Απληστία ή κυοφορούμενο κραχ...

Του Κώστα Στούπα

Απληστία ή κυοφορούμενο κραχ...

"Ο πληθωρισμός στα τρόφιμα είναι επίμονος και υπάρχει υποψία ότι αποκτά χαρακτηριστικά που έχουν να κάνουν με την ενίσχυση του περιθωρίου κέρδους των επιχειρήσεων" είπε πριν από λίγες μέρες ο πρωθυπουργός σε συνέντευξή του στον Σκάι.

Αν ισχύει αυτό, τότε εφόσον σε κάποιους κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας  διαμορφώνονται  ευκαιρίες για υψηλότερα κέρδη, γιατί δεν προσελκύονται νέοι παίκτες στην αγορά; Η εμπειρία έχει αποδείξει πως το καλύτερο φάρμακο στην κερδοσκοπία είναι ο ανταγωνισμός.

Ο πρωθυπουργός μίλησε για "πληθωρισμό απληστίας" για τον οποίο προτίθεται να πάρει μέτρα, αλλά ένας γείτονας στο χωριό που είναι μικροπαραγωγός ελαιόλαδου, μου ζήτησε φέτος διπλάσια τιμή. Όταν τον ρώτησα γιατί, μου απάντησε πως δεν βρίσκει εργάτες να μαζέψει τις ελιές και πως σύντομα  προτίθεται να τα παρατήσει...

Τα μέσα ενημέρωσης παρατηρούν την αποκλιμάκωση των ενεργειακών τιμών, λόγω και συγκυρίας και παραβλέπουν την έλλειψη εργατικών χεριών που μαστίζει όλες τις ανεπτυγμένες χώρες.

Η δημογραφική γήρανση σε συνδυασμό με την "τεμπελιά" που προάγουν οι επιδοματικές πολιτικές οδηγούν την οικονομία σε κρίση.

Ο κ. Γ. Δαλιάνης έγραφε πρόσφατα σε διπλανή στήλη στο capital.gr:

"Ο αγροτικός τομέας είναι σε συνεχή μαρασμό. Τα αγροκτήματα ακαλλιέργητα, οι καρποί των δέντρων σαπίζουν πάνω στα δέντρα. Οι ιδιοκτήτες της αγροτικής γης στην πλειοψηφία υπέργηροι και επιβιώνουν από συντάξεις και τις ενισχύσεις της Ε.Ε. Οι εργάτες γης από την Αλβανία που σήκωσαν το βάρος αυτό, μεγάλωσαν και αυτοί σε ηλικία και μειώθηκε το εργατικό δυναμικό. Επιπλέον, οι περισσότεροι αλλοδαποί εργάτες γης πρόκοψαν και απέκτησαν δικό τους κλήρο και έπαψαν να προσφέρουν την έμμισθη εργασία τους. Τα δε παιδιά τους ακολούθησαν άλλους δρόμους και δεν παρέμειναν ως εργάτες γης.

- Στην οικοδομή οι εργάτες είναι ανύπαρκτοι, ενώ η πλειοψηφία των πρώην αλλοδαπών εργατών (κυρίως από Αλβανία) τώρα έχουν γίνει εργολάβοι.

- Τεράστιες ελλείψεις παρατηρούνται στα τεχνικά επαγγέλματα των υδραυλικών, ηλεκτρολόγων και γενικά των συντηρητών. Ελλείψεις επίσης εντοπίζονται στα τεχνικά επαγγέλματα επισκευής οχημάτων…."

Βλέπε: Μεγάλες ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό – Πού η αλήθεια, πού το ψέμα;

Το πρόβλημα της ακρίβειας είναι πολυπλοκότερο. Στην οικονομία εισρέουν πολλά "εύκολα χρήματα" (βλέπε μια δεκαετία με μηδενικά επιτόκια) τα οποία σε συνδυασμό με τη δημογραφική γήρανση μειώνουν την προσφορά εργασίας. Οι πολιτισμικά συμβατοί ξένοι από τις γειτονικές χώρες που τα τελευταία τριάντα χρόνια έκαναν τις βαριές δουλειές, μεγάλωσαν και τα παιδιά τους προτιμούν να εργαστούν σε Γερμανία, την Ολλανδία κλπ.

Οι πολιτισμικά ασύμβατοι με τα ήθη και τις αξίες μας ξένοι μας φοβίζουν και δημιουργούν εκρηκτικά προβλήματα. Επιπλέον, πολλοί από αυτούς δεν έρχονται καν για να εργαστούν αλλά για να απολαύσουν τα παχυλά επιδόματα της πλούσιας Δύσης...

Το εργατικό κόστος έχει αρχίσει ήδη να αυξάνεται στην παραοικονομία και είναι θέμα χρόνου να περάσει και στην επίσημη οικονομία.  Μου έγραφε φίλος της στήλης πως φέτος για να καθαρίσει το οικόπεδο που βρίσκεται το εξοχικό του πλήρωσε διπλάσια χρήματα σε σχέση με πέρυσι και δυσκολεύθηκε να βρει εργαζόμενο. Για μια εργασία 2-3 ωρών πλήρωσε 70 ευρώ χωρίς το μάζεμα το κομμένων χόρτων.

Με αυτές τις απολαβές γιατί κάποιος να πάει σε εργοστάσιο με 8ωρο και 800 ευρώ τον μήνα;

Όπως έχουμε ξαναγράψει στη στήλη ο πληθωρισμός άργησε μερικά χρόνια αλλά ήρθε και είναι πολυπαραγοντικός. Δηλαδή, οφείλεται σε πολλούς παράγοντες.

Ιδού μερικοί:

- Ενεργειακή μετάβαση: Όλοι μιλούν για την απανθρακοποίηση αλλά κανένας για την αύξηση του ενεργειακού κόστους τα επόμενα 20-30 χρόνια.

- Από-παγκοσμιοποίηση: Χαιρόμαστε που επιστρέφουν μονάδες παραγωγής στη Δύση, μερικές από τις οποίες θα έρθουν και στην Ελλάδα, αλλά δεν έχουμε καταλάβει πως αυτό σημαίνει και υψηλότερο κόστος παραγωγής και άρα υψηλότερες τιμές...

- Δημογραφική γήρανση: Οι νέοι είναι λιγότεροι και οι γέροι περισσότεροι. Τουτέστιν, η ζήτηση προϊόντων και υπηρεσιών αυξάνεται και η προσφορά μειώνεται. Συνέπεια είναι οι  μισθοί να ανέβουν και να συμπαρασύρουν μαζί και τις τιμές.

- Ανεύθυνη νομισματική πολιτική: Τα μηδενικά επιτόκια και τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης έχουν ρίξει πολλά τρισ. στην παγκόσμια οικονομία τα τελευταία χρόνια. Αυτά δημιουργούν επιπλέον ζήτηση χωρίς διάθεση για προσφορά εργασίας... Η αντιμετώπιση της πανδημίας τερμάτισε την υπερβολή των επιδοματικών πολιτικών.

Οι τιμές λοιπόν έχουν λόγους να μείνουν ψηλά ή και να ανέβουν ψηλότερα. Οι υψηλές τιμές θα ανεβάσουν τα επιτόκια. Τα υψηλά επιτόκια όταν υπάρχει υψηλό χρέος προκαλούν χρεοκοπίες. Αυτό είναι το κεφάλαιο που θα ακολουθήσει...

Ο μέσος πολίτης είναι θέμα χρόνου να αρχίσει να βλέπει τη ζωή του να ανατρέπεται. Όπως διαπιστώσαμε την περασμένη δεκαετία όταν συμβαίνει αυτό εξεγείρεται, καίει τράπεζες, ξηλώνει πεζοδρόμια και ακολουθεί διάφορους απατεώνες που υπόσχονται πλούτο, ευημερία και μακροζωία χωρίς κόπο...

Αυτά είναι μερικά από τα συστατικά της επερχόμενης αταξίας...

Περί απληστίας κερδοσκοπίας...

Υπάρχουν εταιρείες που λόγω ανελαστικότητας της ζήτησης ή συγκυρίας μπορούν να μετακυλούν την αύξηση του κόστους στις τιμές. Υπάρχουν και εταιρείες που δεν μπορούν να το πράξουν...

Παρατηρώ τα στοιχεία που δημοσίευσαν για τους πρώτους μήνες του 2023 μερικές εισηγμένες.

Η Aegean π.χ. στο α' τρίμηνο εμφάνισε πωλήσεις 229,1 εκατ., υψηλότερες κατά 90% σε σχέση με το 2022 και 33% υψηλότερες από το πρώτο τρίμηνο του 2019.

Την ίδια περίοδο η επιβατική κίνηση εμφάνισε επίσης ισχυρή δυναμική, παρά το παραδοσιακά εποχικά ασθενές πρώτο τρίμηνο του έτους, καταγράφοντας αύξηση 72% από την αντίστοιχη περσινή περίοδο.

Η κατά 18% διαφορά μεταξύ εσόδων και επιβατικής κίνησης λογικά οφείλεται στα ακριβότερα εισιτήρια. Αν κατέβουμε στις παρακάτω γραμμές της λογιστικής κατάστασης θα δούμε ότι τα EBITDA διαμορφώθηκαν σε κέρδη 19,3 εκατ. από ζημίες 16,1 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του 2022. Στο τελικό αποτέλεσμα όμως που είναι τα μετά φόρων καθαρά αποτελέσματα  η εταιρεία εμφάνισε ζημιές 14,4 εκατ. έναντι ζημιών ύψους 38,5 εκατ. το πρώτο τρίμηνο του 2022.

Από τα συνυπολογιζόμενα φαίνεται πως δεν κατάφερε να μετακυλήσει το σύνολο της αύξησης του κόστους στις τιμές... Ενδεχομένως στους επόμενους μήνες που συνιστούν την περίοδο υψηλής ζήτησης για ταξίδια να το καταφέρει...

Βλέπε: Aegean: Αύξηση 90% στον τζίρο, για πρώτη φορά θετικό EBITDA στο εποχικά ασθενέστερο πρώτο τρίμηνο...

Κοιτάζω επίσης τα μεγέθη που δημοσίευσε η Παπουτσάνης για το α' εξάμηνο. Ο κύκλος εργασιών παρουσίασε μείωση κατά 4% με τις πωλήσεις να διαμορφώνονται σε 32,2 εκατ. ευρώ έναντι 33,6 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2022. Τα μεγέθη αυτά δεν είναι ενδεικτικά γιατί το 2022 τα μεγέθη βοηθήθηκαν από τις πωλήσεις αντισηπτικών λόγω πανδημίας.

Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι το τομέας των πωλήσεων προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας, σε τρίτους. "Οι πωλήσεις της κατηγορίας αυτής περιορίστηκαν κατά 15%, τάση που οδηγείται από τις πωλήσεις εξωτερικού. Στις αγορές του εξωτερικού, και κυρίως στην Ευρώπη, οι τιμές πώλησης των προϊόντων δείχνουν τάση σταθεροποίησης, σε υψηλά όμως επίπεδα, γεγονός που έχει οδηγήσει τις πολυεθνικές εταιρείες αλλά και τους λοιπούς πελάτες να επανακαθορίσουν τη στρατηγική και το προϊοντικό τους Portfolio, προχωρώντας σε κάποιες περιπτώσεις σε κατάργηση πωλούμενων κωδικών. Βραχυπρόθεσμα αυτές οι κινήσεις αποτυπώνουν μείωση της ζήτησης...".

Βλέπε: Παπουτσάνης: Στα 32,2 εκατ. ευρώ οι πωλήσεις στο α' εξάμηνο

Η  Coca Cola HBC που είναι η μεγαλύτερη ελληνική πολυεθνική  και τα μεγέθη της αφορούν και άλλες αγορές, στο α' τρίμηνο είδε τα καθαρά έσοδα από πωλήσεις ανά κιβώτιο να παρουσιάζουν αύξηση κατά 21% σε οργανική βάση, υπεραντισταθμίζοντας τη μείωση κατά 4% του όγκου πωλήσεων σε οργανική βάση. Μείωση του όγκου και αύξηση των εισπράξεων από πωλήσεις σημαίνει υψηλός πληθωρισμός.

Η διοίκηση προβλέπει για το 2023:

"Για το σύνολο του έτους αναμένουμε να επιτύχουμε οργανική αύξηση των καθαρών εσόδων από πωλήσεις σε επίπεδο Ομίλου πάνω από το εύρος στόχο του 5-6% .

Αύξηση του κόστους πωληθέντων ανά κιβώτιο στο μεσαίο επίπεδο του εύρους 10-20% για το 2023.

Πεποίθηση ότι θα επιτύχουμε αύξηση των λειτουργικών κερδών στο άνω επίπεδο του εύρους -3% έως +3% σε οργανική βάση, το 2023…"

Βλέπε: Coca-Cola HBC: Αύξηση καθαρών εσόδων κατά 16,2% σε οργανική βάση στο α' τρίμηνο

Από το απάνθισμα αυτό των οικονομικών επιδόσεων δεν προκύπτει κάποιο "όργιο" κερδοσκοπίας. Περισσότερο μοιάζει με προσπάθειες απόσβεσης των κραδασμών της αύξησης του κόστους παραγωγής και των διακυμάνσεων στη ζήτηση.

kostas.stoupas@capital.gr