Δωδεκάμηνο φωτιά, ενόψει

Του Κώστα Στούπα 

1) Δωδεκάμηνο φωτιά, ενόψει...

Οι (όχι και πολύ) παλαιότεροι θα θυμάστε τα προεόρτια της ελληνικής χρεοκοπίας, το Φθινόπωρο του 2009. Η Ελλάδα στο πρώτο εξάμηνο του 2010 θα έπρεπε να αντικαταστήσει μερικές δεκάδες δισ. ομόλογα από το δημόσιο χρέος που ωρίμαζαν και οι αγορές στις αρχές του Χειμώνα της είπαν όχι... Τη συνέχεια τη γνωρίζουμε όλοι.

Οι ΗΠΑ βέβαια δεν είναι Ελλάδα. Εκτός από τη μεγαλύτερη οικονομία, την ισχυρότερη πολεμική μηχανή του πλανήτη, το ισχυρό πολιτικό κεφάλαιο μιας πλούσιας δημοκρατίας στην οποία οι περισσότεροι κάτοικοι του πλανήτη θα ήθελαν να γεννηθούν και να ζήσουν, διαθέτει και το δολάριο το μεγαλύτερο αποθεματικό νόμισμα... Πολλοί πιστεύουν πως το δολάριο είναι το ισχυρότερο όπλο των ΗΠΑ και της Δύσης.

Τους επόμενους 12 μήνες λοιπόν ωριμάζουν περί τα 8,3 τρισ. δολάρια ομολόγων του αμερικανικού δημόσιου χρέους. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ποσό ωρίμανσης ιστορικά, το οποίο είναι διπλάσιο από αυτό που ωρίμαζε κάθε χρόνο μια τετραετία νωρίτερα.

Με βάση την πορεία του δημοσίου ελλείμματος, στους επόμενους μήνες θα προστεθούν άλλα 2 τρισ. δολάρια. Στα παραπάνω θα πρέπει να προσθέσουμε και άλλο 1 τρισ. δολάρια δαπάνες για τόκους.

Στο επόμενο 12μηνο λοιπόν το αμερικανικό Δημόσιο θα χρειαστεί να αντλήσει πάνω από 11 τρισ. δολάρια, πόσο που αντιπροσωπεύει πάνω από  το 30% του αμερικανικού δημόσιου χρέους.

Σε μια περίοδο που αντί νομισματικής χαλάρωσης υπάρχει νομισματική σύσφιξη, τα κεφάλαια αυτά θα πρέπει να απορροφηθούν από τις αγορές.

Με βάση την κοινή λογική, τρία  είναι τα πιθανά σενάρια.

Το 1^ο είναι να μην βρεθούν...

Το 2^ο είναι να καταβληθούν πολύ υψηλά επιτόκια για να βρεθούν.

Το 3^ο είναι να βρεθούν αλλά να στεγνώσει από ρευστότητα το διεθνές σύστημα.

Σε γενικές γραμμές στο πρώτο σενάριο χρεοκοπούν οι ΗΠΑ και συμπαρασύρουν και την παγκόσμια οικονομία σε περιπέτειες. Στο 2^ο σενάριο δεν χρεοκοπούν αλλά πληρώνουν υψηλό κόστος και οδηγούν την οικονομία σε ύφεση και άλλες χώρες σε χρεοκοπία. Στο 3^ο σενάριο οδηγούν πρώτα πολλούς άλλους σε χρεοκοπία και ύφεση, κάτι που μάλλον θα εξελιχθεί σε μπούμερανγκ και για τους ίδιους.

Ιταλία και Τουρκία ως αδύναμοι κρίκοι

Διαβάζω πως το ετήσιο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους της Ιταλίας έχει αυξηθεί κατά περίπου 10 δισ. ευρώ ως αποτέλεσμα της αύξησης των επιτοκίων.

Η Ιταλία χρειάζεται να αντλήσει 100 δισ. ευρώ νέου χρέους το επόμενο έτος, επιπλέον των 210 δισ. ευρώ των ομολόγων που λήγουν και χρειάζονται  αναχρηματοδότηση.

Το χρέος που ωριμάζει έχει κατά μέσο όρο επιτόκιο περίπου 2%. Σήμερα  η μέση απόδοση του 10ετους ομολόγου φτάνει το 4,4%. Τούτο σημαίνει πως η αντικατάσταση  αυτής  της χρηματοδότησης θα είναι ιδιαίτερα  δαπανηρή.

Επιπλέον όλων αυτών, το έλλειμμα του προϋπολογισμού για φέτος στην Ιταλία φτάνει ήδη τα 100 δισ. ευρώ.

Τα ταμεία του ιταλικού δημοσίου, σύμφωνα με τα στοιχεία του Αυγούστου, είχαν περί τα 20 δισ. ρευστότητα.

Η ιταλική κυβέρνηση πρόσφατα αναθεώρησε υψηλότερα την εκτίμησή της για το έλλειμμα  στο 5,5% του ΑΕΠ. Το 2024 οι προβλέψεις το θέλουν στο 4,5%. Τούτο απέχει πολύ  από το υποτιθέμενο όριο του 3% της ευρωζώνης.

Η πιστοληπτική ικανότητα της Ιταλίας θα μπορούσε να υποστεί περαιτέρω πίεση. Η S&P πρόσφατα άφησε αμετάβλητη την αξιολόγηση BBB, διατηρώντας την Ιταλία  δύο βαθμίδες πάνω από την απώλεια της επενδυτικής βαθμίδας...

Κατά το Bloomberg ο κίνδυνος η Moody's να αξιολογήσει την πιστοληπτική ικανότητα της Ιταλίας στην κατηγορία των junk στις 17 Νοεμβρίου (σήμερα) δεν είναι αμελητέος… Στην περίπτωση αυτή η Ελλάδα θα περνούσε πάνω από την Ιταλία.

Βλέπε: Moody’s Is in a Hole on Italy Junk Question, Ex-S&P Veteran Says

Ο άλλος αδύναμος κρίκος του διεθνούς συστήματος είναι η Τουρκία. Ο πληθωρισμός κινείται πάνω από το 60% και η Λίρα πηγαίνει από υποτίμηση σε υποτίμηση.

Αν στους επόμενους 12 μήνες οι ΗΠΑ στραγγίσουν το διεθνές σύστημα από τα διαθέσιμα δολάρια, η Τουρκία είναι μια από τις χώρες που θα "στεγνώσουν" πρώτες. Προβλήματα αναδύονται και στην Αίγυπτο λόγω της αύξησης των διεθνών τιμών των τροφίμων.

Η Ελλάδα...

Από την άλλη πλευρά η αλήθεια είναι πως η ελληνική οικονομία συνεχίζει να εμφανίζει ιδιαίτερα θετικούς οικονομικούς δείκτες σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ε.Ε.

Τούτο μπορεί να είναι πρωτοφανές αλλά είναι αλήθεια...

Το ερώτημα είναι το μέγεθος των κραδασμών που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν αναταράξεις σαν αυτές που προδιαγράφουν οι διεθνείς εξελίξεις  και τι επιπτώσεις  θα μπορούσαν να  έχουν στην Ελλάδα...

Ίσως θα ήταν καλύτερα η κυβέρνηση να μην βιαστεί να μοιράσει Χριστουγεννιάτικα επιδόματα, αλλά να κρατήσει τα πλεονάσματα για κάποιο  "μαξιλάρι"...

2) Φορολογικό νομοσχέδιο, ελεύθεροι επαγγελματίες

Αγαπητέ κ. Στούπα,

Σας διαβάζω χρόνια και σχεδόν ταυτίζομαι με τις απόψεις σας. Όμως στο θέμα του νέου φορολογικού νομοσχεδίου θα ήταν καλό να έχετε περισσότερη διακριτική ικανότητα και να μη βάζετε όλους τους αυτοαπασχολούμενους και τους ελεύθερους επαγγελματίες στην ίδια κατηγορία φοροφυγά. Προσωπικά είμαι επιστήμονας αυτοαπασχολούμενη εδώ και δέκα χρόνια. Αυτό που περιγράφει η κυβέρνηση δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα μεγάλης μερίδας του κλάδου μου. Σας στέλνω αυτό το email για να συμφωνήσω με την προσέγγιση του λογιστή του οποίου δημοσιεύσατε την επιστολή.

Προσπαθώ να καταλάβω αν ζούμε σε ελεύθερη οικονομία ή όχι. Από πότε ορίζει κάποιος πόσα εισοδήματα οφείλει να έχει ένας ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ επαγγελματίας, αλλιώς καλύτερα να κλείσει? Είναι ή δεν είναι ελεύθερος να επιλέξει πόσες ώρες θα δουλέψει και πόσο κέρδος θα κυνηγήσει στη δουλειά του? Υπάρχουν άπειρες περιπτώσεις γυναικών που κρατούν την επιχείρησή τους μόνο για να βγάζουν τις ασφαλιστικές εισφορές τους, επειδή έχουν υποχρεώσεις με παιδιά, γονείς και σπίτι, και η διαβίωσή τους πληρώνεται από τον σύζυγο ή και τους γονείς. Από πότε αυτό απαγορεύεται? Για να μην αναφέρουμε τα μηδενικά δικαιώματα που έχει μια εγκυμονούσα, θηλάζουσα ή νέα μητέρα αυτοαπασχολούμενη σε σχέση με την αντίστοιχη δημόσια υπάλληλο!!!

Υπάρχουν άλλοι τόσοι ελεύθεροι επαγγελματίες της γενιάς μου που έχουν σπουδές, μεταπτυχιακά, διδακτορικά, συνεχίζουν να σπουδάζουν και να εξειδικεύονται ενώ διατηρούν ένα χαμηλής δραστηριότητας γραφείο, ιατρείο, επιχείρηση. Αυτοί οι επαγγελματίες ξεκίνησαν την επαγγελματική τους δραστηριότητα μέσα στην κρίση. Επέλεξαν να επενδύσουν τους οικονομικούς πόρους της οικογένειάς τους και την προσωπική τους εργασία στην πατρίδα τους. Δεν έφυγαν στο εξωτερικό ενώ είχαν τα προσόντα. Δούλεψαν μέχρι σήμερα χωρίς κέρδη, βγάζουν τα έξοδα της επιχείρησής τους, πληρώνουν άδικους φόρους, ζουν με τη βοήθεια των γονιών τους και ελπίζουν ότι τώρα που η κατάσταση της οικονομίας βελτιώνεται ίσως να δικαιωθούν για την επιλογή τους να μείνουν και να ΕΠΕΝΔΥΣΟΥΝ στην Ελλάδα. Γιατί μέχρι σήμερα, η προκαταβολή φόρου και το τέλος επιτηδεύματος λειτουργούσε τιμωρητικά και αποτρεπτικά για τους ελεύθερους επαγγελματίες. Αυτοί οι σχετικά νέοι αλλά αξιόλογοι και συνεπείς επαγγελματίες θα πληρώσουν τα σπασμένα για τους υπολοίπους που βγάζουν  μαύρα υπερκέρδη?

Από πού κι ως πού όποιος δεν βγάζει κέρδη μετά από 5 χρόνια δεν κάνει για τη δουλειά που επέλεξε? Δηλαδή ο συνάδελφός του που προσφέρει χαμηλής ποιότητας προϊόντα και υπηρεσίες, υποτιμά τη δουλειά του με χαμηλές τιμές, κάνει αθέμιτο ανταγωνισμό με δημόσιες σχέσεις και παράνομη διαφήμιση και τελικά έχει περισσότερα κέρδη  κάνει για την ίδια δουλειά????

Στην Ελλάδα ζούμε και όλοι γνωρίζουμε πως το ευρύ κοινό δυσκολεύεται να πειστεί και να επιλέξει σωστά και σύμφωνα με κριτήρια ποιότητας τους επαγγελματίες. Ειδικά στα χρόνια της κρίσης όλοι έμαθαν να επιλέγουν αποκλειστικά με γνώμονα τη χαμηλή τιμή. Όλοι γνωρίζουμε ότι για να αναγνωριστεί η ποιότητα των υπηρεσιών και των προϊόντων χρειάζεται πολύς χρόνος, ειδικά στην Ελλάδα περισσότερος από τον φυσιολογικό. Ένας επαγγελματίας που λειτουργεί με υπομονή και περιμένει να αναγνωριστεί η δουλειά του είναι αποτυχημένος????

Από τη χρεοκοπία του 2010 ξαφνικά έχουμε τόσο ανεπτυγμένη οικονομία ώστε όλοι οι ελεύθεροι επαγγελματίες να αναμένεται να έχουν κέρδη??? Γιατί εγώ αντιλαμβάνομαι ότι όλοι υφιστάμεθα ακόμα τις συνέπειες της χρεοκοπίας, του Covid και του πολέμου στην Ουκρανία και τώρα στο Ισραήλ. Δεν έχω αντιληφθεί κάποια αλματώδη ανάπτυξη που να δικαιολογεί τέτοιες προσδοκίες.

Όσον αφορά στους υπαλλήλους που απασχολεί ένας επαγγελματίας, θα έπρεπε να γνωρίζετε ότι έτσι όπως έχει διαμορφωθεί η αγορά, οι απαιτήσεις έχουν αυξηθεί και ένας επαγγελματίας μπορεί  για λόγους ανταγωνισμού, για να μπορεί να υφίσταται ως επαγγελματίας και να εξυπηρετεί τους πελάτες του αποτελεσματικά θα πρέπει να απασχολεί υπάλληλο και να τον πληρώνει ακόμα και αν ό ίδιος δεν βγάζει τα αντίστοιχα κέρδη. Δεν θα έπρεπε να  κάνει καμιά εντύπωση αν ένας επαγγελματίας έχει μικρότερο μισθό από τον υπάλληλό του, στις σημερινές συνθήκες.

Επειδή δεν μπορούν να κάνουν αποτελεσματικούς ελέγχους και να πιάσουν τους πραγματικούς φοροφυγάδες, επειδή θέλουν να πληρώνουν επιδόματα, αυξήσεις μισθών και συντάξεων, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να καταστρέψουν ολοκληρωτικά ένα αξιόλογο κομμάτι των επαγγελματιών που μέχρι τώρα μόνο αγωνίζεται και μόνο προσφέρει στο κράτος και την ελληνική κοινωνία. Είναι τελείως άδικο και δίνει τελείως λάθος μήνυμα. Αν αυτή η γενιά γίνει το εξιλαστήριο θύμα ακόμα μία φορά το μόνο μήνυμα που στέλνεται είναι ότι όποιος ικανός, εξειδικευμένος, έντιμος επιστήμονας ή επαγγελματίας θέλει να προοδεύσει πρέπει να φύγει στο εξωτερικό ή πρέπει να κάνει τα αδύνατα δυνατά για να μπει στο δημόσιο ώστε να έχει ελπίδες να επιβιώσει στην Ελλάδα.

Και θα ξαναρωτήσω ΕΧΟΥΜΕ Ή ΔΕΝ ΈΧΟΥΜΕ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΑΓΟΡΑ???????

Λυπάμαι για το έντονο ύφος αλλά ή κατάσταση έχει παραγίνει.

Σας παρακαλώ να μη δημοσιεύσετε τα στοιχεία μου.

Με εκτίμηση

ΤΒ

kostas.stoupas@capital.gr