Ο Ηρώδης και ο πληθωρισμός...

Του Κώστα Στούπα 

1) Ο "Ηρώδης" και ο πληθωρισμός

Ας μην κοροϊδευόμαστε μεταξύ μας, ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της χώρας παραμένει το συνταξιοδοτικό το οποίο απορροφά τους περισσότερους  πόρους, απ’ όσους αντέχει η οικονομία χωρίς να φαλκιδεύεται  η μελλοντική της πορεία.

Όπως σοφά είχε γράψει προ ετών ένας αναγνώστης στον διάλογο της στήλης, φροντίζουμε τα "στέρφα" και αφήνουμε έξω από το μαντρί τα "ζυγούρια"...

Για τους μην έχοντες γνώσεις ποιμενικής, "στέρφα" στην εύανδρο Ήπειρο ονομάζουμε τα στείρα πρόβατα και "ζυγούρια" τα νεαρά μέλη του κοπαδιού που δεν  έχουν γεννήσει ακόμη για πρώτη φορά.

Με απλά λόγια, μια οικονομία που  ξοδεύει περί το 16% του ΑΕΠ για συντάξεις όταν ο μέσος όρος σε όλη την Ευρώπη είναι κοντά στο μισό, αναγκάζει τα πιο παραγωγικά "ζυγούρια" να αναζητήσουν άλλα "κοπάδια" προκειμένου να ζήσουν και να  γεννήσουν...

Σε ένα κοπάδι, πιο παραγωγικά θεωρούνται τα "ζυγούρια" που κατά τη διάρκεια του βίου τους θα γεννήσουν τα περισσότερα μικρά και θα συνεισφέρουν στην αύξηση του ζωικού κεφαλαίου, όπως λένε οι οικονομολόγοι.

Σε μια οικονομία περισσότερα παραγωγικά μέλη θεωρούνται οι νέοι με υψηλές ειδικεύσεις, η εργασία των οποίων συμβάλει στη μεγαλύτερη αύξηση του παραγόμενου προϊόντος, κάτι που δημιουργεί αύξηση της ζήτησης για θέσεις εργασίας, την απαραίτητη συνθήκη για βιώσιμη αύξηση των μισθών.

Σε οικονομίες της παρακμής οι οποίες  επιβιώνουν με επιδοτήσεις, δανεικά και μηδενικά επιτόκια ανθούν κυρίως τα "νυχάδικα" και τα "ντελιβεράδικα" μέχρι κάποια στιγμή η συγκυρία να τραβήξει την πρίζα…

Το μοντέλο ασφαλιστικής μεταρρύθμισης στο οποίο κατέληξαν "θεσμοί" και εγχώριο πολιτικό προσωπικό την περασμένη δεκαετία μετά τη χρεοκοπία, αποτελούσε ένα συμβιβασμό έτσι ώστε  το συνταξιοδοτικό να καταστεί βιώσιμο σε βάθος χρόνου όταν θα έχει μειωθεί ο αριθμός των τωρινών συνταξιούχων τα προνόμια των οποίων δεν επλήγησαν, με συνέπεια να πληγούν  οι συντάξεις των νεότερων.

Κατ΄ αυτή την έννοια το ασφαλιστικό Κατρούγκαλου από το ιστορικό του μέλλοντος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως "Ηρώδειο"...

Στον βαθμό όμως που την περασμένη δεκαετία αποχώρησαν από την Ελλάδα 400-500 χιλιάδες από το υψηλότερης ειδίκευσης και νεαρότερης ηλικίας εργατικό δυναμικό, το κενό δύσκολα θα καλυφθεί καθώς όταν το συνταξιοδοτικό θα απορροφά λιγότερους πόρους στο μέλλον, οι άνθρωποι αυτοί θα έχουν στήσει τις "φωλιές" αλλού και δεν θα επιστρέψουν...

Η μεγάλη αναταραχή…

Το σκηνικό τούτο όμως υπάρχει περίπτωση να το ανατρέψουν  ταχύτερα οι διεθνείς οικονομικές εξελίξεις.

Διαβάζω λοιπόν πριν λίγες μέρες σε σχετικό ρεπορτάζ του Capital.gr.

"Αν επαληθευθούν οι τελευταίες επίσημες προβλέψεις του ΥΠΟΙΚ, όπως αποτυπώνονται στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα, σύμφωνα με τις οποίες φέτος θα σημειωθεί ανάπτυξη 3,1% και πληθωρισμός 5,6%, τότε θα προκύψει στις συντάξεις μία αύξηση τουλάχιστον 4,35%  και κατά το μέγιστον 5,6%, όπως εξηγούν αρμόδιοι αναλυτές στο Capital.gr…

Βλέπε: Πως ο υψηλότερος πληθωρισμός οδηγεί σε μεγαλύτερες αυξήσεις στις συντάξεις…

Εκτιμήσεις σαν τις παραπάνω αποτελούν τροφή για σκέψη.

Αν π.χ. το 2022 μια χώρα έχει ΑΕΠ 180 δισ., χρέος 350 δισ. και ετήσια συνταξιοδοτική δαπάνη περί τα 30 δισ. ευρώ. Στην ίδια χώρα έστω πως τα επόμενα 10 χρόνια θα υπάρξει μέσος ετήσιος πληθωρισμός 6%, ανάπτυξη 3%, αύξηση των συντάξεων 4%  και έστω οριακά θετικό πρωτογενές δημοσιονομικό πρωτογενές πλεόνασμα, τότε:

Ποιο θα είναι το ύψος του χρέους ως προ το ΑΕΠ το 2032;

Ποιο θα είναι το ύψος της συνταξιοδοτικής δαπάνης ως προ το ΑΕΠ την ίδια χρονιά (2032);

Ποιο θα είναι το ύψος της συνταξιοδοτικής δαπάνης με ετήσιες αυξήσεις 2%;

Σε γενικές γραμμές τα συμπεράσματα στα οποία θα καταλήξουν όσοι κάνουν τις πράξεις είναι τα εξής.

Με πληθωρισμό 6% τον χρόνο σε μια δεκαετία η αξία του χρέους θα έχει μειωθεί από τα 350 σε 190 περίπου σημερινά δισ.

Το ΑΕΠ θα έχει αυξηθεί σε 241 περίπου δισ.

Αν οι παρούσες συντάξεις αυξάνονται ταχύτερα από το ΑΕΠ, π.χ. με 4%, σε 10 χρόνια από 16% του ΑΕΠ θα έχουν αυξηθεί στο 18%.

Αν αυξάνονται με 2%, θα έχουν μειωθεί στο 14% του ΑΕΠ το 2032. Αν όμως αυξάνονται βραδύτερα του πληθωρισμού θα αποτελούν μικρότερο ποσοστό του πραγματικού με βάση τη σημερινή αγοραστική αξία ΑΕΠ.

Φοβάμαι πως χώρες σαν τη δική μας θα επιλέξουν το χειρότερο και καταστροφικότερο σενάριο.

2) Και η "πίτα" και ο "σκύλος"…

Η Fed αύξησε τα επιτόκια προχθές κατά 0,50% στο 0,75% και οι αγορές πανηγύρισαν γιατί ενδεχομένως απέφυγαν μια μεγαλύτερη αύξηση την οποία περίμεναν.

Επιτόκια της τάξης του 1 και 2% είναι δύσκολο να ανακόψουν τις πληθωριστικές πιέσεις. Οι παλαιότεροι θυμούνται πως ο διψήφιος πληθωρισμός στη Δύση ανακόπηκε με ανάλογου ύψους επιτόκια.

Στην φάση αυτή οι Κεντρικές Τράπεζες μοιάζει να θέλουν και ρωμαλέα ανάπτυξη και ταχεία πτώση του πληθωρισμού. Τουτέστιν, θέλουν και την "πίτα" ολόκληρη και τον "σκύλο" χορτάτο...

Το πιθανότερο είναι πως θα χάσουν και την "πίτα" και τον "σκύλο"...

kostas.stoupas@capital.gr