Good Βye, Putin!

Του Κώστα Στούπα 

1) Good Βye, Putin!

Στην ταινία "Good Bye, Lenin!" του Βόλφγκανγκ Μπέκερ η πρωταγωνίστρια Κριστιάνε Κέρνερ, μέλος του ΚΚ της  Λαϊκής  Δημοκρατίας της Γερμανίας και ταυτισμένη με το κομμουνιστικό καθεστώς, παθαίνει εγκεφαλικό και πέφτει σε κώμα όταν μαθαίνει πως ο γιός της Αλεξάντερ συμμετείχε σε μια αντικαθεστωτική διαδήλωση όπου και ξυλοκοπήθηκε από τους αστυνομικούς.

Όταν συνήλθε μετά από εβδομάδες στο νοσοκομείο, οι γιατροί συνέστησαν στα παιδιά της να μην της πουν κάτι που θα την ταράξει γιατί ο κίνδυνος δεν είχε περάσει ακόμη...

Εν τω μεταξύ το κομμουνιστικό καθεστώς έχει καταρρεύσει, οι ανατολικογερμανοί ξεχύνονται στη Δύση και οι δυτικές εταιρείες ξεχύνονται στην Ανατολή. 

Τα παιδιά της  προσπαθούν να της αποκρύψουν τις πολιτικές εξελίξεις και σκαρφίζονται διάφορα ψέματα για την τεράστια  διαφήμιση της Coca-Cola που ξεφύτρωσε απέναντι από το παράθυρο δίπλα στο κρεββάτι της στο νοσοκομείο.

Μια ενδιαφέρουσα πλευρά στη μυθοπλασία της ταινίας είναι η απώλεια της αξίας ενός σημαντικού ποσού μετρητών σε ανατολικογερμανικά μάρκα που φύλαγε η πρωταγωνίστρια κρυμμένα κάπου στο σπίτι της. Μετά το πέρας της ημερομηνίας που οι ανατολικογερμανοί μπορούσαν να ανταλλάξουν να ανατολικογερμανικά μάρκα με δυτικογερμανικά, τα παλιά νομίσματα έκαναν μόνο για  χαρτοπετσέτες...

Αν κάποιος στη Ρωσία έπεσε σε κώμα πριν λίγες μέρες, και όπως στην ταινία συνέλθει μερικές  εβδομάδες αργότερα, θα αντικρύσει μια Μόσχα που θα μοιάζει περισσότερο με εκείνη πριν το Ιανουάριο του 1990.

Μεταξύ των εκατοντάδων επιχειρήσεων που σταμάτησαν τις τελευταίες μέρες τις δραστηριότητες στη Ρωσία είναι και τα McDonald’s. Τα McDonald’s ήταν από τις πρώτες δυτικές επιχειρήσεις που άνοιξαν καταστήματα στη Μόσχα τον Ιανουάριο του 1990.

Η πλέον γνωστή φίρμα της Δύσης βέβαια είναι η Coca-Cola αλλά η παρουσία του εμπορικού σήματος της αμερικάνικης εταιρείας αναψυκτικών στη Ρωσία υπάρχει  μέσω της αντίστοιχης ελληνικής πολυεθνικής Coca-Cola HBC που είναι μια από τις μεγαλύτερες και πλέον εξωστρεφείς ελληνικές επιχειρήσεις. H μετοχή της ΕΕΕ στο ελληνικό χρηματιστήριο έπεσε τις τελευταίες μέρες από τα 32 μέχρι τα 17 ευρώ και μάλλον έπεται συνέχεια...

Το άνοιγμα και το κλείσιμο στη Μόσχα της αλυσίδας μιας από τις πλέον γνωστές φίρμες της Δύσης σηματοδοτεί το τέλος μιας περιόδου ψυχρού πολέμου και την έναρξη μιας άλλης...

Ανατροπή του σκηνικού

Τούτο ανατρέπει το σκηνικό του κόσμου και της παγκόσμιας οικονομίας όπως το ξέραμε μέχρι σήμερα. Στη στήλη αυτή "διαβάζουμε" και παρουσιάζουμε από καιρό τις αποσπασματικές εξελίξεις που σηματοδοτούν την αλλαγή του υποδείγματος του κόσμου όπως τον ξέραμε τα τελευταία 30 χρόνια.

Η απροκάλυπτη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία με τις "ευλογίες" της Κίνας απλώς αποτελεί τη σταγόνα που υπερχείλισε το ποτήρι και κάνει τη Δύση να αφυπνιστεί από τον λήθαργο των τελευταίων 30 χρόνων.  

Οι οικονομικές επιπτώσεις θα είναι δραματικές για τη Ρωσία και σημαντικές για τη Δύση. Αν η Δύση υποχωρήσει, τα σχέδια που υπάρχουν εδώ και χρόνια στο Κρεμλίνο και απ’ ό,τι φαίνεται προβλέπουν και συνέχεια με την Πολωνία, τις χώρες της Βαλτικής κλπ., θα επιταχυνθούν.

Αν η Ρωσία καταλάμβανε την Ουκρανία χωρίς κόστος και συνέπειες θα ήταν σαν να είχε ανάψει το πράσινο φως σε αναθεωρητικές δυνάμεις όπως η Κίνα και η Τουρκία...

Επιπλέον, αν η Δύση εμφανίσει αδυναμία και όπως την υπολογίζουν στο Κρεμλίνο και το Πεκίνο νοιαστεί μόνο για τη συνέχιση της καλοπέρασης και τα επιχειρηματικά κέρδη του σήμερα, σύντομα θα βρεθεί προ μιας κατάστασης τετελεσμένων, χωρίς δυνατότητες επιλογής. Όπως ακριβώς βρίσκεται η Ουκρανία σήμερα.

Το πιθανότερο σενάριο είναι πως η Δύση θα αντιδράσει ακόμη δυναμικότερα σε σχέση με τη μέχρι τώρα αντίδρασή της. Το "τσαλάκωμα" της Ρωσίας με ακόμη αυστηρότερες οικονομικές κυρώσεις θα αποτελέσει και ένα μήνυμα προς την Κίνα με την οποία έπεται η μεγάλη αναμέτρηση.

Το πρόβλημα με τη Ρωσία είναι πως διαθέτει το πυρηνικό οπλοστάσιο της παλιάς ΕΣΣΔ που είναι το ίδιο μεγάλο με το αμερικάνικο αλλά ελέγχεται από έναν στενό κύκλο ανθρώπων που λειτουργούν χωρίς δημοκρατικό έλεγχο και θεσμούς που μπορούν να περιορίσουν τις εξουσίες τους, όπως έγινε π.χ. με την περίπτωση Τραμπ στη Δύση.

Ο απρόβλεπτος "τσάρος"...

Ο Πούτιν αλλιώς τα υπολόγιζε στην Ουκρανία και αλλιώς εξελίχθηκαν τα πράγματα. Τώρα, όπως έγραφε ο γεωπολιτικός αναλυτής Τόμας Φρίντμαν πριν λίγες μέρες, έχει να επιλέξει μεταξύ μιας μικρής ήττας τώρα ή μιας μεγαλύτερης ήττας αργότερα αν δεν απαγκιστρωθεί από την Ουκρανία.

Η ψυχική κατάσταση των αυταρχικών ηγετών που στηρίζουν την εξουσία τους κυρίως στο φόβο και την ωμή βία δεν επιτρέπει να κάνουμε αισιόδοξες προβλέψεις. Ο Χίτλερ ενώ μπορούσε να σώσει τη Γερμανία από την ισοπέδωση που υπέστη όταν οι Σύμμαχοι άρχισαν να υπερισχύουν  στην Ευρώπη, προτίμησε την ισοπέδωση της χώρας και την αυτοκτονία.

Το πρόβλημα στην περίπτωση του Πούτιν, η οποία έχει πολλές ομοιότητες με αυτή του Χίτλερ, είναι πως διαθέτει πυρηνικά όπλα και μαζί με την ισοπέδωση της Μόσχας μπορεί να ισοπεδώσει και τον πλανήτη για χιλιάδες χρόνια  πριν αποφασίσει να εξέλθει ηρωικά της σκηνής...

Η κατάσταση μοιάζει αρκούντως περίπλοκη... ας ελπίσουμε σε κάποιον από μηχανής Θεό που θα λύσει τον γόρδιο δεσμό που αποκάλυψε η άρνηση των Ουκρανών να παραδοθούν αμαχητί στις διαθέσεις του τσάρου...

Η σθεναρή αντίσταση των Ουκρανών αποκάλυψε στη Δύση μερικά χρόνια νωρίτερα αυτό που θα ανακάλυπταν μερικά χρόνια αργότερα υπό συνθήκες που θα ήταν χειρότερες.

2) Το καρφί και οι "φούσκες"...

α) Μια από τις πρώτες επιπτώσεις για τις δυτικές κοινωνίες θα είναι η αύξηση των αμυντικών δαπανών σε επίπεδα που έχουμε να δούμε από τη δεκαετία του ’50 και του ’60.

Τούτο σημαίνει αναπροσαρμογή των κρατικών δαπανών και της φορολογίας στις δυτικές κοινωνίες ανάλογα. Παιδεία, υγεία, συντάξεις μισθοί και κερδοφορία επιχειρήσεων θα αναπροσαρμοστούν ανάλογα.

β) Πολλές δυτικές επιχειρήσεις θα έχουν απώλειες από το σταμάτημα των δραστηριοτήτων στη Ρωσία. Οι απώλειες αυτές θα αυξηθούν αν αναγκαστούν να διαγράψουν από τους ισολογισμούς τις επενδύσεις στη Ρωσία.  Επιπλέον, το  υψηλό κόστος ενέργειας και πρώτων υλών μειώνει την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών και αυτό θα έχει συνέπεια στις πωλήσεις και την κερδοφορία των επιχειρήσεων.

γ) Επιπλέον, οι  εταιρείες του S&P 500 π.χ. τα τελευταία χρόνια, μέσω της πλασματικής αύξησης της ζήτησης λόγω των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης και του αυξημένου δανεισμού λόγω μηδενικών επιτοκίων, είχαν παρουσιάσει αυξημένα κέρδη.

Τα κέρδη ανά μετοχή του S&P 500 το 2021 ξεπέρασαν τα 208 δολ. από 90 περίπου στα υψηλά του 2007.

Ο υψηλός πληθωρισμός, ίσως αναγκάσει τις κεντρικές τράπεζες να αυξήσουν ταχύτερα και υψηλότερα τα επιτόκια σε σχέση με τι περιμέναμε πριν από δυο-τρεις εβδομάδες. Αυτό θα προσθέσει ακόμη έναν παράγοντα που μπορεί να οδηγήσει την οικονομία σε ύφεση.

Στη στήλη, μετά το  διεθνές κραχ του 2008 και την αλματώδη αύξηση των χρεών και της πλασματικής ζήτησης με εκτύπωση χρήματος, επισημαίναμε πως όλα αυτά δημιουργούν τις προϋποθέσεις για το μεγαλύτερο κραχ μετά το 1929.  

Μάλλον τώρα έχουμε πλησιάσει περισσότερο από ποτέ... Τα χρέη στη Δύση βρίσκονται σε επίπεδα που κατά το παρελθόν έχουμε προσεγγίσει μόνο σε περιόδους πολέμου. Αυτό πριν η ρωσική εισβολή επιβάλει την αύξηση των αμυντικών δαπανών και του ενεργειακού κόστους.  Οι συνέπειες της Ουκρανικής κρίσης μοιάζουν με το καρφί που πλησιάζει τις "φούσκες" του χρέους, των ακινήτων και των χρηματιστηρίων...

kostas.stoupas@capital.gr