Πώς να σώσετε τις συντάξεις...

Του Κώστα Στούπα

1) Πώς να σώσετε τις συντάξεις...

Αντιλαμβάνομαι πως το να ζητά κανείς από πολιτικούς να μην μοιράζουν λεφτά είναι σαν να ζητά από τους σκύλους να μην κυνηγούν όποια γάτα  βρεθεί στον δρόμο τους.

Πόσο μάλλον αν οι επόμενες εκλογές γίνουν, όπως υποστηρίζει ο πρωθυπουργός στο τέλος της τετραετίας, περί τα τέλη της Άνοιξης του 2023 και στις αρχές του έτους η κυβέρνηση θα πρέπει να αναπληρώσει τις πληθωριστικές απώλειες των συντάξεων και των μισθών και να τις αναπροσαρμόσει λαμβάνοντας υπόψη και την αύξηση του ΑΕΠ το 2022.

Πριν λίγες μέρες σε σχετικό ρεπορτάζ του Capital.gr αναφερόταν πως: "Με  βάση τις τελευταίες προβλέψεις της Κομισιόν (10/2/2022), το ΑΕΠ φέτος θα αυξηθεί κατά 4,9%, ενώ ο πληθωρισμός θα τρέξει με ρυθμό 3,1%. Αν επαληθευθούν οι προβλέψεις αυτές, τότε ο συντελεστής ο οποίος θα συνδιαμορφωθεί από το ΑΕΠ και τον πληθωρισμό θα "δείξει” αύξηση 4% στις συντάξεις το 2023...".

Τούτο γιατί από την 1η Ιανουαρίου 2023 "ξεπαγώνουν” οι αυξήσεις στις κύριες συντάξεις ενώ οι παραπάνω υπολογισμοί έγιναν με βάση τους νόμους Κατρούγκαλου και Βρούτση.

Βλέπε: Πώς η υψηλή ανάπτυξη κυοφορεί αυξήσεις στις συντάξεις..

"Υπενθυμίζεται πως με βάση τον ασφαλιστικό νόμο Κατρούγκαλου, ο οποίος είναι σε ισχύ από το Μάιο του 2016, "το συνολικό ποσό της σύνταξης που καταβάλλεται αυξάνεται από την 1.1.2017 κατ’ έτος με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης με βάση συντελεστή που διαμορφώνεται κατά 50% από τη μεταβολή του ΑΕΠ και κατά 50% από τη μεταβολή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή του προηγούμενου έτους και δεν υπερβαίνει την ετήσια μεταβολή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή”.

Ωστόσο, η προηγούμενη κυβέρνηση (ΣΥΡΙΖΑ), με μετέπειτα διατάξεις, σαν αποτέλεσμα διαπραγμάτευσης με τους θεσμούς, "πάγωσε” την αύξηση αρχικά έως το 2021 και έπειτα έως το τέλος του 2022….

Βέβαια η μεταπανδημική αύξηση του ΑΕΠ είναι συνέπεια και της πανδημικής μείωσης το 2020 από τα 185 δισ. περί τα 162 δισ. ευρώ. Τούτο ουδόλως απασχολεί την πλειοψηφία της κοινωνίας αλλά και της πολιτικής ηγεσίας. Αμφότερες ελάχιστα φαίνεται πως διδάχτηκαν από τη χρεοκοπία της περασμένης δεκαετίας.

Η Ελλάδα είχε την ευκαιρία την περασμένη δεκαετία να εκμεταλλευτεί τη χρεοκοπία και να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για  μια ανταγωνιστική οικονομία προσφέροντας ουσιαστικά κίνητρα στο παραγωγικό δυναμικό της.

Αν αυτό είχε συμβεί, θα το είχαμε διαπιστώσει τόσο με την επιστροφή μέρους όσων μετανάστευσαν στο εξωτερικό κατά την περίοδο της κρίσης αλλά κυρίως από τις επενδύσεις.

Αρκετοί πιστεύουν πως τη διαφορά θα την κάνει το αναπτυξιακό πακέτο της Ε.Ε. που θα δρομολογήσει επενδύσεις περί τα 60 δισ. τα επόμενα χρόνια.

Το πακέτο θα συνεισφέρει αλλά από μόνο του δεν αρκεί για να βγάλει τη χώρα από το τέλμα όπως δεν στάθηκαν αρκετά τα πάνω από 200 δισ. που εισέρευσαν στη χώρα μετά το ’80 με τα πακέτα Ντελόρ, τα ΕΣΠΑ κλπ.

Σε αυτή τη στήλη πολλές φορές έχουμε αναφέρει πως η εκτίμηση για την πορεία της χώρας θα αλλάξει και θα καταστεί πιο αισιόδοξη όταν ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου όπως καταγράφεται κάθε χρόνο από την ΕΛΣΤΑΤ με την επίβλεψη της EUROSTAT, επιστρέψει και ξεπεράσει δυναμικά τα προ χρεοκοπίας επίπεδα των 50-60 δισ. το χρόνο.

Το 2020 που ήταν η καλύτερη χρονιά της τελευταίας δεκαετίας ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου έφτασε τα 24,7 δισ. ευρώ. Στον βαθμό που οι αποσβέσεις παγίων που διενεργούνται κάθε χρόνο υπολογίζονται περί τα 30 δισ. η οικονομία της χώρας ακόμη συνεχίζει τη φθίνουσα πορεία.

Οι εξαγορές που γίνονται ιδίως από ξένα κεφάλαια, αναμφίβολα αποτελούν θετική εξέλιξη και συνιστούν θετικά μηνύματα. Οι περισσότερες από αυτές όμως αφορούν εταιρείες που ήδη υπάρχουν και όχι την προσθήκη νέου παγίου εξοπλισμού και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Επιπλέον, τόσο η φυγή του πλέον δυναμικού τμήματος του εργατικού δυναμικού στο εξωτερικό έχει "στερέψει" την αγορά εργασίας από ειδικευμένο προσωπικό. Πολλές εταιρείες ιδίως στον χώρο της πληροφορικής δεν βρίσκουν ούτε ένα κλάσμα του προσωπικού που χρειάζονται. Για τούτο, εκτός της μετανάστευσης, ευθύνεται και η κατάσταση στα πανεπιστήμια όπου λειτουργούν εκατοντάδες τμήματα χωρίς αντίκρισμα στις ανάγκες της οικονομίας. Φοβάμαι πως ακόμη και να ήθελαν κάποια ξένα κεφάλαια να επενδύσουν στη χώρα σε υψηλής προστιθέμενης αξίας θέσεις εργασίας δεν θα έβρισκαν το κατάλληλο προσωπικό.

Σταματήστε λοιπόν να σκέφτεστε πως έναντι ψήφων να αυξήσετε τις συντάξεις και σχεδιάστε πώς θα τις σώσετε...

Τούτο αφορά και την πολιτική ηγεσία και τους συνταξιούχους…

2) Είναι η κυβέρνηση φιλελεύθερη;

Αγαπητέ κ. Στούπα,

Εδώ και χρόνια είμαι αναγνώστης σας και θαυμάζω την καθαρότητα του λόγου σας. Πριν 10 περίπου χρόνια σας είχα στείλει κάποιες σκέψεις μου τις οποίες μου είχατε κάνει την τιμή τότε να τις δημοσιεύσετε.

Σας στέλνω ξανά κάποιες σκέψεις. Σε περίπτωση που αποφασίσετε να τις δημοσιεύσετε θα ήθελα να μην αναφερθεί το όνομά μου.

Με εκτίμηση

ΝΠ

Είναι η κυβέρνηση φιλελεύθερη;

Η χρεοκοπία της χώρας μας, όπως όλοι γνωρίζουμε, ακολουθήθηκε από μια πρωτοφανή δεκαετία κρίσης η οποία οδήγησε μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού σε πολύ δύσκολα νερά και καθημερινό αγώνα επιβίωσης, όμως  παράπλευρα διέλυσε και τις πλάνες της κοινωνίας μας σπρώχνοντας μας προς ένα πιο βιώσιμο παραγωγικό μονοπάτι. Οι πλάνες αυτές, που δεν περιορίζονταν στο αριστερό ακροατήριο, αλλά διέτρεχαν την πολιτική ζωή σε όλο το φάσμα της, ήρθαν βίαια αντιμέτωπες με μια ωμή πραγματικότητα η οποία πρέσβευε ότι ο δρόμος των συνεχών ελλειμμάτων και δανεικών κάποια στιγμή τελειώνει. Για τους περισσότερους από εμάς δε το μάθημα ήταν σκληρό αφού τα λάθη μας, πέρα από λάθη της κεντρικής πολιτικής σκηνής, ήταν και λάθη καθημερινής προσωπικής οικονομικής διαχείρισης που μας οδήγησαν στο χείλος της προσωπικής οικονομικής καταστροφής.

Τα παραπάνω γεγονότα θα έπρεπε κατά τη γνώμη μου να έχουν διδάξει την κοινωνία μας ότι από την εποχή ακόμη του Ελευθέριου Βενιζέλου η χώρα μας προόδευε πολύ περισσότερο όταν η κεντρική διοίκηση της μετακινούνταν σε πιο φιλελεύθερες θέσεις. Πιστεύω βαθιά ότι ένα σοβαρότερο κομμάτι της κοινωνίας μας που δεν εκφράζεται υποχρεωτικά από έναν πολιτικό χώρο αντιλαμβάνεται το παραπάνω και όταν τα πράγματα σκουραίνουν δραστηριοποιείται μετακινώντας τα μεγάλα κόμματα προς την πιο φιλελευθεροποιημένη πτέρυγά τους. Τέτοια παραδείγματα είναι η εσωκομματική εκλογή του Μητσοτάκη στη Νέα Δημοκρατία το 2015, η εσωκομματική εκλογή Σημίτη στο Πασοκ το 1996 και η αλλαγή πολιτικής στάσης Τσίπρα μετά το δημοψήφισμα του 2015. Δυστυχώς όμως νιώθω ότι δεν έχει ξεκαθαρίσει στο μυαλό μας ως έθνος η σημασία της οικονομικής φιλελευθεροποίησης ακόμη και αν θα έπρεπε να είναι εύλογο πια στη συνείδηση του Έλληνα σήμερα. Θα έπρεπε λοιπόν να έχουμε κατανοήσει όλοι αυτό που στις δυτικές αναπτυγμένες κοινωνίες του 21ου αιώνα είναι γενικώς αποδεκτό:  "ο βασικότερος παράγοντας που επηρεάζει την οικονομική ευημερία των εθνών είναι η ύπαρξη ανοιχτών οικονομικών θεσμών στο κράτος". Οι ανοιχτοί οικονομικοί θεσμοί οδηγούν στην ευημερία των εθνών ενώ οι κλειστοί στη φτώχεια. Παραδείγματα για τα παραπάνω υπάρχουν πάρα πολλά στη σύγχρονη ιστορία (π.χ. η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης ή η πρόσφατη άνοδος της Κίνας) αλλά δεν είναι σκοπός του γράφοντος να επιχειρηματολογήσω για αυτό.

Ας επανέλθουμε λοιπόν στο αρχικό μας ερώτημα. "Είναι η κυβέρνηση φιλελεύθερη;" Η εύλογη απάντηση είναι ναι. Μετά από πολλές δεκαετίες παλινωδιών ακούμε έναν πρωθυπουργό να χρησιμοποιεί μια ρητορική πιο κοντά στην ελεύθερη οικονομία, να εκφράζεται φιλικά προς τις επενδύσεις στη χώρα μας και θεωρητικά να προσπαθεί να βελτιώσει το οικονομικό κλίμα. Η παραπάνω ρητορική διαφέρει σαφώς από αυτή του προηγούμενου πρωθυπουργού ο οποίος, αν και την κρίσιμη στιγμή δεν έριξε το καράβι στα βράχια, δεν κατόρθωσε ποτέ να ξεφύγει από τις ιδεοληψίες και τη ρητορική του προηγούμενου αιώνα. Αυτό από μόνο του τόνωσε το επενδυτικό κλίμα στη χώρα και παρόλη την εφιαλτική διεθνή συγκυρία της πανδημίας έδωσε ώθηση στην οικονομική ζωή τα πρώτα δύο χρόνια της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Δεν αρκεί όμως για να χαρακτηριστεί η κυβέρνηση φιλελεύθερη, ούτε μπορεί να αποτελέσει ατμομηχανή της ανάπτυξης για τα επόμενα έτη.

Τι κάνει λοιπόν η χώρα μας προς την κατεύθυνση δημιουργίας ανταγωνιστικότητας; Έχει ανοίξει τους οικονομικούς της θεσμούς; Διάβαζα πρόσφατες δηλώσεις αξιωματούχων  ότι η κυβέρνηση θα συνεχίσει να κινείται με την ίδια μεταρρυθμιστική ορμή και προσπαθούσα να ποσοτικοποιήσω αυτή την ορμή και να την απομονώσω από το σκέλος της ρητορικής στο σκέλος της πράξης. Έχουν ανοίξει κλειστά επαγγέλματα; Είναι ή δεν είναι προστατευόμενοι διάφοροι κλάδοι του ελληνικού επιχειρείν όπως οι συμβολαιογράφοι, οι εκτελωνιστές, οι οδηγοί δημοσίας χρήσης, οι φαρμακοποιοί και τόσοι άλλοι; Είδατε να έχει αλλάξει κάτι προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση ή η "μεταρρυθμιστική" ορμή δεν αγγίζει κάποιους κλάδους για να μη σπάσει τα αυγά; Άνοιξαν μήπως τα ελληνικά πανεπιστήμια; Έγιναν νέα ιδιωτικά ή μετακινήθηκαν τα δημόσια πιο κοντά στη βιομηχανία και στην παραγωγή εν γένει; Μήπως δημιουργήθηκαν οι απαιτούμενοι θεσμοί για να σταματήσει η αναξιοκρατία και ο νεποτισμός στην επιλογή καθηγητών ΑΕΙ; Μήπως ήρθη η μονιμότητα σχεδόν ενός εκατομμυρίου δημοσίων υπαλλήλων στη χώρα και ανέβηκε έτσι το επίπεδο υπηρεσιών του δημοσίου προς τον πολίτη; Τίποτα από τα παραπάνω δε συνέβη γιατί η "μεταρρυθμιστική" ορμή της κυβέρνησης είναι περιορισμένη. Βεβαίως για να μην τους αδικώ η μεταρρυθμιστική διάθεση της ίδιας της ελληνικής κοινωνίας είναι περιορισμένη, αλλά από μία κυβέρνηση που θέλει να έχει τέτοια ατζέντα θα πρέπει να περιμένουμε περισσότερα και να απαιτούμε να τραβήξει την κοινωνία προς τα εμπρός προκειμένου να την ξεκολλήσει από τη φτωχοποίηση και τη μιζέρια.

Ίσως να είναι και έτσι θα μου πείτε και η κυβέρνηση δεν έδειξε αντανακλαστικά στον τομέα της απελευθέρωσης κλειστών οικονομικών θεσμών, αλλά σε άλλους τομείς πήγε πολύ καλύτερα. Ας πάρουμε λοιπόν τον τομέα της ενέργειας. Εκεί η κυβέρνηση μαζί με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις υιοθέτησαν άκριτα μια ταχύτατη απανθρακοποίηση η οποία δυστυχώς δεν είναι εφικτή. Δεν εξήγησαν στους Ευρωπαικούς λαούς τι σημαίνει η τόσο γρήγορη απανθρακοποίηση και πόσο τους επηρεάζει, δημιουργώντας δυσβάσταχτο οικονομικό κόστος στους Ευρωπαίους, το οποίο δεν ακολουθείται από άλλες ταχύτατα αναπτυσσόμενες οικονομίες του πλανήτη. Η πολιτική αυτή αποδείχτηκε ουτοπική, αλλά και επικίνδυνη για την Ευρώπη, αφού δεν την επηρεάζει μόνο οικονομικά αλλά της δημιουργεί και πολλαπλές πολιτικές εξαρτήσεις από τη Ρωσία και άλλες ενεργειακά εξαγωγικές χώρες. Αν θα μπορούσε η κυβέρνηση και η Ελλάδα να αντιταχθεί σε μια τέτοια πολιτική δεν το γνωρίζω, αλλά το γεγονός ότι η χώρα μας εδώ και πολλά χρόνια βασίζεται μόνο στον άνθρακα για την ενεργειακή της αυτονομία θα έπρεπε σίγουρα να μας κάνει πιο επιφυλακτικούς στο να υιοθετούμε θέσεις του ριζοσπαστικού οικολογικού κινήματος.

Στην Ελλάδα τώρα δεδομένου της εξαιρετικά αρνητικής διεθνούς συγκυρίας τιμών φυσικού αερίου και ενέργειας γενικά, ήταν η αντίδραση της κυβέρνησης ενδεδειγμένη; Διάβαζα την προηγούμενη εβδομάδα για τις πολύ καλές οικονομικές επιδόσεις της ΔΕΗ η οποία κατέγραψε EBITDA (κέρδη προ φόρων τόκων και αποσβέσεων) 885εκ € για το 2021 που αναμένονται να φτάσουν τα 1,2εκ € το 2022 και αναρωτιόμουν αν η οικονομική συγκυρία δικαιολογεί τα επίπεδα της κερδοφορίας της ΔΕΗ. Η μικρομεσαία επιχείρηση την οποία διοικώ δυστυχώς φέτος δεν κατάφερε να επιτύχει θετικό EBITDA εξαιτίας και των αυξήσεων των τιμών της ενέργειας και κατά συνέπεια θα αναγκαστεί να μειώσει τις θέσεις εργασίας της για να ανταπεξέλθει. Μείωσε αντίστοιχα η ΔΕΗ τα παραγωγικά της κόστη και τα εν γένει κόστη λειτουργίας της ή εκμεταλλεύτηκε τη δεσποτική θέση που της προσδίδει το κρατικό μονοπώλιο ενέργειας για να επιτύχει σχεδόν ένα δις € λειτουργική κερδοφορία; Θεωρώ ότι η δύσκολη ενεργειακή συγκυρία την οποία διανύουμε δεν δικαιολογεί τα κέρδη που ανακοίνωσε το κρατικό μονοπώλιο της ΔΕΗ για τα οποία θα ήμουν πολύ χαρούμενος αν προερχόταν από μειώσεις κοστολογίων και όχι από άκριτες αυξήσεις τιμών στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Καμία επιχείρηση δεν είχε την πολυτέλεια φέτος να τριπλασιάσει τις τιμές της όπως η ΔΕΗ και ο ρόλος της κυβέρνησης δεν είναι να προστατεύει τα κέρδη των κρατικών μονοπωλίων αλλά να δημιουργεί τις συνθήκες ανοίγματος της αγοράς ενέργειας και μέσω του κρατικού ολιγοπωλίου να περιορίζει τον αντίκτυπο τέτοιων κολοσσιαίων αυξήσεων κόστους που επηρεάζουν δραστικά τη δυνατότητα επιβίωσης επιχειρήσεων και νοικοκυριών.

Δεν τα πήγε λοιπόν καλά η κυβέρνηση στο κομμάτι της ενέργειας ούτε σε Ευρωπαϊκό ούτε σε τοπικό επίπεδο γεγονός που θα της στοιχίσει. Εκτός όμως της ενέργειας μια επιχείρηση επηρεάζεται πολύ από το κόστος α υλών και εργασίας. Σε μια συγκυρία λοιπόν όπου τα κόστη α υλών έχουν εκτοξευτεί διεθνώς και όπου τα κόστη ενέργειας δεν τα διαχειρίστηκε ορθά η ηγεσία του τόπου απαιτείται ευελιξία στα κόστη εργασίας, γιατί διαφορετικά οι επιχειρήσεις εξωθούνται σε οικονομικό μαρασμό. Έτσι όταν πιέζονται όλα τα άλλα κόστη οι επιχειρήσεις αναγκάζονται να διώξουν προσωπικό διαφορετικά θα κλείσουν. Τι έκανε λοιπόν η κυβέρνηση για να διασφαλίσει την απαιτούμενη εργασιακή ευελιξία; Στις αρχές του έτους ανακοινώθηκε η αύξηση των αποζημιώσεων των ημερομισθίων στα επίπεδα των αποζημιώσεων μισθωτών. Συνεπώς για έναν ημερομίσθιο εργαζόμενο με 15 έτη προϋπηρεσία χονδρικά η αποζημίωση από 5χ€ περίπου εκτοξεύτηκε στα 20χ€ οδηγώντας πολλές επιχειρήσεις σε ασφυξία, αφού δεν μπορούν ούτε από εκεί να συμπιέσουν τα κόστη τους. Ταυτόχρονα οδήγησε στο να διαταράσσεται η εργασιακή ειρήνη αφού πλέον κάποιοι εργαζόμενοι γνωρίζοντας το επίπεδο της αποζημίωσής τους φέρονται αναλόγως, δεδομένου ότι η επιχείρηση δεν έχει τη δυνατότητα να τους απολύσει, γιατί αδυνατεί να πληρώσει τις αποζημιώσεις τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η άρνηση κάποιων εργαζόμενων (εις βάρος των υπολοίπων) να δουλέψουν υπερωρία ή Σάββατο προκειμένου να εξυπηρετηθούν ανάγκες της επιχείρησης. Αυτό συνέβη τους τελευταίους δυο μήνες για πρώτη φορά μετά από 20 χρόνια στην επιχείρηση την οποία διοικώ.

Όλα τα παραπάνω δυστυχώς συνεπικουρούν στη μειωμένη μεταρρυθμιστική ορμή της κυβέρνησης αλλά και στη μειωμένη φιλελευθεροποίηση της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας και στοιχίζουν στον ελληνικό λαό κι ας μη γίνεται ευρέως αντιληπτό. Άλλωστε στην οικονομική σκηνή δεν έχουμε να ανταγωνιστούμε τις επιδόσεις του κ. Τσίπρα, αλλά τις επιδόσεις άλλων χωρών οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις προχωρούν γρήγορα σε οικονομικές μεταρρυθμίσεις, γίνονται ανταγωνιστικές και προσελκύουν ή γεννούν επενδύσεις φρεσκάροντας έτσι διαρκώς την οικονομική ζωή τους καταπολεμώντας την ανεργία. Κάποιες από αυτές τις χώρες είναι και γειτονικές μας με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Ρουμανία η οποία βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε κατά κεφαλήν εισόδημα λίγο πίσω μας με ανοδική τάση παρόλο που ξεκίνησε από το "μηδέν" του Τσαουσέσκου.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη συσπείρωσε ολόκληρο το κοινωνικό μπλοκ που ψήφισε ναι στο δημοψήφισμα του 2015. Ενέπνευσε και γέμισε με αισιοδοξία αρκετούς ανθρώπους και εκτός φάσματος της Νέας Δημοκρατίας. Ας αναλογιστούμε φέτος ότι είναι  μάλλον εκλογική χρονιά και η χειρότερη εξέλιξη για τη χώρα δεν είναι να οδηγηθούμε σε εκλογή Τσίπρα, αλλά να οδηγηθούμε σε μια νέα κυβέρνηση Μητσοτάκη η οποία δεν θα τόλμα να έρθει σε ρίξεις και μεταρρυθμίσεις. Τότε θα απογοητεύσει γρήγορα όλους αυτούς τους οποίους προηγουμένως ενέπνευσε και θα οδηγηθεί στα ολισθηρά μονοπάτια της λαϊκής δεξιάς. Αν συμβεί αυτό η χώρα δε θα ξεφύγει από τις αντιλήψεις που την οδήγησαν την προηγούμενη δεκαετία στη χρεωκοπία.

Οι πατεράδες μας πέτυχαν το οικονομικό θαύμα των 50ς και 60ς οδηγώντας μέσα σε 20 χρόνια τη χώρα από το ξύλινο ησιόδειο άροτρο στο τρακτέρ και από την παραγωγή 50 κιλών στην παραγωγή 1000 κιλών καλαμπόκι το στρέμμα. Για αυτούς ήταν πιο εύκολο να αντιληφθούν ότι ο μόνος βιώσιμος δρόμος ανάπτυξης είναι η φιλελεύθερη δημοκρατία με κοινωνικό κράτος. Εμείς θα κλιθούμε να επιχειρηματολογήσουμε για να πείσουμε τα παιδιά μας για το αυτονόητο της φιλελεύθερης δημοκρατίας και για να τα κρατήσουμε μακριά από το λαϊκισμό και την απολυταρχική διοίκηση. Θα κλιθούμε να πείσουμε ότι ο δρόμος είναι ο δρόμος της δύσης και όχι του Πουτιν, του Ερντογάν ή των Κινέζων ηγετών. Συνεπώς ενδεχόμενη αποτυχία των φιλελεύθερων πρωθυπουργών θα πρέπει να μας ταρακουνά όχι μόνο σε οικονομικό επίπεδο αλλά και σε πολιτικό για να οδηγηθούμε σε ένα καλύτερο αύριο.

ΝΠ (Χημικός Μηχανικός – Επιχειρηματίας – 45 ετών)

kostas.stoupas@capital.gr