Ο χειρότερος εφιάλτης...

Του Κώστα Στούπα

Ο χειρότερος εφιάλτης για την οικονομία...

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως η ελληνική οικονομία καταγράφει μερικές από τις καλύτερες επιδόσεις των τελευταίων  δεκαετιών.

Το ΑΕΠ αναπτύσσεται ταχύτερα από τον μέσο όρο της ΕΕ, οι εξαγωγές καταρρίπτουν το ένα ιστορικό ρεκόρ μετά το άλλο, το χρέος μπορεί να αυξήθηκε ονομαστικά, αλλά ως ποσοστό του ΑΕΠ (που είναι σημαντικότερο) μειώνεται (χάρη και στα PSI και τα μνημόνια του Σαμαρά και του Βενιζέλου) και οι επενδύσεις αυξάνονται (όπως τις καταγράφει ο Ακαθάριστος Σχηματισμός Παγίου Κεφαλαίου).

Όπως γνωρίζουν οι φίλοι της στήλης, συχνά αναφέρουμε πως δουλειά της οικονομικής αρθρογραφίας είναι να καταδεικνύει τους αναδυόμενους κινδύνους και όχι απλά να καταγράφει αυτά που έχουν συμβεί.  Κατά καιρούς λοιπόν έχουμε αναφέρει πως τα στατιστικά στοιχεία που δημοσιεύονται αφορούν παρελθούσες περιόδους 3, 6 ή 12 μηνών...

Οι οικονομικά δρώντες όμως χρειάζονται μια εικόνα για το πώς θα είναι τα πράγματα τους επόμενους μήνες και, όσο είναι εφικτό,  τα επόμενα χρόνια.

Αν ρωτήσετε οποιονδήποτε επαγγελματία ή επιχειρηματία από τις αγροτικές δραστηριότητες, την οικοδομή, τη βιοτεχνική και βιομηχανική παραγωγή, μέχρι το εμπόριο και την εστίαση, ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα και πώς βλέπουν το μέλλον, η απάντηση είναι: σκοτεινό!

Ας δούμε γιατί...

Σκηνή 1^η: Αλλαγή σκηνικού

Πριν λίγες μέρες χρειάστηκε να καλέσω τον υδραυλικό για κάποιο πρόβλημα στο σπίτι. Όσο έκανε τη δουλειά του καθόμουν και τον παρακολουθούσα συζητώντας μαζί του. Αυτό που έμαθα είναι πως οι δραστηριότητες στην οικοδομή μετά από μια περίοδο άνθισης μετά την πανδημία, παρουσιάζουν ρυθμούς υποχώρησης. Πριν από 6 μήνες δεν θα μπορούσα να έρθω γιατί πνιγόμουν στη δουλειά, μου είπε...

Στους βασικούς λόγους που μου ανέφερε είναι η αυξήσεις τιμών των οικοδομικών υλικών που ρίχνουν έξω τους προϋπολογισμούς των εργολάβων, η έλλειψη εργατικού δυναμικού και οι ανησυχίες σε σχέση με τις συνέπειες των γεωπολιτικών εντάσεων (Ουκρανία, Λιβύη, Μέση Ανατολή...).

Σκηνή 2^η: Η γενιά των επιδομάτων...

Φίλος που διαχειρίζεται ένα μεγάλο πρατήριο καυσίμων με πολλούς απασχολούμενους μού έλεγε πριν λίγες μέρες τη δυσκολία που αντιμετωπίζει στο να βρει υπαλλήλους.

Εμφανίζονται κάποιοι στις συνεντεύξεις, μερικοί από αυτούς συμφωνούν να ξεκινήσουν να εργάζονται, αλλά στη συνέχεια εξαφανίζονται...

Όταν τον ρώτησα, αν έχει κάποια εξήγηση, μου απάντησε πως αντιλαμβάνεται πως υπάρχει κάποια πίεση από το οικογενειακό περιβάλλον να ψάξουν για εργασία και μετά τη συμμετοχή σε συνεντεύξεις καταφέρνουν να χαλαρώσουν αυτή την πίεση, έστω και προσωρινά και επιστρέφουν στην καθημερινότητα της αεργίας και του χαρτζιλικιού...

Η πλέον ενδιαφέρουσα περίπτωση όμως ήταν κάποιος ο οποίος στην ώρα της συνέντευξης όταν πληροφορήθηκε πως η αμοιβή του θα είναι περί τα 800-850 Ευρώ, ζήτησε η αμοιβή του είναι "μαύρα" ή να είναι και  άλλα 600 επιπλέον...

Τούτο, γιατί όπως εξήγησε, ήδη από τα επιδόματα αθροίζει περί τα 600 ευρώ το μήνα, χωρίς να απασχολείται καθόλου και πως για 200-250 ευρώ επιπλέον δεν αξίζει να εργαστεί... 

Όταν ρώτησα αν υπάρχουν τόσο επιδόματα και ποια είναι αυτά η απάντηση ήταν το επίδομα ανεργίας, το επίδομα ενοικίου, μετακίνησης, το επίδομα θέρμανσης, market pass κλπ.

Το συμπέρασμα της συζήτησης ήταν πως δυσκολεύεται πλέον να κρατήσει την επιχείρηση  σε λειτουργία και αναζητεί τρόπο να απαλλαγεί...

Σκηνή 3^η

Την Παρασκευή που πέρασε  βρέθηκα με φίλους σε επιχείρηση εστίασης στο Μαρούσι. Κάποιος από την παρέα γνώριζε και τον επιχειρηματία, ο οποίος από κάποια ώρα και μετά ήρθε στην παρέα μας και μας περιέγραφε επίσης πως το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει είναι η έλλειψη προσωπικού.

Η πλέον χαμηλή θέση απασχόλησης σε μια επιχείρηση εστίασης μας εξήγησε είναι η "λάντζα" καθώς δεν απαιτεί κάποια ιδιαίτερη ειδίκευση, ούτε εκπαίδευση, ούτε καλή συμπεριφορά και προσεγμένη εμφάνιση...

Η αμοιβή για μια θέση λαντζέρη αυτή τη στιγμή έχει φτάσει περί τα 1.300-1.500 ευρώ και όταν του λες πως αν δώσω σε εσένα 1.500 στο σεφ ή τον μετρ τι πρέπει να δώσω; Η απάντηση είναι τόσα μου δίνουν αλλού...

Η αλήθεια είναι πως η προσφορά και η ζήτηση καθορίζουν τις τιμές και τους μισθούς. Η έλλειψη εργατικών χεριών όμως δημιουργεί στρεβλώσεις. Μια επιχείρηση εστίασης με υψηλές δαπάνες λειτουργίας, θα αναγκαστεί να ανεβάσει τιμές με αποτέλεσμα να μειωθεί η δουλειά, να μην μπορεί να ανταπεξέλθει κ.λπ.

Επιπλέον, οι  πλατφόρμες ψηφιακής επικοινωνίας προσφέρουν στους μετανάστες που βρίσκονται στη χώρα νόμιμα, παράνομα, ή ημινόμιμα ένα μέσο συντονισμού των απαιτήσεων που βοηθά να κρατηθούν οι αμοιβές σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα.

Επίσης πολλοί από τους ξένους που κυκλοφορούν στη χώρα νόμιμα, παράνομα ή ημινόμιμα έχουν πρόσβαση σε διάφορα επιδόματα, στέγη ή τροφή γεγονός που δεν καθιστά επιτακτική την ανάγκη για εργασία.

Ο ίδιος επιχειρηματίας μάς έλεγε πως χαρακτηριστικό της νοοτροπίας που έχει δημιουργηθεί είναι το παράδειγμα "ημιπιτσιρικά" που απασχολείται σε πλατφόρμα ντελίβερι, όπου έχει τη δυνατότητα να επιλέγει ό,τι ωράριο θέλει. Όταν ρωτήθηκε πόσες ώρες εργάζεται, απάντησε τόσες όσο χρειάζεται να βγάλω ένα 20άρικο που χρειάζομαι την ημέρα για σουβλάκια και ποτά...

Τούτο, τείνει να γίνει μια φιλοσοφία ζωής χωρίς φιλοδοξίες και προσδοκίες...

Ιδιαίτερα από τη πανδημία και μετά όταν μοιράστηκαν πολλά χρήματα σε επιδόματα, έχει δημιουργηθεί μια μεγάλη κατηγορία που δεν προσήλθε ή απομακρύνθηκε από την αγορά εργασίας.

Ένα μέρος των 30 δισ. ευρώ τον χρόνο που διανέμονται σε συντάξεις βρίσκει δίοδο προς τη συντήρηση νοικοκυριών και ατόμων που έχουν χαμηλές απαιτήσεις υλικής διαβίωσης και επίσης διαθέσεις για χαλαρή απασχόληση...

Το θέμα της αποστροφής προς την εργασία δεν αφορά μόνο τα καλομαθημένα ελληνόπουλα. Το ίδιο πρόβλημα αφορά και τα παιδιά των μεταναστών από βαλκανικές χώρες  που έχουν ενσωματωθεί πλέον στην Ελλάδα.

Επίσης, οι περισσότεροι από τους μετανάστες δεύτερης γενιάς στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια έχουν φύγει σε χώρες της ΕΕ όπου βρίσκουν καλύτερες αμοιβές.

Οι γονείς τους, μετανάστες πρώτης γενιάς, έχουν παραμείνει στη Ελλάδα είτε γιατί είναι μεγάλοι σε ηλικία για να ξεκινήσουν σε μια βόρεια χώρα με άλλη γλώσσα και συνήθειες, είτε γιατί έχουν θεμελιώσει κάποια ασφαλιστικά δικαιώματα...

Το πρόβλημα της έλλειψης εργατικού δυναμικού αλλά και της διάθεσης για εργασία του υπάρχοντος, αποτελεί τη σημαντικότερη θρυαλλίδα στα θεμέλια της οικονομίας. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ελληνικό αλλά στην Ελλάδα με την οικονομία της χαμηλής ανταγωνιστικότητας και άρα και των χαμηλών μισθών εντοπίζεται εντονότερα.

Η θρυαλλίδα στα θεμέλια της κοινωνίας μας είναι ακόμη μεγαλύτερη αν αναλογιστεί κάποιος πως η Ελλάδα είναι μια χώρα των συνόρων, κοντά σε ζώνες ανάφλεξης και θερμών αναμετρήσεων γεγονός που σημαίνει πως κάποια στιγμή μπορεί να χρειαστεί να αγωνιστεί για την ίδια την υπόστασή της.

Η κοινωνία μας εμφανίζει συμπτώματα απουσίας του ενστίκτου επιβίωσης, τα οποία αυξάνονται όσο κατεβαίνει κάποιος την ηλικιακή κλίμακα...

kostas.stoupas@capital.gr