Η αρκούδα επέστρεψε...

Του Κώστα Στούπα

1) Η αρκούδα επέστρεψε...

_{Αυτό που ίσως γινόμαστε μάρτυρες δεν είναι απλώς το τέλος του Ψυχρού Πολέμου ή το πέρας  μιας συγκεκριμένης περιόδου της μεταπολεμικής ιστορίας, αλλά το τέλος της ιστορίας καθαυτής: Δηλαδή το τελικό σημείο της ιδεολογικής εξέλιξης της ανθρωπότητας και η παγκοσμιοποίηση του. (Ζούμε) τη δυτική φιλελεύθερη δημοκρατία ως η τελική μορφή ανθρώπινης διακυβέρνησης.}

_{FRANCIS FUKUYAMA "The End of History", 1992}

Οι εξελίξεις στην Ουκρανία, άσχετα με την έκβαση που θα έχουν, συνιστούν, και τυπικά, το τέλος της εποχής της άκοπης είσπραξης του μερίσματος της "μεταψυχροπολεμικής" ειρήνης για τις οικονομίες τόσο της Ανατολής όσο και της Δύσης.

Με βάση τις εκτιμήσεις των αναλυτών, μετά την Ουκρανία την ψυχρή ανάσα της ρωσικής αρκούδας θα νιώσουν όλες οι χώρες  που συνορεύουν με τη Ρωσία.  

Εκτός από τη Ρωσία το διεθνές στάτους των τελευταίων δεκαετιών το αμφισβητούν η Κίνα που έχει σαν πρώτο στόχο την Ταιβάν, η Τουρκία που βρίσκεται ήδη σε Συρία και Λιβύη και απειλεί να ενισχύσει την επιρροή στην ελληνική επικράτεια...

Έχουμε εισέλθει σε μια περίοδο αύξησης των δαπανών για αμυντικούς εξοπλισμούς, γεγονός που σημαίνει πως μόλις τελειώσει το δανεικό χρήμα από τα εκτυπωτήρια των κεντρικών τραπεζών, οι δαπάνες των κρατικών προϋπολογισμών θα πρέπει να αναδιαρθρωθούν σε βάρος των συντάξεων, της υγείας και της παιδείας...

Η παγκοσμιοποίηση που ζήσαμε μετά το ’80 δημιούργησε για τις δυτικές κοινωνίες τη μεγαλύτερης χρονικής διάρκειας ευημερία, λόγω του αποπληθωρισμού που προκαλούσαν οι φθηνές εισαγωγές από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και της Ασίας.

Ο αποπληθωρισμός, η πίεση των τιμών έδωσε την ευκαιρία στις Δυτικές χώρες να αυξάνουν διαρκώς τον ιδιωτικό και δημόσιο δανεισμό, γεγονός που εκτόξευσε το χρέος.

Το μοναδικό φρένο στην αύξηση του χρέους είναι το κόστος εξυπηρέτησής του. Στον βαθμό που οι φθηνές εισαγωγές κρατούσαν τον πληθωρισμό χαμηλά ο πειρασμός των πολιτικών να μοιράσουν χρήματα ήταν και παραμένει ασυγκράτητος. 

Η Κίνα μάλιστα προκειμένου  να "χώσει" τις ΗΠΑ πιο βαθιά στον "λάκκο", αγόραζε ως κράτος αμερικανικά ομόλογα συνεισφέροντας έτσι στην τεχνητή ισοπέδωση των επιτοκίων που επέτρεπε δια του όλο και μεγαλύτερου δανεισμού, τις εισαγωγές προϊόντων που αμερικάνικες εταιρείες κατασκεύαζαν στην Κίνα.

Με τον τρόπο αυτό πολύτιμη τεχνογνωσία για την τεχνολογία και την οργάνωση της παραγωγής και της εργασίας  μεταφερόταν από τη Δύση στην Ανατολή.

Ξαφνικά το 2020 η Δύση κατάλαβε πως το 90% των μικροεπεξεργαστών αναπτύσσεται και σχεδιάζεται στην Ανατολική Ασία σε μια ζώνη λίγων μιλίων από τις βάσεις των σκαφών του λιμενικού της Κίνας.

Το 2021 ωθούν την Intel και άλλες εταιρείες να χτίσουν μονάδες παραγωγής στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.

Μέχρι το 2025 το πολύ, στη Δύση ίσως αντιληφθούμε πως η σχεδίαση της ενεργειακής μετάβασης σε ένα μοντέλο που βασίζεται στο λίθιο και τις σπάνιες γαίες, τα δύο τρίτα των οποίων βρίσκονται στην επικράτεια της Κίνας, αποτελεί άλλη μια παγίδα αυτοκτονίας.

Σε γενικές γραμμές ο κόσμος όπως δρομολογείται από τις μεγάλες γεωπολιτικές ανακατατάξεις είναι ένας κόσμος εμπορικών και οικονομικών ζωνών σε βάρος του ελεύθερου εμπορίου. Τούτο σημαίνει πως οι τιμές θα αυξηθούν σημαντικά στη Δύση καθώς η παραγωγή πολλών από αυτά που χρησιμοποιούμε θα μεταφερθεί σε χώρες με υψηλότερο κόστος παραγωγής.

Μέρος των παραγωγικών θέσεων εργασίας θα επιστρέψει στη Δύση και μαζί και η ισχύς του συνδικαλιστικού κινήματος. Χώρες όπως η Τουρκία και η Αίγυπτος θα προσπαθήσουν να υποκαταστήσουν ένα μέρος των κινέζικων εξαγωγών.

Η Ελλάδα ως η χώρα της ΕΕ με το φθηνότερο εργατικό δυναμικό θα μπορούσε να αναβιώσει τον ρόλο της οικονομίας "φασόν" που είχε στη δεκαετία του ’60. Αν βρεθεί και κάποιος πολιτικός που μαζί με το "φασόν" καταφέρει να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις να αναπτυχθούν κάποιοι κλάδοι υψηλής τεχνολογίας θα είμαστε τυχεροί...

Μην ξεχνάτε, όμως, όπως περιγράφει και ο Στάθης Καλύβας στο βιβλίο του που πρόσφατα προβλήθηκε και σαν ντοκιμαντέρ: οι θρίαμβοι σε αυτή τη χώρα έπονται των καταστροφών.

Δηλαδή, όπως γράφουμε συχνά σε αυτή τη στήλη, του  μηδενισμού του  κοντέρ όσων θεωρούμε κεκτημένα...

Η αρκούδα επέστρεψε λοιπόν και στην Ευρώπη και στα ταμπλό των χρηματιστηρίων καθώς όλα αυτά σημαίνουν μια άνευ προηγουμένου συμπίεση των περιθωρίων κέρδους των επιχειρήσεων της Δύσης οι οποίες δανείζονταν με μηδενικά επιτόκια στη Δύση, παρήγαγαν με ελάχιστο κόστος στην Κίνα. Επιπλέον πραγματοποιούσαν σημαντικό μέρος των πωλήσεων  στην αχανή αγορά της Κίνας.

Η Ε.Ε. θα μεθοδεύσει να μειώσει την ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία και αυτό σημαίνει παράταση των υψηλών ενεργειακών τιμών για επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Τούτο σημαίνει πως η εξάρτηση της ενεργειακής παραγωγής από άνθρακα και λιγνίτη ίσως παραταθεί, ενώ οι προκαταλήψεις  για την πυρηνική ενέργεια  θα υποχωρήσουν.

Η 21 Φεβρουαρίου του 2022, η ημέρα που ο Πούτιν ανακοίνωσε την αναγνώριση (προσάρτηση) των ανατολικών επαρχιών της Ουκρανίας, μοιάζει με τον αντίποδα της  9ης Νοεμβρίου 1989 που είναι η μέρα της πτώσης του τείχους του Βερολίνου.

Οι τελευταίες εξελίξεις αποτελούν την τελική διάψευση της πρόβλεψης του Φ. Φουκουγιάμα περί του τέλους της ιστορίας με την εξάλειψη του κομμουνισμού ως αντιπάλου δέους του καπιταλισμού με δημοκρατία.

2) Οι ζημιές και τα οφέλη...

Στο άρθρο της 16^ης τρέχοντος είχαμε θέσει ερώτημα για το τι μπορεί να σημαίνει η απόκλιση του δείκτη του ρωσικού χρηματιστηρίου που παρά την άνοδο της τιμής του πετρελαίου συνεχίζει να πέφτει...

Την ημέρα που ο Πρόεδρος Πούτιν ανακοίνωσε την αναγνώριση των δυο ουκρανικών επαρχιών ως ανεξάρτητες οντότητες, προαναγγέλλοντας την εισβολή επί της ουσίας, ο δείκτης του χρηματιστηρίου της Μόσχας έφτασε να χάνει και περισσότερο από 15%...

Γράφαμε λοιπόν στις 16 Φεβρουαρίου: Σπάνια η ισοτιμία του Ρουβλιού δεν ακολουθεί την τιμή του πετρελαίου αφού τα σημαντικότερα έσοδα της ρωσικής οικονομίας προέρχονται από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου. Αν όπως λένε το "ταμπλό δεν κάνει ποτέ λάθος" γιατί οι αγορές στο σύνολό τους κατέχουν και προεξοφλούν, έστω και με ασύμμετρο τρόπο, κάθε πληροφορία τότε ποια είναι η είδηση που κρύβει η απόκλιση;"

Η ερμηνεία που μπορούμε να δώσουμε είναι πως οι επιπτώσεις των οικονομικών  μέτρων που θα επιβάλουν οι δυτικοί θα υπερτερούν των οφελών της ανόδου των ενεργειακών τιμών...

Βλέπε: Η είδηση της απόκλισης... 

kostas.stoupas@capital.gr