μνημόνια και την ύφεση.

Ο Καραμανλής ο νεότερος, ο ΓΑΠ με το "λεφτά υπάρχουν" και "ΤσιπροΚαμμένοι" με το σκίσιμο των μνημονίων έχουν στοιχήσει στη χώρα αρκετές εκατοντάδες δισ. ευρώ τα τελευταία 20 χρόνια.

2) Τα πλαστικά καλαμάκια και οι προσχηματικές πολιτικές για το περιβάλλον

Τα τελευταία δύο χρόνια γίναμε μάρτυρες αρκετών περιβαλλοντικών πολιτικών και μέτρων με επιστέγασμα τη χρέωση της πλαστικής σακούλας, την απαγόρευση των πλαστικών καλαμακίων μιας χρήσης, τη χρέωση πλαστικών συσκευασιών (πχ για τον καφέ η τα γλυκά), και βέβαια τη φορολόγηση του CO2. Πρόκειται φυσικά για πολιτικές που εκπορεύονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και υποχρεωτικά εφαρμόζονται και στη χώρα μας σαν ενωσιακό δίκαιο. Είναι όμως προς τη σωστή κατεύθυνση ή μήπως όχι; Επίσης, με τι κίνητρο εφαρμόζονται; Η Ευρώπη έχει αποδείξει πως εκτός από λίκνο του πολιτισμού και μία βασική οικονομική δύναμη στα παγκόσμια δρώμενα κατά τα άλλα δεν είναι πολύ διαφορετική από τη μικρή πλην τίμια Ελλάδα. Κι εκεί οι αγρότες κλείνουν τους δρόμους, οι συνδικαλιστές τα εργοστάσια, τα διάφορα ολιγοπώλια ενίοτε αισχροκερδούν, οι εργολάβοι κλέβουν, οι εταιρείες φοροδιαφεύγουν κτλ. Βέβαια, σε πολλά θέματα η Ευρώπη τα πάει γενικά καλύτερα από την Ελλάδα, αλλά ενίοτε αυτά είναι και συγκυριακά, ανάλογα με τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες.

Επιστέγασμα των πολιτικών για το περιβάλλον είναι η απαγόρευση για τα πλαστικά καλαμάκια, με την απειλή προστίμου φυσικά. Κατ' εμέ βέβαια η σωστή αντιμετώπιση είναι τα ροφήματα όπως καφέδες και χυμοί να προσαρμοστούν ώστε να πίνονται από το ποτήρι ή την εκάστοτε συσκευασία και όχι με καλαμάκι. Αυτό σημαίνει πως ο φραπές θα γίνει νες παγωμένος, ο φρέντο εσπρέσο θα γίνει παγωμένος Αμερικάνο και ο καπουτσίνο θα γίνει latte. Αντίστοιχα, οι συσκευασίες των χυμών θα γίνουν κατάλληλες ώστε να πίνονται από τη συσκευασία. Βλέπουμε ωστόσο πλήθος άλλων προϊόντων να χρησιμοποιούν πλαστικό. Κρεμοσάπουνα, σαμπουάν, υγρά πλυντηρίου για παράδειγμα. Και βλέπουμε και το εξής φαινόμενο: Υπάρχει πασίγνωστο απορρυπαντικό πιάτων όπου μια συσκευασία 300ml έχει τη δραστικότητα 1000ml άλλων ανταγωνιστικών υγρών. Το ίδιο συμβαίνει και με τα υγρά πλυντηρίου, το ίδιο συμβαίνει με παγωτά, με κρέμες, με σάλτσες και με διάφορα άλλα προϊόντα. Η διαφορά είναι στο πόσο συμπυκνωμένα είναι τα περιεχόμενα τους. Προφανώς υγρά πιάτων για παράδειγμα που δεν είναι παχύρρευστα θα χρησιμοποιηθούν 2 ή 3 συσκευασίες στη θέση της μιας συμπυκνωμένου υγρού. Το ίδιο συμβαίνει με τα κρεμοσάπουνα ή τα υγρά πλυντηρίου. Επίσης βλέπουμε πλειάδα έτοιμων χυμών του εμπορίου να γράφουν "προέρχεται από συμπυκνωμένο χυμό πορτοκάλι 30%" η κάτι αντίστοιχο. Γιατί λοιπόν να μην υπάρχει ένα κίνητρο ή μια υποχρέωση όλα τα αντίστοιχα προϊόντα να πωλούνται συμπυκνωμένα; Και καταλαβαίνω την ανάγκη ενός παιδικού χυμού των 250ml να μην είναι συμπυκνωμένος, τι γίνεται όμως αν πάμε στις συσκευασίες του 1 λίτρου;

Πέρα από τα υγρά προϊόντα όμως που χρησιμοποιούν πλαστικές συσκευασίες και γίνεται σπατάλη, βλέπουμε το άλλο φαινόμενο. Πωλούνται στην αγορά συσκευές πχ συσκευές για βάφλες ή κρέπες όπου μετά από 4-5 χρήσεις δε λειτουργούν σωστά. Τηλεοράσεις όπου μετά τον 1ο ή 2ο χρόνο είναι για πέταμα. Ψυγεία όπου σε 3 χρόνια είναι για απόσυρση. Όλες μας οι συσκευές έχουν γίνει "φτηνιάρικες" και λειτουργούν ικανοποιητικά μέχρι απλά να βγάλουν την εγγύηση. Σε αντίθεση με παλαιότερες συσκευές όπου είχαν λειτουργική ζωή 15 χρόνων, οι σημερινές είναι για 2-3-4 χρόνια. Αντίστοιχα συμβαίνει με μοτοσυκλέτες ή με αυτοκίνητα ή με διάφορα άλλα όπως ένας ανεμιστήρας ή ένα τρυπάνι ή ένα έπιπλο. Και βέβαια όλα αυτά οδηγούν σε χιλιάδες τόνους σκουπιδιών και σε τεράστια σπατάλη οικονομική και περιβαλλοντική! Είναι το γνωστό παράδειγμα με τις ηλεκτρικές λάμπες που κρατούσαν για μεγάλα διαστήματα πχ 10.000 ώρες και μετά υπήρξε "πρόνοια" ώστε στις 1.000-1.500 ώρες να δυσλειτουργούν. Η Ευρώπη ωστόσο επιμένει  να κυνηγάει τα πλαστικά καλαμάκια...

Η βασική όμως περιβαλλοντική πολιτική της Ευρώπης είναι η φορολόγηση του CO2. Σωστή στη βάση της, αλλά ελλιπής. Τι συμβαίνει για παράδειγμα με τις εκπομπές/απώλειες μεθανίου (CH4) που είναι 80-100 φορές πιο επιβαρυντικό στο φαινόμενο του θερμοκηπίου; Οι εγκαταστάσεις εξόρυξης και μεταφοράς φυσικού αερίου της Ρωσίας είναι ΣΥΜΠΑΓΕΙΣ ή χάνουν ένα ποσοστό 1-2-3% του διαμετακομιζόμενου φυσικού αερίου; Τι συμβαίνει με τα προϊόντα που παράγονται στην Κίνα ή στην Τουρκία με μη φιλικές στο περιβάλλον μεθόδους ή όπου χρησιμοποιείται ηλεκτρική ενέργεια από μη καθαρές πηγές; Πόσο CO2 εκλύεται στην ατμόσφαιρα ετησίως για την παραγωγή 22.000.000 αυτοκινήτων στην ΚΙΝΑ και πόσο CO2 για 3.500.000 Γερμανικά και 1.500.000 Γαλλικά αυτοκίνητα (και κάπου 2-2,5 εκατ. οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες; Πώς θα ανταγωνιστεί η καθαρή και ακριβή Ευρώπη την φτηνή και βρώμικη Κίνα;

Η απαξίωση της Ευρώπης.

kostas.stoupas@capital.gr